Tình trạng kháng kháng sinh hiện nay trong nuôi trồng thủy sản

Trong ngành nuôi trồng thủy sản, việc sử dụng kháng sinh đã trở thành một vấn đề ngày càng phổ biến, đặc biệt là trong việc điều trị các bệnh ở tôm, đặc biệt là tôm thẻ chân trắng. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh đã dẫn đến một tình trạng lo ngại mới, đó là tình trạng kháng kháng sinh, khiến cho các bệnh do vi khuẩn trở nên khó điều trị hơn và tăng nguy cơ cho sức khỏe của tôm.

Tôm thẻ chân trắng
Kháng sinh được hạn chế sử dụng để tránh tình trạng kháng kháng sinh. Ảnh: khoathuysan.vnua.edu.vn

Điều này đặt ra một thách thức lớn đối với ngành nuôi trồng thủy sản, đòi hỏi sự đổi mới và hiệu quả trong các phương pháp điều trị và quản lý bệnh tật. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này và tìm ra các giải pháp phù hợp, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng các yếu tố góp phần vào sự phát triển của kháng kháng sinh trong ngành nuôi trồng thủy sản và cùng nhau tìm kiếm những hướng đi mới để giải quyết vấn đề này một cách bền vững. 

Tình trạng kháng sinh trong ngành nuôi trồng thủy sản 

Trong ngành nuôi trồng thủy sản, các loại kháng sinh thường được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn bao gồm nhóm sulfonamid, tetracycline, Quynolone và Erythromycin. Tuy nhiên, vấn đề của sự đề kháng kháng sinh đối với vi khuẩn trong động vật thủy sản, đặc biệt là sự đề kháng với nhóm β-lactam, là một vấn đề nghiêm trọng. Nghiên cứu đã chứng minh rằng việc sử dụng kháng sinh không đúng cách làm tăng sự đề kháng của vi khuẩn.

Việc sử dụng kháng sinh một cách không kiểm soát trong nuôi trồng thủy sản có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như ô nhiễm môi trường, sự biến đổi của hệ vi sinh vật trong người tiêu dùng hoặc sự phát triển của kháng thuốc. Dưới đây là một số trường hợp mà việc sử dụng không đúng cách thường gặp: 

- Sử dụng kháng sinh để điều trị các bệnh do virus gây ra hoặc để điều trị các triệu chứng không rõ nguyên nhân gây bệnh, chỉ dựa vào quan sát bằng mắt thường thấy của người nuôi thấy tôm hoặc cá có biểu hiện bất thường và tự tiêm kháng sinh để phòng tránh bệnh. 

- Sử dụng kháng sinh với liều lượng không đúng, quá cao có thể gây ngộ độc cho động vật thủy sản và ảnh hưởng đến khả năng chống chịu với bệnh, hoặc liều lượng quá thấp có thể dẫn đến sự thất bại trong điều trị và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển kháng thuốc. 

-Thiếu thông tin đầy đủ về vi khuẩn gây bệnh cũng là một vấn đề phổ biến, khi người nuôi dựa vào các biểu hiện bất thường của tôm hoặc cá mà họ quan sát được, thay vì dựa vào thông tin chính xác về loại vi khuẩn gây bệnh và liệu pháp điều trị phù hợp. 

Nuôi cáKháng sinh được trộn vào thức ăn cá ăn hằng ngày khi bị bệnh. Ảnh: nongnghiep.vn

Ngoài ra, việc tự mua các loại kháng sinh không rõ nguồn gốc, không xác định được nguồn xuất xứ hay cách sử dụng cũng là một vấn đề. Điều đáng lo ngại là nhiều hộ nuôi tôm quá tải số lượng tôm trong ao, sau đó phải sử dụng kháng sinh liên tục để phòng tránh bệnh, dẫn đến ô nhiễm môi trường và giảm chất lượng của sản phẩm.

Mặc dù một số loại kháng sinh như Enrofloxacin đã bị cấm sử dụng do tác động tiêu cực đến sức khỏe của người tiêu dùng, nhưng nhiều hộ nuôi tôm vẫn sử dụng vì không có loại kháng sinh thay thế. Tổng hợp lại, việc lạm dụng kháng sinh không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, mà còn gây ô nhiễm môi trường và tạo ra những thách thức lớn trong việc khắc phục hậu quả của việc sử dụng không đúng cách. 

Hậu quả của tình trạng kháng kháng sinh 

Lạm dụng kháng sinh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe và phát triển của tôm nuôi, mà còn tác động đến mặt kinh tế và vấn đề thương mại của ngành nuôi trồng thủy sản. Việc sử dụng kháng sinh một cách không kiểm soát không chỉ làm chậm quá trình tăng trưởng của tôm mà còn làm tăng chi phí sản xuất do tăng hệ số FCR (hệ số sử dụng thức ăn), gây thiệt hại kinh tế cho những người nuôi tôm. 

