Lời giải cho bài toán thức ăn thủy sản? Bài 1: Nhiều bất cập

Chiếm đến 65 - 80% giá thành sản xuất nuôi trồng thủy sản nhưng hiện nay, ngành công nghiệp chế biến thức ăn thủy sản của nước ta hoàn toàn phụ thuộc vào doanh nghiệp nước ngoài, vấn đề kiểm soát chất lượng cũng đang bị bỏ ngỏ và còn nhiều lỗ hổng trong hệ thống chính sách. Đi tìm lời giải cho bài toán chất lượng thức ăn thủy sản đang là một đòi hỏi cấp thiết.

cho cá tra ăn
Nhiều bất cập trong quản lý thức ăn thủy sản. Ảnh: tepbac.com

Chất lượng con giống, thức ăn, thuốc thú y sẽ quyết định chất lượng thủy sản xuất khẩu. Tuy nhiên hiện nay, các yếu tố đầu vào này chưa được kiểm soát chặt chẽ, gây khó khăn trong công tác quản lý, gây thiệt hại cho nông dân.

Nông dân lãnh đủ

Có một thực tế đang diễn ra ở các vùng nuôi trồng thủy sản trọng điểm của nước ta là nông dân ngày càng lâm vào cảnh khó khăn do giá bán sản phẩm không tăng, trong khi dịch bệnh ngày càng hoành hành, môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng, chất lượng các loại thức ăn, thuốc thú y thủy sản không được đảm bảo và tăng giá vô tội vạ. Điều này dẫn đến tiến độ thả giống hai con nuôi chủ lực là cá tra và tôm sú trong 6 tháng đầu năm 2013 chậm hơn cùng kỳ 2012 do hiện tượng tôm bị bệnh diễn biến phức tạp ngay từ đầu vụ khiến người nuôi lo ngại dịch bệnh bùng phát; giá cá tra thương phẩm duy trì ở mức dưới giá thành sản xuất do nhu cầu trên thị trường thế giới giảm sút trong thời gian dài dẫn đến nhiều hộ bị thua lỗ.

Đơn cử con cá tra, vốn được coi là “một mình một chợ” trên thị trường thế giới (theo lẽ thường thì có thể quyết định được thị trường, giá cả) nhưng chưa bao giờ nghề nuôi, chế biến, xuất khẩu cá tra lại ảm đạm như bây giờ, người nông dân dù có mặn mà với nghề cũng đành “treo” ao vì họ không thể triền miên trong cảnh thua lỗ khi giá bán cá thấp, trong khi giá thức ăn (vốn chiếm đến 80% giá thành sản xuất) lại nhảy múa liên tục.

Tại huyện Kế Sách, vùng trọng điểm nuôi cá tra xuất khẩu của tỉnh Sóc Trăng, diện tích “treo” ao thời gian qua đã lên đến 70%. Còn tính chung trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng thì diện tích thả giống trong năm 2013 chỉ có 110ha, chưa được 50% diện tích ao nuôi sẵn có.

Mỗi năm Việt Nam cần đến 4,4 triệu tấn thức ăn dành cho nuôi thủy sản. Tiếc rằng, lượng thức ăn khổng lồ này lại đang nằm trong tay các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) họ chiếm hơn 80% thị phần. Riêng ngành cá tra, 70% nông dân và doanh nghiệp đều sử dụng thức ăn của doanh nghiệp FDI. Doanh nghiệp FDI cũng rất biết cách tăng giá bán đúng luật, tăng nhiều lần trong năm nhưng thường chỉ ở mức 30 - 35% chứ không tăng quá 50% để bị phạt và lựa thời điểm giá xăng dầu, điện… tăng để “té nước theo mưa” khiến khách hàng phải chấp nhận. Trong tình thế “một cổ nhiều tròng” như vậy, nông dân khó có thể vực dậy sản xuất. Điều đáng nói là theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp thủy sản, thời gian qua, quản lý nhà nước đã “bỏ qua” những doanh nghiệp FDI sản xuất thức ăn thủy sản dẫn đến việc kiểm soát giá gặp khó khăn.

