Làm bố mẹ - Nhiệm vụ thiêng liêng của cá

Sinh sản là một nhiệm vụ thiêng liêng đối với tất cả các loài động vật. Vì bất kỳ loài động vật nào cũng cần duy trì nòi giống và đảm bảo sự liên tục của loài. Cá cũng vậy, sự sinh sản mang một ý nghĩa quan trọng trong cuộc sống của chúng.

cá ấp trứng
Thiên chức làm bố mẹ của cá. Ảnh: ROB WAUGH

Sự thành thục sinh sản của cá

Đến giai đoạn thành thục, cá bố mẹ sẽ bắt đầu “kết đôi” với nhau để sản sinh ra cá con. Lúc này chúng đã có khả năng giải phóng giao tử (là trứng và tinh trùng). Giai đoạn thành thục khác nhau theo từng loài cá, tuổi của chúng và nhiệt độ môi trường. Cá chép 2-3 năm tuổi (chiều dài 15-20cm, 0.8-1.5kg) sẽ thành thục, trong khi cá trắm cỏ nuôi 3-4 năm (chiều dài 45-50cm, 3-5kg) mới có thể sử dụng làm cá bố mẹ.

Cá chép
Cá chép nuôi 2-3 mới bắt đầu thành thục. Ảnh: VLM

Khi bắt đầu sinh sản thì cũng là lúc tăng trưởng của cá chậm lại do năng lượng sẽ tập trung cho sự phát triển của trứng (con). Điều này giải thích vì sao khi nuôi thịt, người ta dùng mọi biện pháp để ngăn chặn hoặc làm chậm đi quá trình thành thục sinh sản của cá, như nuôi toàn cá đơn tính (cá Rô Phi toàn đực),... Cá đực thì thành thục sớm hơn cá cái. Trường hợp, cho cá đẻ quá sớm sẽ cho năng suất sinh sản rất thấp. Ở một số ít loài cá đặc biệt, đến giai đoạn sinh sản, sau khi đẻ trứng xong cũng là lúc vòng đời của chúng kết thúc, cá Hồi, cá Chình. Sẽ có nhiều lần sinh sản trong năm, nên cá sẽ đẻ ở những mùa thuận lợi cho sự sống và phát triển của thế hệ sau.

Hình thức sinh sản và các dạng trứng của cá

Đa số loài cá đẻ trứng nhưng vẫn có một số ít loài mang thai và đẻ con. Mỗi lần, cá sẽ đẻ một lượng trứng khổng lồ nhưng tỷ lệ nở lại khá thấp. Một số loài cá có tập tính làm tổ, ấp trứng trong xoang miệng hay có thêm những bộ phận chuyển hóa trên thân để mang phôi. Tiêu biểu là cá Rô Phi, chúng ấp trứng trong khoang miệng đến khi cá nở, và việc ấp trứng này không chỉ dành riêng cho cá cái.

bên trong trứng cá
Bên trong trứng cá. Ảnh: Bhmpics

Cá Heo, cá Kìm, cá Mập, cá Chìa Vôi thì sinh con. Bên cạnh đó, một số loài cá khác vẫn có thể đẻ con nhưng không có mối liên hệ giữa phôi thai và cơ thể mẹ. Hoặc một số ít sinh sản bằng hình thức noãn thai sinh (đẻ thai trứng): Trứng được chứa trong bụng cá mẹ sau khi thụ tinh, phôi phát triển và tự thoát ra vỏ trứng, khi được sinh ra sẽ là dạng cá bột.

Cá heo con

Trứng ở cá có 3 dạng: Trứng nổi ở những loài cá biển có trữ mỡ trong trứng như cá Trích, cá Mòi…; Trứng bán nổi: ở cá Mè, cá Trắm Cỏ lơ lửng trong các tầng nước và Trứng chìm hoặc bám vào thực vật dưới đáy, cá Chép (ngọt), cá Chuồn (biển)...

Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất sinh sản của cá

Ánh sáng: Cá sống ở các khu vực nước trong, nhiều ánh sáng thì đẻ nhanh và dày hơn cá sống ở nước đục, khu vực tối. Cá Thái Dương đặc biệt chỉ đẻ vào những ngày nắng chói, nếu bất chợt có một đám mây hơi âm u thì lập tức chúng sẽ lặn ngay mà “không thèm” đẻ nữa.

Nhiệt độ: Tùy vào tập tính của loài và môi trường sống của chúng. Cá Rô Phi sẽ ngưng đẻ ở nhiệt độ từ 18 đến 20oC.

Vị trí: Nhiều loài cá cũng rất “khó tính”, không phải địa điểm nào chúng cũng đẻ được. Bởi vậy, cá Hồi mới phải di cư từ biển vào sông, tìm “chốn bình yên” để đẻ. Một số loài cá khác sẽ di chuyển từ nước sâu đến nước cạn, nước tĩnh đến nước động, hay từ mặt nước xuống đáy để đẻ. Cá Chép Răng bắt buộc phải đẻ trong nước tĩnh, hoặc muốn cá Mè đẻ phải có một dòng nước mới chảy qua.

cá hồi vượt thác
Cá Hồi về sông để đẻ. Ảnh: NC

Quần thể: Việc sinh đẻ có thể thực hiện theo đàn ở cá Thu, cá Ngừ , cá Trích…

Tiếng gọi “bạn tình”: Khi việc sinh sản đúng thời điểm, hiệu quả sinh sản sẽ cao hơn, cá đực đến giai đoạn thành thục thường có những tiếng gọi “bạn tình” để thu hút cá cái. Hơn thể nữa, cá cũng sẽ có những “động tác ve vãn” “bạn tình” làm cho nhịp độ mạnh, năng suất sinh sản tốt hơn.

cá lia thia
Cá cũng có những hành động âu yếm nhau. Ảnh: Fishkeepingworld.com

Thức ăn: Tuy việc “ăn uống” lúc này đối với cá không quá quan trọng, nhưng nếu đói và thiếu dưỡng chất thì cá sẽ không thành thục sinh dục được.

