Trồng rừng dưới... đáy biển

Một cánh rừng san hô lung linh được những người trẻ tái tạo từ hoang tàn dưới đáy biển Phú Quốc.

san hô
San hô dưới đáy biển được phục hồi. Ảnh minh họa.

Hè 2019, một nhóm bạn trẻ ra Phú Quốc để gặp Nguyễn Văn Tiến - anh chàng thợ lặn nước sâu đã giải nghệ nhiều năm. Tiến được biết đến như người nắm giữ chìa khóa cánh cửa bước vào thế giới bí mật dưới đáy biển Phú Quốc.

Cuộc hội ngộ của những người yêu biển

Hàng loạt bí mật tọa độ nơi những con tàu cổ chìm dưới đáy biển hàng trăm năm, thế giới của loài cá mập tí hon, những hang động san hô kỳ ẩn... được anh Tiến tâm huyết giữ gìn.

Trong chuyến lặn biển hôm ấy, Tiến đã đưa những người bạn từ xa xuống một cánh rừng san hô nằm giữa hai hòn đảo ngoài khơi An Thới. Khung cảnh khiến những người từng lặn lão luyện dưới đáy biển cũng phải trầm trồ. "Em bị choáng luôn! Rừng san hô ở đây đẹp tuyệt vời" - Nguyễn Thụy Vũ (29 tuổi) nhớ lại lần đầu tiên tìm xuống đáy biển cùng Tiến.

Vũ tốt nghiệp thạc sĩ quản trị kinh doanh ở Singapore. Sau một lần tham gia dự án tác động của rác thải nhựa lên môi trường biển, anh đã "rẽ hướng" đam mê dưới đáy biển. Sau khi nhận bằng lặn quốc tế, anh chàng quyết định gắn bó với công việc "ăn cơm trên bờ, làm việc dưới nước".

Vũ nói anh tiếp cận với đáy biển, với những cánh rừng san hô ở những vùng ven biển Việt Nam không chỉ để thỏa mãn đam mê mà còn cảm thấy có trách nhiệm với những nơi mình qua.

"Một khu rừng trên cạn bị cháy thì người ta biết, người ta truy trách nhiệm. Nhưng rừng dưới đáy biển nhiều nơi bị chết, bị xóa sổ dường như ít được quan tâm hơn" - Vũ nói nhiều quốc gia đã dành hàng chục triệu đôla mỗi năm để bảo vệ rừng san hô. Bởi một sự thật rằng những cánh rừng san hô quá quan trọng với sự sống của đại dương và sự sống của chúng ta.

Sau lần xuống đáy biển cùng Tiến, Vũ đã nán lại Phú Quốc. Nhiều tháng sau đó, anh chàng gốc Lâm Đồng lại đeo bình hơi dọc ngang khắp đáy biển của đảo ngọc.

Những quần thể san hô hải quỳ, san hô não, san hô nấm, gạc nai, liễu hồng, xương rồng biển... được điểm xuyết bởi những bầy cá nemo, cá mó, ngọc nữ, ghẹ, tôm tích... lung linh như bức tranh hữu tình. Thế nhưng, xen kẽ những háo hức của người mê biển lại là nỗi buồn len lỏi.

Vũ kể những lần xuống đáy biển, anh phát hiện nhiều cánh rừng san hô bắt đầu có hiện tượng tẩy trắng. Đó là khi những khóm san hô biến sắc hình quang, ngã sang màu tím, xanh neon... đẹp lung linh. Nhưng đó lại là tín hiệu buồn.

"Giống như cô gái có đôi má ửng hồng do bị... cảm sốt. Nếu không kịp thời cấp cứu sẽ ngã bệnh". Với san hô, sau những ngày đẹp phát tiết ấy, chúng sẽ chuyển sang màu trắng trong và chết trơ xương. Nếu không kịp thời cấp cứu, rừng san hô sẽ lụi tàn.

Lịch sử san hô dưới đáy biển Phú Quốc đã có nhiều đợt chết trắng. Có năm san hô ở đây chết gần 80%. Đã có dự án trồng khôi phục rừng san hô nhưng hiệu quả thực sự vẫn là dấu hỏi. Các nhà quản lý cho rằng san hô ở Phú Quốc bị chết hàng loạt là hiện tượng nước biển ấm lên, vượt quá nhiệt độ sinh trưởng của chúng.