Chất lượng còn nhiều điều phải bàn

Theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản, số lượng nhà máy và sản lượng thức ăn thủy sản sản xuất trong nước tăng đáng kể. Hiện, cả nước có khoảng 130 nhà máy sản xuất thức ăn thủy sản, sản xuất trên 4.500 tấn sản phẩm và 110 cơ sở sản xuất thức ăn bổ sung với 311 sản phẩm được lưu hành, tổng sản lượng khoảng 3,7 triệu tấn/năm.

Sự nở rộ của các nhà máy sản xuất nhưng chưa có nhiều cơ chế quản lý chặt chẽ, chưa có hệ thống phân tích chất lượng hiện đại, khả năng phân tích chưa đồng đều,… dẫn đến tình trạng các loại thức ăn thủy sản kém chất lượng vẫn được lưu thông trên thị trường, gây thiệt hại đáng kể cho người nuôi. Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Nguyễn Thị Xuân Thu, thức ăn thủy sản có vấn đề về chất lượng sẽ khiến cá, tôm chậm lớn, tỷ lệ hao tổn thức ăn cao. Nếu như nông dân Thái Lan chỉ cần 1,1kg thức ăn để tạo ra 1kg tôm thì cũng loại sản phẩm đó ở Việt Nam, nông dân phải cần tới 1,3kg. Đây là lý do khiến lợi nhuận của bà con giảm đáng kể.

Còn nhớ, năm 2008, Chi cục Thủy sản Đồng Tháp kiểm tra 131 mẫu thức ăn thủy sản, đã phát hiện 56 mẫu không đạt chất lượng về chỉ tiêu protein so với công bố, chiếm tỷ lệ 42,7%. Năm 2011, Trung tâm Khảo nghiệm, kiểm nghiệm, kiểm định nuôi trồng thủy sản (Tổng cục Thủy sản) kiểm tra 39 mẫu thức ăn thủy sản cũng phát hiện 6 mẫu không đạt chất lượng (chiếm 15%). Tính trung bình từ năm 2008 đến nay, tỷ lệ thức ăn thủy sản vi phạm về chất lượng khá cao, chiếm đến hơn 20%. Các lỗi vi phạm chủ yếu là không đạt chất lượng về chỉ tiêu protein, lipit hoặc các chỉ tiêu khác như xơ, tro theo tiêu chuẩn công bố. Trên thị trường hiện có khoảng 5.000 sản phẩm thức ăn hỗn hợp, 3.000 sản phẩm thức ăn bổ sung và khoảng 3.000 chế phẩm xử lý môi trường đang lưu hành. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng chỉ kiểm tra được khoảng 100 sản phẩm. Điều này khiến danh sách nạn nhân của những sản phẩm thức ăn thủy sản kém chất lượng liên tục tăng.

Thực tế này đang đặt ra những đòi hỏi cấp bách về việc xây dựng hành lang pháp lý cho việc quản lý chất lượng thức ăn thủy sản; xây dựng các phòng kiểm nghiệm hiện đại, đạt chuẩn cùng đội ngũ cán bộ chuyên môn đủ trình độ để tăng cường công tác quản lý, giám sát. Tuy nhiên, đây vẫn còn là một câu chuyện dài…

6 tháng đầu năm 2013, giá trị sản xuất thủy sản ước đạt 74.894 tỷ đồng, tăng 3,28% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, giá trị nuôi trồng thủy sản ước đạt 41.557 tỷ đồng và giá trị khai thác thủy sản 33.337 tỷ đồng. Sản lượng thủy sản 6 tháng đầu năm ước đạt 2.716 nghìn tấn, trong đó khai thác thủy sản 1.311 nghìn tấn, tăng 3,5%, nuôi trồng 1.405 nghìn tấn, giảm 1,7% so với cùng kỳ.

Báo Kinh tế nông thôn, 28/10/2013
Đăng ngày 29/10/2013
Khánh Nguyên
Kinh tế

Tiêu hủy trên 2 triệu con tôm giống không qua kiểm dịch

Ngày 16/11, Phòng Cảnh sát về Môi trường Công an tỉnh Bạc Liêu vừa phối hợp các đơn vị liên quan bắt và tiêu hủy hơn 2 triệu con tôm giống không qua kiểm dịch.

tiêu hủy tôm giống
• 14:37 18/11/2022

Chấn chỉnh việc buôn bán, sử dụng kháng sinh cấm trong nuôi trồng thủy sản

Ngày 9/11, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có công văn gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tăng cường quản lý buôn bán, sử dụng thuốc thú y thủy sản trong nuôi trồng thủy sản.