Oxy: Đương nhiên khi sinh sản cá vẫn cần oxy để sống và hoàn thành quá trình thành thục sinh sản. 

Dòng chảy: Dòng chảy nhanh hay chậm sẽ tác động nhiều đến tỷ lệ sinh sản thành công. Cá Hồi ở lưu tốc 0.9m/s có 60-90% cá thành thục, ở lưu tốc 0.4m/s sẽ chỉ còn 10-17% cá thành thục. Ngoài ra, một số loài như cá Linh, khi nước lũ về thì mới đẻ.

Đăng ngày 19/01/2022
Hà Tử @ha-tu
Sinh học

Thị trường đang phát triển thúc đẩy nhu cầu về ngành nuôi trồng rong biển

Theo báo cáo mới, mặc dù nhiều người vẫn không chắc chắn về khả năng và tính lâu dài của việc chiết xuất carbon từ rong biển, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy carbon từ rong biển có tác động đến môi trường thấp hơn so với các sản phẩm truyền thống.

Rong biển
• 14:13 25/09/2023

Sự tương thích giữa chất xử lý nước và bộ lọc sinh học trong RAS

RAS (Recirculating Aquaculture System) là hệ thống nước tuần hoàn, là một mô hình tuy không mới nhưng lại được sử dụng rất phổ trong nuôi trồng thủy sản.

Hệ thống nuôi RAS
• 10:16 20/09/2023

Sông Mê Kông xuất hiện loài cá quý hiếm sau 40 năm biến mất

Một loài cá quý hiếm đặc hữu ở cao nguyên Tây Tạng (Trung Quốc) đã được phát hiện sau hơn 40 năm biến mất trong lưu vực sông Mê Kông.

Loài cá Pareuchiloglanis gracilicaudata
• 11:27 11/08/2023

Sứa mặt trăng chứa đựng nhiều tiềm năng cần được khám phá

Sứa mặt trăng được biết đến là loài sứa có khả năng tự chữa lành vết thương, mọc lại phần phụ bị đứt, tái sinh, đảo ngược quá trình lão hoá. Những năng lực kỳ lạ này trực tiếp giúp chúng sinh tồn hiệu quả, tuy nhiên những năng lực này vẫn chưa được khai thác và áp dụng chúng vào các nhu cầu của con người, đặt biệt là tiềm năng kiểm soát bệnh ung thư.

Sứa mặt trăng
• 10:02 07/07/2023

Các loài không mong muốn xuất hiện trong ao nuôi ngày mưa

Những sinh vật này bao gồm các loại cá tạp, côn trùng, giáp xác không mong muốn và vi sinh vật có hại. Việc hiểu rõ những loài không mong muốn này cùng với tác hại và biện pháp kiểm soát sẽ giúp bà con nông dân duy trì môi trường nuôi tôm ổn định và hiệu quả.

Sinh vật phù du
• 06:31 05/11/2024

Thách thức dinh dưỡng trong nuôi tôm

Một trong những thách thức lớn nhất mà người nuôi tôm phải đối mặt là vấn đề dinh dưỡng. Dinh dưỡng không chỉ ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng của tôm mà còn quyết định đến sức khỏe, khả năng chống chịu bệnh tật và hiệu quả sản xuất. Việc đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng và cân đối trong suốt quá trình nuôi đòi hỏi sự am hiểu sâu rộng và sự quản lý khéo léo.

Tôm thẻ chân trắng
• 06:31 05/11/2024

Oxy viên hỗ trợ ao nuôi tôm như thế nào?

Oxy viên là một sản phẩm được sử dụng khá phổ biến trong nuôi tôm, đặc biệt trong các hệ thống ao nuôi thâm canh và bán thâm canh. Sản phẩm này có vai trò cung cấp oxy trực tiếp vào nước ao nuôi, giúp tăng cường khả năng hô hấp của tôm và duy trì điều kiện môi trường thuận lợi cho quá trình sinh trưởng của chúng.

Tôm thẻ
• 06:31 05/11/2024

Thị trường Ấn Độ: Đối thủ hay cơ hội hợp tác của Việt Nam?

Năm 2024 đánh dấu nhiều thay đổi quan trọng trong ngành thủy sản Ấn Độ, khi quốc gia này ngày càng khẳng định vai trò trong xuất khẩu thủy sản toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Việt Nam - một trong những quốc gia xuất khẩu thủy sản hàng đầu đang đối diện câu hỏi quan trọng: liệu Ấn Độ là đối thủ cạnh tranh trực tiếp hay một đối tác chiến lược tiềm năng?

Tôm thẻ
• 06:31 05/11/2024

Có phải khi lột vỏ, tôm sẽ trốn dưới đáy ao?

Hành vi của tôm trong giai đoạn lột vỏ có những đặc điểm rất khác biệt so với lúc bình thường. Trong đó, một trong những hành vi dễ nhận thấy nhất là tôm có xu hướng trốn dưới đáy ao hoặc các khu vực an toàn hơn.

Tôm thẻ
• 06:31 05/11/2024
Some text some message..