Trại được xây dựng vào đưa vào hoạt động năm 2007, trên diện tích 4 ha ở thôn Ninh Hòa, xã Xuân Phổ, gồm các hạng mục: Dãy nhà điều hành, khu nuôi thực nghiệm, khu sản xuất giống, nhà ở cho cán bộ nhân viên...
Ông Nguyễn Văn Trí, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông (chủ đầu tư) thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh, cho biết kinh phí xây dựng trại nuôi thực nghiệm hơn 8 tỷ đồng, trích từ ngân sách. Mục tiêu là nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ sản xuất giống thủy sản và nuôi tôm thực nghiệm trên cát. Cán bộ sẽ phổ biến các tiến bộ khoa học kỹ thuật về giống, kết hợp đào tạo và tập huấn kỹ thuật, chuyển giao quy trình nuôi cho người dân.
Những năm đầu, Trại nuôi thực nghiệm và sản xuất giống thủy sản chủ yếu nuôi tôm giống trên cát, đã bán thành công một vài lứa; sau đó việc tiêu thụ gặp khó, giá giảm sâu...
Tháng 9/2015, Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh ký hợp đồng với đối tác ở nước ngoài cho thuê Trại với thời hạn 5 năm để sản xuất cá mú, cá bơn và một số loại thủy sản có giá trị kinh tế cao, với mục tiêu hướng tới xuất khẩu. UBND tỉnh Hà Tĩnh miễn tiền thuê đất trong 3 năm đầu, 2 năm sau doanh nghiệp phải trả cho chủ đầu tư gần 300 triệu đồng mỗi năm theo cam kết.
Hệ thống nhà xưởng hư hỏng, vật dụng để ngổn ngang. Ảnh: Đức Hùng
Thời điểm trên, đối tác hứa đầu tư 10 tỷ đồng để sản xuất 500.000 con giống mỗi năm, cung ứng cho thị trường Hà Tĩnh và nhiều tỉnh khác. Doanh nghiệp chi 2,9 tỷ đồng cải tạo, sửa sang nhiều hạng mục nhà cửa trên diện tích đất có sẵn để phục vụ cho việc nuôi giống thủy sản. Sau vài tháng, công ty dừng hoạt động khi chuẩn bị đi vào sản xuất, nguyên nhân do vướng mắc về cơ chế và thị trường tiêu thụ gặp khó. Năm 2016, Sở Kế hoạch và đầu tư Hà Tĩnh ra quyết định chấm dứt hoạt động, thu hồi giấy chứng nhận đầu tư đối với dự án.
Cuối tháng 9/2021, trại thực nghiệm không một bóng người qua lại. Cổng chính đóng, tường bao xây xung quanh rêu mốc bám phủ. Bên trong, hàng chục căn phòng của khu nuôi thực nghiệm và sản xuất giống nhếch nhác, các vật dụng dùng nuôi thủy sản để chỏng chơ, hệ thống cửa hư hỏng, mái tôn gió thổi bay tung tóe. Thấy khu đất nhiều cỏ bỏ hoang, người dân đã lùa bò vào chăn thả.
Ông Trần Văn Kỳ, 85 tuổi, trú thôn Ninh Hòa, nói từ khi trại dừng hoạt động có một bảo vệ được Trung tâm Khuyến nông cử trông coi tài sản, những lúc người này đi vắng thường nhờ ông qua lại xem giúp. "Hệ thống cơ sở vật chất nay hư hỏng gần hết. Nếu thấy không còn khả năng phục hồi nữa thì nên giao lại cho địa phương xử lý, kéo dài tình trạng này sẽ dẫn đến lãng phí", ông Kỳ nói.
Khu nuôi thực nghiệm thủy sản xuống cấp, rêu mốc bám phủ. Ảnh: Đức Hùng
Theo Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh Nguyễn Văn Trí, hợp đồng thuê đất giữa chủ đầu tư và đối tác nước ngoài đã kết thúc vào tháng 9/2020. Hiện hai bên chưa thể gặp nhau để làm thủ thanh lý, hoàn trả mặt bằng, trả tiền thuê đất và đóng thuế.
"Chúng tôi đã khởi kiện đối tác lên TAND tỉnh Hà Tĩnh, yêu cầu họ thực hiện các nghĩa vụ trong hợp đồng và bàn giao nguyên trạng lại mặt bằng ban đầu", ông Trí nói và cho hay khi sự việc được giải quyết, Trung tâm sẽ huy động nguồn vốn, khôi phục cơ sở vật chất của Trại để làm mô hình nuôi thực nghiệm giống thủy sản.