Cần quản lý chặt chẽ chất kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản. Ảnh: Tép Bạc
• 10:41 10/11/2022

Đừng nuôi tôm như... đánh số đề!

Giống tôm kháng bệnh có thể chậm lớn hơn, song sẽ khắc phục được bất lợi của thời tiết, dịch bệnh tại vùng nuôi tôm khu vực Bắc Trung bộ và các tỉnh phía Bắc.

Thu hoạch tôm. Ảnh: icdn.dantri.com.vn
• 09:41 03/11/2022

Bình Định: Đẩy mạnh công tác tuần tra kiểm soát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thủy sản

TTKN Bình Định phối hợp với Truyền hình Bình Định tổ chức tọa đàm tăng cường kiểm soát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thủy sản.

tọa đàm
• 11:58 02/11/2022

Hợp tác gia công xuất khẩu thủy sản thế mạnh xuất khẩu thủy sản của Việt Nam

Việt Nam có thế mạnh về chế biến thuỷ hải sản, do đó các doanh nghiệp thuỷ sản Nhật Bản mong muốn tăng cường hợp tác, đặt hàng gia công sản phẩm xuất khẩu đi các thị trường khác.

Tôm thẻ
• 12:50 21/03/2024

Hội nghị thượng đỉnh đổi mới thực phẩm xanh trở lại London

Hội nghị Thượng đỉnh Đổi mới Thực phẩm Xanh (Blue Food Innovation Summit) quy tụ ngành nuôi trồng thủy sản để khám phá những cơ hội và thách thức trong việc mở rộng quy mô sản xuất thực phẩm xanh đồng thời bảo vệ và khôi phục hệ sinh thái đại dương.

Hải sản
• 10:32 13/03/2024

Bệnh Tilv và vấn đề Brazil không nhập khẩu cá rô phi Việt Nam

Theo thông báo của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường- NAFIQPM (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) kể từ ngày 14/2 Brazil tạm dừng nhập khẩu cá rô phi Việt Nam cho đến khi có kết luận rà soát bệnh do virus TiLV gây bệnh trên cá rô phi, vì đất nước này lo ngại việc nhập khuẩn làm lây lan dịch bệnh.

Cá rô phi
• 11:05 01/03/2024

Bình Định thực hiện nhiều mô hình nuôi trồng thủy sản đạt hiệu quả

Trong năm 2023 Trung tâm Khuyến nông tập trung triển khai các mô hình nuôi trồng thủy sản theo hướng đa dạng hóa các đối tượng nuôi, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất để nâng cao giá trị sản phẩm, gắn với liên kết tiêu thụ theo chuỗi giá trị đã góp phần hạn chế rủi ro bệnh dịch, cải thiện môi trường sinh thái vùng nuôi, tạo ra các sản phẩm an toàn sinh học, nâng cao giá trị kinh tế, đem lại thu nhập ổn định và bền vững cho người nuôi.

Các mô hình nuôi trồng thủy sản
• 09:59 29/02/2024

Các loài cá lóc nuôi cảnh thú vị cho người chơi cá cảnh

Trong những năm gần đây, việc nuôi cá lóc cảnh tại Việt Nam đã trở nên phổ biến hơn. Đây là loại cá săn mồi có nhiều màu sắc đẹp, mà trước đây chỉ được một số ít người chơi quan tâm.

Cá lóc cảnh
• 15:18 29/03/2024

Những điều cần biết về bệnh đốm trắng và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Bệnh đốm trắng trên tôm do virus gây ra là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm, tỷ lệ chết của tôm lên tới 90 – 100% chỉ sau từ 3 – 10 ngày nhiễm bệnh, xuất hiện chủ yếu khi nhiệt độ xuống thấp dưới 320C.

Bệnh đốm trắng trên tôm
• 15:18 29/03/2024

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 15:18 29/03/2024

Chuyển dịch xanh: Yêu cầu và cơ hội tăng cao với thủy sản

Ngày 28/3/2024, VCCI Cần Thơ tổ chức hội thảo “Chuyển dịch xanh: Thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp ĐBSCL và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” trao đổi về những yêu cầu và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu trong bối cảnh giảm phát thải khí nhà kính.

Thủy sản
• 15:18 29/03/2024

Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm

Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 15:18 29/03/2024