Những lãng phí này bao gồm chi phí nhân công và thói quen sử dụng máy móc thiết bị. Để làm rõ chi tiết những lãng phí này, Tép Bạc dựa trên quả của khảo sát và tính toán theo mô hình nuôi tôm thẻ phổ biến hiện nay.
Mô hình vụ nuôi giả định:
- Chi phí đầu tư: 200.000.000đ/vụ nuôi
- Mật độ: 100 – 150con/m2
- Thời gian nuôi: 90 ngày/vụ
- Diện tích từ 1.000 - 1.500 m2
- Thời gian nuôi: 90 ngày.
- Lương nhân công: 5.000.000 đ/tháng (làm việc 5 ngày/tuần).
Nhiều kẽ hở gây lãng phí nhân công
Chi phí thuê nhân công thường chỉ được lưu ý ở khu nuôi quy mô lớn, tuy nhiên người nuôi tôm nhỏ lẻ cần hiểu đúng là khi lấy công làm lời thì đã mất đi lợi ích khi không dành thời gian cho việc khác. Vì vậy, chi phí nhân công cần được tính toán dù nuôi ở quy mô lớn hay nhỏ.
Chi phí nhân công đang bị lãng phí gồm công đo môi trường, công đi bật tắt thiết bị, công ghi chép tính toán quản lý. Cụ thể:
Công đo môi trường: Để theo dõi chất lượng nước thì cần đo 2 lần mỗi ngày, mỗi lần đo khoảng 1 giờ. Vậy mỗi ngày phải dành thời gian 2 giờ đi đo nước ao.
Công đi bật tắt thiết bị: Với những thiết bị như quạt, máy sục oxy, máy cho ăn tự động… cần ra ao bật tắt trung bình 8 lần/ngày, mỗi lần 20 phút thì mỗi ngày phải tiêu tốn 160 phút (2,67 giờ)
Công ghi chép tính toán quản lý: Trung bình mỗi ngày, người nuôi phải dành 1,5 giờ để ghi nhật ký nuôi tôm, ghi chép sổ sách, quản lý ao nuôi, tính toán thu chi… bằng cách dùng giấy viết, ghi trên bảng hoặc excel trên máy tính.
Việc ghi chép tính toán thủ công là một kẽ hở gây lãng phí nhân công.
Với 3 công việc thường nhật trên, suốt vụ 90 ngày người nuôi phải dành thời gian là 6,17 x 90 = 555,3 giờ. Tính theo lương cho kỹ thuật nuôi hiện nay thì số tiền phải chi trả cho 1 giờ làm việc là 31.250đ. Như vậy, tổng số tiền phải chi cho các việc này mỗi vụ là:
31.250 x 555,3 = 17.353.125đ
Tiêu tốn do sử dụng thiết bị nuôi không tối ưu
Lượng điện lãng phí không cần thiết
Hiện tại, trong nuôi tôm thường bật, tắt máy sục khí, quạt ao tôm theo giờ cố định trong ngày. Những ngày trời nắng tốt, dù bật hay tắt quạt thì oxy vẫn luôn duy trì ở mức 5.5-6mg/lít từ lúc 12:00 - 4:00 giờ chiều (kết quả từ máy đo DO liên tục).
Do đó, có một lượng điện lãng phí thiết bị tạo oxy vẫn chạy mà lượng oxy đã ở mức dư thừa với nhu cầu của tôm. Theo cách này, mỗi ngày để lãng phí 12kWh, mỗi vụ nuôi lãng phí 12 x 90 = 1.080 kWh với giá điện trung bình 2.000đ/kWh phải chi trả cho mỗi vụ:
2.000 x 1.080 = 2.160.000đ
Kit test kiểm tra môi trường
Các bộ kit test kiểm tra chỉ số pH, DO, oxy… cũng là khoảng tiêu tốn lớn. Tính toán đối với test pH được dùng nhiều nhất, mỗi ngày đo 2 lần, mỗi vụ phải đo 180 lần. Giá mỗi bộ trung bình 130.000đ, sử dụng khoảng 80 lần, mỗi lần sử dụng có giá 1.625đ. Vậy chi phí bỏ ra một vụ nuôi là:
1.625 x 180 = 292.500đ
Kit test tưởng rẻ nhưng không hề rẻ.
Chi phí rủi ro trong nuôi tôm quá cao
Mỗi vụ nuôi tôm phải đối mặt với tỷ lệ nuôi thất bại khoảng 40%, bao gồm những rủi ro con giống, dịch bệnh, thời tiết, nguồn nước, giá cả,… Trong đó, rủi ro do yếu tố không phát hiện kịp thời môi trường nước nuôi chiếm tỷ lệ 20%.
Như vậy, chỉ riêng việc kiểm soát tốt các yếu tố về môi trường, đối với một vụ nuôi được đầu tư 200.000.000đ, người nuôi sẽ giảm được chi phí rủi ro:
200.000.000 x 0,4 x 0,2 = 16.000.000đ
Tổng kết, một năm người nuôi thất thoát hơn trăm triệu đồng
Từ những tính toán, có thể thấy đối với vụ nuôi 90 ngày, số tiền bị thất thoát như sau:
| # | Hạng mục | Cách tính | Số tiền/vụ |
| 1 | Lãng phí nhân công | Số tiền mỗi giờ làm x Số giờ mỗi tháng | 17.353.125 |
| 2 | Lãng phí điện | Giá 1kWh điện x Số điện mỗi tháng | 2.160.000 |
| 3 | Lãng phí kit test | Giá mỗi lần đo x Số lần đo mỗi tháng | 292.500 |
| 4 | Chi phí rủi ro | Tổng rủi ro 40%, khả năng kiểm soát 20% | 16.000.000 |
| Tổng | 35.805.500 | ||
Như vậy, một năm nuôi 3 vụ tôm đã lãng phí:
- Tiền bạc: 35.796.250 x 3 = 107.416.500đ
- Thời gian: 6.17 x 90 x 3 = 1666 giờ.
Đây thật sự là một con số khổng lồ khiến mọi người nuôi tôm phải thảng thốt suy nghĩ: Làm sao để tiết kiệm chi phí này?
Giải pháp giúp giảm lãng phí trong nuôi tôm
Công nghệ số và tự động hóa trong nuôi tôm hiện nay thường được nhắc đến như một mô hình mới khó tiếp cận và gắn liền với số tiền đầu lớn. Thực chất, mô hình tự động hóa trong nuôi tôm là dùng các thiết bị thông minh để quản lý ao nuôi, có thể hẹn giờ bật tắt thiết bị trong ao, ghi nhật ký đơn giản nhanh gọn, đo chỉ số môi trường tự động liên tục, cảnh báo các biến động môi trường để kịp thời xử lý,….
Công nghệ số và tự động hóa là giải pháp giúp giảm lãng phí trong nuôi tôm.
Hiện nay, việc công nghệ hóa nuôi tôm đã đơn giản, dễ dàng và có chi phí đầu tư phù hợp với hầu hết quy mô sản xuất. Dựa trên giá một bộ thiết bị tự động hóa đầy đủ của Tepbac có giá 43.000.000đ với tuổi thọ tối thiểu 2 năm thì chỉ cần đầu tư 21.500.000đ mỗi năm.
Như vậy, việc sử dụng công nghệ số và tự động hóa để giảm chi phí nuôi tôm là giải pháp thiết thực về mặt kinh tế, có thể giúp người nuôi tiết kiệm hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
