Làm bố mẹ - Nhiệm vụ thiêng liêng của cá

Sinh sản là một nhiệm vụ thiêng liêng đối với tất cả các loài động vật. Vì bất kỳ loài động vật nào cũng cần duy trì nòi giống và đảm bảo sự liên tục của loài. Cá cũng vậy, sự sinh sản mang một ý nghĩa quan trọng trong cuộc sống của chúng.

cá ấp trứng
Thiên chức làm bố mẹ của cá. Ảnh: ROB WAUGH

Sự thành thục sinh sản của cá

Đến giai đoạn thành thục, cá bố mẹ sẽ bắt đầu “kết đôi” với nhau để sản sinh ra cá con. Lúc này chúng đã có khả năng giải phóng giao tử (là trứng và tinh trùng). Giai đoạn thành thục khác nhau theo từng loài cá, tuổi của chúng và nhiệt độ môi trường. Cá chép 2-3 năm tuổi (chiều dài 15-20cm, 0.8-1.5kg) sẽ thành thục, trong khi cá trắm cỏ nuôi 3-4 năm (chiều dài 45-50cm, 3-5kg) mới có thể sử dụng làm cá bố mẹ.

Cá chép
Cá chép nuôi 2-3 mới bắt đầu thành thục. Ảnh: VLM

Khi bắt đầu sinh sản thì cũng là lúc tăng trưởng của cá chậm lại do năng lượng sẽ tập trung cho sự phát triển của trứng (con). Điều này giải thích vì sao khi nuôi thịt, người ta dùng mọi biện pháp để ngăn chặn hoặc làm chậm đi quá trình thành thục sinh sản của cá, như nuôi toàn cá đơn tính (cá Rô Phi toàn đực),... Cá đực thì thành thục sớm hơn cá cái. Trường hợp, cho cá đẻ quá sớm sẽ cho năng suất sinh sản rất thấp. Ở một số ít loài cá đặc biệt, đến giai đoạn sinh sản, sau khi đẻ trứng xong cũng là lúc vòng đời của chúng kết thúc, cá Hồi, cá Chình. Sẽ có nhiều lần sinh sản trong năm, nên cá sẽ đẻ ở những mùa thuận lợi cho sự sống và phát triển của thế hệ sau.

Hình thức sinh sản và các dạng trứng của cá

Đa số loài cá đẻ trứng nhưng vẫn có một số ít loài mang thai và đẻ con. Mỗi lần, cá sẽ đẻ một lượng trứng khổng lồ nhưng tỷ lệ nở lại khá thấp. Một số loài cá có tập tính làm tổ, ấp trứng trong xoang miệng hay có thêm những bộ phận chuyển hóa trên thân để mang phôi. Tiêu biểu là cá Rô Phi, chúng ấp trứng trong khoang miệng đến khi cá nở, và việc ấp trứng này không chỉ dành riêng cho cá cái.

bên trong trứng cá
Bên trong trứng cá. Ảnh: Bhmpics

Cá Heo, cá Kìm, cá Mập, cá Chìa Vôi thì sinh con. Bên cạnh đó, một số loài cá khác vẫn có thể đẻ con nhưng không có mối liên hệ giữa phôi thai và cơ thể mẹ. Hoặc một số ít sinh sản bằng hình thức noãn thai sinh (đẻ thai trứng): Trứng được chứa trong bụng cá mẹ sau khi thụ tinh, phôi phát triển và tự thoát ra vỏ trứng, khi được sinh ra sẽ là dạng cá bột.

Cá heo con

Trứng ở cá có 3 dạng: Trứng nổi ở những loài cá biển có trữ mỡ trong trứng như cá Trích, cá Mòi…; Trứng bán nổi: ở cá Mè, cá Trắm Cỏ lơ lửng trong các tầng nước và Trứng chìm hoặc bám vào thực vật dưới đáy, cá Chép (ngọt), cá Chuồn (biển)...

Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất sinh sản của cá

Ánh sáng: Cá sống ở các khu vực nước trong, nhiều ánh sáng thì đẻ nhanh và dày hơn cá sống ở nước đục, khu vực tối. Cá Thái Dương đặc biệt chỉ đẻ vào những ngày nắng chói, nếu bất chợt có một đám mây hơi âm u thì lập tức chúng sẽ lặn ngay mà “không thèm” đẻ nữa.

Nhiệt độ: Tùy vào tập tính của loài và môi trường sống của chúng. Cá Rô Phi sẽ ngưng đẻ ở nhiệt độ từ 18 đến 20oC.

Vị trí: Nhiều loài cá cũng rất “khó tính”, không phải địa điểm nào chúng cũng đẻ được. Bởi vậy, cá Hồi mới phải di cư từ biển vào sông, tìm “chốn bình yên” để đẻ. Một số loài cá khác sẽ di chuyển từ nước sâu đến nước cạn, nước tĩnh đến nước động, hay từ mặt nước xuống đáy để đẻ. Cá Chép Răng bắt buộc phải đẻ trong nước tĩnh, hoặc muốn cá Mè đẻ phải có một dòng nước mới chảy qua.

cá hồi vượt thác
Cá Hồi về sông để đẻ. Ảnh: NC

Quần thể: Việc sinh đẻ có thể thực hiện theo đàn ở cá Thu, cá Ngừ , cá Trích…

Tiếng gọi “bạn tình”: Khi việc sinh sản đúng thời điểm, hiệu quả sinh sản sẽ cao hơn, cá đực đến giai đoạn thành thục thường có những tiếng gọi “bạn tình” để thu hút cá cái. Hơn thể nữa, cá cũng sẽ có những “động tác ve vãn” “bạn tình” làm cho nhịp độ mạnh, năng suất sinh sản tốt hơn.

cá lia thia
Cá cũng có những hành động âu yếm nhau. Ảnh: Fishkeepingworld.com

Thức ăn: Tuy việc “ăn uống” lúc này đối với cá không quá quan trọng, nhưng nếu đói và thiếu dưỡng chất thì cá sẽ không thành thục sinh dục được.