Sử dụng liên tục kháng sinh trong thời gian kéo dài có thể gây tổn thương cho gan của tôm, gây ra các tình trạng như xơ, chai và teo gan. Điều này xảy ra do gan của tôm phải liên tục loại bỏ các kháng sinh khỏi cơ thể. Ngoài ra, việc sử dụng kháng sinh trong thời gian dài cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của vi khuẩn có ích trong đường ruột của tôm, làm giảm khả năng hấp thu và phân giải các chất dinh dưỡng. Kết quả là, tôm sẽ phát triển chậm chạp và có sức đề kháng suy giảm. 

Ngoài ra, việc sử dụng kháng sinh một cách lạm dụng cũng mang lại những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của con người. Sản phẩm thủy sản chứa dư lượng kháng sinh có thể gây ra hiện tượng lạm kháng sinh ở con người và dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm. 

Hơn nữa, lạm dụng kháng sinh cũng làm phức tạp thêm quy trình xuất khẩu tôm, cá khi các quy định ngày càng chú trọng đến sự sạch và an toàn của sản phẩm. Sự yêu cầu này không chỉ làm gia tăng áp lực về mặt kỹ thuật và quản lý cho các nhà sản xuất mà còn làm giảm thu nhập của họ khi bị ép giá và mất thị phần trên thị trường quốc tế. 

Hạn chế kháng sinh trong thủy sản bằng phương pháp sinh học 

Giảm sử dụng kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản thông qua phương pháp sinh học là một giải pháp hiệu quả. Người nuôi có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh từ giai đoạn ban đầu, bao gồm vệ sinh ao nuôi, xử lý nguồn nước và lựa chọn con giống. 

Trong giai đoạn khởi đầu, việc vệ sinh ao nuôi và xử lý nguồn nước giúp hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh. Sử dụng các loại thuốc diệt khuẩn nhẹ để loại bỏ vi khuẩn gây hại trong ao nuôi, sau đó có thể sử dụng vi sinh vật để khôi phục lại hệ vi sinh tự nhiên trong ao. 

Trong quá trình nuôi, có thể diệt khuẩn định kỳ bằng các sản phẩm chứa thành phần gốc muối diệt khuẩn như iodine hoặc thuốc tím. Đồng thời, bổ sung vitamin C và men tiêu hóa giúp tôm, cá có hệ tiêu hóa khỏe mạnh và tăng cường sức đề kháng. 

Gần đến thời điểm thu hoạch, khi lượng thức ăn tăng cao có thể gây ra sự phát sinh các khí độc như NO2, H2S và NH3. Trong giai đoạn này, cần chú ý đến vấn đề khí độc và có thể bổ sung vi sinh vật để xử lý các vấn đề này, cũng như thực hiện thay nước định kỳ để hạn chế sự lây lan của dịch bệnh và tránh việc phải sử dụng kháng sinh để điều trị. 

Thịt cá Tất cả vật nuôi trước khi xuất bán đều được kiểm tra dư lượng kháng sinh trong cơ thể

Những điều cần lưu ý khi sử dụng kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản

Tuân thủ liều lượng và chỉ định: Tránh sử dụng kháng sinh quá liều hoặc mà không có biểu hiện của bệnh. Luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ thú y hoặc chuyên gia về liều lượng và cách sử dụng kháng sinh. 

Tăng cường vệ sinh và diệt khuẩn: Đặt sự vô trùng và diệt khuẩn lên hàng đầu để ngăn chặn sự lây lan của các mầm bệnh. Việc này có thể giúp giảm cần sử dụng kháng sinh và tăng hiệu quả trong phòng tránh bệnh. 

Hạn chế sử dụng không cần thiết: Chỉ sử dụng kháng sinh khi thực sự cần thiết để điều trị các bệnh do nhiễm vi khuẩn, và tránh sử dụng khi không có dấu hiệu của nhiễm vi khuẩn. Kháng sinh không thể điều trị các bệnh do virus gây ra, vì vậy cần phải xác định rõ nguyên nhân của bệnh trước khi sử dụng. 

Tình trạng kháng kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản đang là một thách thức nghiêm trọng đối với ngành và cộng đồng. Để đối phó với vấn đề này, cần có sự hợp tác chặt chẽ và các biện pháp quản lý hiệu quả. Chúng ta cần hành động ngay bây giờ để bảo vệ sức khỏe của hệ sinh thái thủy sản và đảm bảo nguồn cung thủy sản bền vững trong tương lai. 

Đăng ngày 16/04/2024
Phan Tấn Đạt @phan-tan-dat
Nuôi trồng

Hai giải pháp điển hình nuôi thủy sản thân thiện với môi trường

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản ngày càng phát triển, việc áp dụng công nghệ thông minh đã trở thành xu hướng tất yếu để tối ưu hóa chi phí, nâng cao năng suất và cải thiện chất lượng sản phẩm. Đối với bà con nông dân, bài toán kinh tế luôn đặt ra: Làm thế nào để giảm chi phí, tăng lợi nhuận và đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao? Câu trả lời nằm ở việc ứng dụng các công nghệ hiện đại vào quá trình nuôi trồng.