Oxy: Đương nhiên khi sinh sản cá vẫn cần oxy để sống và hoàn thành quá trình thành thục sinh sản. 

Dòng chảy: Dòng chảy nhanh hay chậm sẽ tác động nhiều đến tỷ lệ sinh sản thành công. Cá Hồi ở lưu tốc 0.9m/s có 60-90% cá thành thục, ở lưu tốc 0.4m/s sẽ chỉ còn 10-17% cá thành thục. Ngoài ra, một số loài như cá Linh, khi nước lũ về thì mới đẻ.

Đăng ngày 19/01/2022
Hà Tử @ha-tu
Sinh học

Thị trường đang phát triển thúc đẩy nhu cầu về ngành nuôi trồng rong biển

Theo báo cáo mới, mặc dù nhiều người vẫn không chắc chắn về khả năng và tính lâu dài của việc chiết xuất carbon từ rong biển, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy carbon từ rong biển có tác động đến môi trường thấp hơn so với các sản phẩm truyền thống.

Rong biển
• 14:13 25/09/2023

Sự tương thích giữa chất xử lý nước và bộ lọc sinh học trong RAS

RAS (Recirculating Aquaculture System) là hệ thống nước tuần hoàn, là một mô hình tuy không mới nhưng lại được sử dụng rất phổ trong nuôi trồng thủy sản.

Hệ thống nuôi RAS
• 10:16 20/09/2023

Sông Mê Kông xuất hiện loài cá quý hiếm sau 40 năm biến mất

Một loài cá quý hiếm đặc hữu ở cao nguyên Tây Tạng (Trung Quốc) đã được phát hiện sau hơn 40 năm biến mất trong lưu vực sông Mê Kông.

Loài cá Pareuchiloglanis gracilicaudata
• 11:27 11/08/2023

Sứa mặt trăng chứa đựng nhiều tiềm năng cần được khám phá

Sứa mặt trăng được biết đến là loài sứa có khả năng tự chữa lành vết thương, mọc lại phần phụ bị đứt, tái sinh, đảo ngược quá trình lão hoá. Những năng lực kỳ lạ này trực tiếp giúp chúng sinh tồn hiệu quả, tuy nhiên những năng lực này vẫn chưa được khai thác và áp dụng chúng vào các nhu cầu của con người, đặt biệt là tiềm năng kiểm soát bệnh ung thư.

Sứa mặt trăng
• 10:02 07/07/2023

Bạc Liêu: Tiến độ xây dựng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm

Tép Bạc đã phản ánh, năm 2023, tỉnh Bạc Liêu đứng đầu cả nước về sản lượng tôm nước lợ và kim ngạch xuất khẩu nhờ phát triển nuôi siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao. Bạn đọc muốn biết thêm tiến độ đầu tư xây dựng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm nổi tiếng ở Bạc Liêu nên xin cung cấp thêm thông tin.

Khu nuôi tôm công nghệ cao
• 07:47 29/03/2024

Tập huấn ứng dụng công nghệ trong bảo quản cá ngừ đại dương

Chiều ngày 27.3, Hiệp hội Thủy sản Bình Định phối hợp với Liên hiệp các hội KHKT Bình Định và Chi cục Thủy sản ( Sở NN&PTNT) tổ chức tập huấn quy trình công nghệ khí nitơ nano trong bảo quản cá ngừ đại dương cho 50 ngư dân làm nghề câu cá ngừ trên địa bàn phường Tam Quan Bắc, TX Hoài Nhơn.

Cá ngừ
• 07:47 29/03/2024

Như thế nào để tôm được vận chuyển đúng cách?

Tôm cũng giống như các hàng hóa khác, phân loại theo nhu cầu của khách hàng mà được vận chuyển đến các nơi khác nhau, với hai giai đoạn cơ bản như tôm giống được vận chuyển từ các trại giống đến ao nuôi và tôm thương phẩm được vận chuyển đến các chợ đầu mối, nhà máy chế biến. Vậy cách nào để có thể vận chuyển chúng một cách an toàn, tiết kiệm mà vẫn hiệu quả nhất? Hãy cùng tìm hiểu dưới đây nhé!

Tôm đông lạnh
• 07:47 29/03/2024

Biện pháp hạ phèn hiệu quả nhanh chóng

Chắc chắn rằng việc ao nuôi bị nhiễm phèn không còn là điều quá xa lạ đối với những người nuôi trồng thủy sản. Phèn xuất hiện trong ao nuôi tôm sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất và sản lượng của vụ nuôi.

Ao nuôi tôm bị nhiễm phèn
• 07:47 29/03/2024

Tôm đang trong ao bị thối đuôi: Nguyên nhân và cách điều trị

Tôm bị thối đuôi là một trong những bệnh nguy hiểm thường gặp ở tôm, đặc biệt là tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Bệnh có thể gây ra tỷ lệ tử vong cao, ảnh hưởng đến năng suất và lợi nhuận của người nuôi.

Tôm thẻ thương phẩm
• 07:47 29/03/2024