Nuôi trồng thủy sản
• 09:52 07/02/2025

Phát triển nuôi cá lóc chất lượng cao: Kỹ thuật nuôi ít rủi ro, tăng trưởng nhanh

Cá lóc (hay cá quả) là loài cá nước ngọt được nuôi phổ biến tại Việt Nam do giá trị kinh tế cao, tăng trưởng nhanh và đặc tính thích nghi nhanh với môi trường. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả kinh tế tối đa, người nuôi cần áp dụng kỹ thuật nuôi hiện đại nhằm giảm thiểu rủi ro, tăng tỷ lệ sống và nâng cao chất lượng cá.

Cá lóc
• 14:27 06/02/2025

Phân tích lợi ích kinh tế nuôi xa bờ so với nuôi gần bờ

Với lợi thế đường bờ biển dài và nguồn tài nguyên phong phú, Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ hai mô hình nuôi thủy sản chủ đạo: nuôi gần bờ và nuôi xa bờ. Nếu nuôi gần bờ mang lại sự thuận tiện với chi phí đầu tư thấp, thì nuôi xa bờ lại tạo cơ hội gia tăng sản lượng và giá trị xuất khẩu vượt trội.

Nuôi thủy sản xa bờ
• 09:59 04/02/2025

Các biện pháp chống trộm tôm, bảo vệ mùa vụ trong giai đoạn thu hoạch

Giai đoạn thu hoạch là thời điểm quan trọng đối với người nuôi tôm, bởi đây là lúc công sức đầu tư cả mùa vụ được đền đáp. Tuy nhiên, thời điểm này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt là nạn trộm tôm – một vấn đề khiến nhiều hộ nuôi lo lắng. Các vụ trộm không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn làm ảnh hưởng đến tinh thần và hiệu quả sản xuất của người nuôi. Vì vậy, áp dụng các biện pháp chống trộm và bảo vệ mùa vụ là nhiệm vụ cấp thiết.

Ao nuôi tôm
• 09:36 04/02/2025

Xuân xanh - Tương lai xanh

Ngày xuân nói chuyện XANH chắc chắn sẽ thêm thú vị, bởi mùa xuân là giai đoạn xanh cả đất trời, xanh đẹp nhất trong năm. Bây giờ cũng nên chú trọng từ ngữ xuân xanh thay thế cho xuân hồng, dù biết xuân hồng vẫn là xuân hồng, bởi chữ HỒNG tiêu biểu cho trăm sắc hoa đua nở khi xuân về, cho sự mong ước mọi điều tốt đẹp, trọn vẹn. Nhưng XANH tiêu biểu cho sự bền vững, trường tồn…

Vietshrimp
• 09:32 09/02/2025

Lâu rồi không được ăn Tết ngon - Câu chuyện của những người nuôi tôm

“Lâu lắm rồi không được ăn Tết ngon lành như vầy. Năm thì thất thu, năm thì size tôm không vừa ý. Nhưng năm nay, nhờ anh em Tép Bạc mà ăn Tết ngon hơn rồi!” - Đó là lời tâm sự chân thành của chú Út Bé, một hộ nuôi tôm tại Cà Mau, người vừa trải qua một vụ mùa đầy thành công, bỏ túi gần 900 triệu đồng nhờ vào hỗ trợ ứng dụng mô hình nuôi tôm tối ưu từ Farmext Base.

Thu hoạch tôm
• 09:32 09/02/2025

Hiểu thêm về hệ thống miễn dịch của tôm

Hệ miễn dịch của tôm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Mặc dù có khả năng nhận biết và phản ứng với các yếu tố ngoại lai xâm nhập, nhưng hệ miễn dịch của tôm vẫn còn hạn chế, khồng có khả năng ghi nhớ, chỉ có thể đáp ứng một cách tự nhiên.

Tôm thẻ chân trắng
• 09:32 09/02/2025

Hai giải pháp điển hình nuôi thủy sản thân thiện với môi trường

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản ngày càng phát triển, việc áp dụng công nghệ thông minh đã trở thành xu hướng tất yếu để tối ưu hóa chi phí, nâng cao năng suất và cải thiện chất lượng sản phẩm. Đối với bà con nông dân, bài toán kinh tế luôn đặt ra: Làm thế nào để giảm chi phí, tăng lợi nhuận và đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao? Câu trả lời nằm ở việc ứng dụng các công nghệ hiện đại vào quá trình nuôi trồng.

Nuôi trồng thủy sản
• 09:32 09/02/2025

Các màu sắc và hoa văn phổ biến của cá Gourami

Cá Gourami là một trong những loài cá cảnh được yêu thích trên toàn thế giới nhờ vào vẻ đẹp độc đáo và tính cách thân thiện. Loài cá này không chỉ nổi bật bởi khả năng thích nghi với nhiều môi trường khác nhau mà còn bởi các màu sắc và hoa văn phong phú. Từ các gam màu nhẹ nhàng, tinh tế đến các hoa văn độc đáo, cá Gourami là lựa chọn lý tưởng cho những người yêu thích cá cảnh. Dưới đây, chúng ta sẽ tìm hiểu về các màu sắc và hoa văn phổ biến của cá Gourami để bạn có thể dễ dàng lựa chọn loài phù hợp với bể cá của mình.

cá Gourami
• 09:32 09/02/2025
Some text some message..