"Hằng năm từ tháng 1 đến tháng 3, nước dưới đáy biển Phú Quốc có thể lên từ 28-30 độ C. Trong khi san hô chỉ có thể sinh sống ở điều kiện nước không quá 24 độ C. Vì Phú Quốc nằm gần đường xích đạo nên nhiệt độ ấm lên và gây chết san hô cũng là một trong những lý do" - Vũ chia sẻ.

Ngoài ra, hiện trạng môi trường đáy biển Phú Quốc vẫn diễn ra nhiều bất lợi như nước đục, tốc độ dòng chảy nhanh, mưa axit, ô nhiễm đại dương, thậm chí đến... kem chống nắng cũng tác động tiêu cực lên sinh vật dưới đáy biển.

Là người "tay ngang" nhưng Vũ sớm nổi tiếng với giải pháp dùng rong biển làm giảm nhiệt độ nước để cứu san hô ở Nha Trang. Khi đến Phú Quốc, anh lại "thấy công chuyện" với những cánh rừng san hô ở đảo ngọc.

san hô
Nguyễn Thụy Vũ dọn rác ở công viên san hô Phú Quốc và san hô được trồng dưới đáy biển Hòn Thơm (Phú Quốc) - Ảnh: T.TRÌNH

Công viên san hô

Để mọi người thấy san hô Phú Quốc đẹp thế nào, Vũ và cộng sự đã bắt tay xây dựng một công viên san hô dưới đáy biển Hòn Thơm, phía nam đảo Phú Quốc.

Ý tưởng gây dựng rừng san hô cho mọi người cùng xuống chiêm ngưỡng đã được thực hiện đầy quyết tâm. Nhiều công đoạn từ việc tái tạo, nhân giống, đem san hô ở vùng lân cận về trồng trong khu công viên... đã nhanh chóng được triển khai.

Đó là khoảng thời gian họ ăn cơm trên bờ, làm việc dưới đáy biển: gây dựng vườn ươm dưới đáy sâu, tái tạo san hô từ chính các đá san hô trước đó đã bị hóa thạch, cho đến bảo vệ san hô trước sự đe dọa của các loài ốc ăn san hô. Chỉ trong 65 ngày, một công viên lung linh dưới đáy biển Hòn Thơm đã được hình thành.

Giống như những cánh rừng trên cạn, rừng san hô còn là sự cộng sinh của các quần thể động, thực vật khác. Vũ nói anh đã giải mã được loài cá nào ưa sống trong quần thể san hô nào, để có một bản phối hợp lý cho một quần thể dưới đáy biển.

"Nếu mình chú ý kỹ, mỗi loài động vật dưới đáy biển có vai trò giống như trên cạn. Ví dụ dưới biển cũng có loài ong biển chuyên đi phát tán trứng san hô, vì san hô là động vật sinh sản hữu tính. Hay tôm "y tá", cá "bác sĩ" chuyên đi khám bệnh, trị bệnh... 

Chúng phối hợp nhịp nhàng trong một vòng tròn sinh trưởng và lệ thuộc lẫn nhau cũng giống như xã hội trên mặt nước. Chúng cần được duy trì trật tự cũng như tránh những tiêu cực tác động lên chuỗi phản ứng của xã hội đó.

Chị Trần Thị Đản, quản lý khu EcoBeach Hòn Thơm, nói tạo nên một công viên san hô dưới đáy biển là một chuyện, để duy trì và bảo vệ trước các tác động xấu là việc làm hằng ngày. Như những ngày này luôn có thợ lặn phải túc trực để làm vệ sinh, tránh để cát phủ làm chết san hô rất vất vả.

"Mình tổ chức cho khách lặn xuống để chiêm ngưỡng nét đẹp của rừng san hô. Để họ biết cách giữ gìn, bảo vệ sự sống dưới đáy biển cũng như hiểu rằng con người là tác nhân gây nên những tiêu cực lên sự sống dưới đáy biển. Mỗi khóm san hô được trồng, mỗi người được đưa xuống đáy biển chiêm ngưỡng và biết yêu thương, bảo vệ sự sống dưới sâu cũng là thông điệp của những người gây dựng nên khu rừng " - chị Đản tâm sự.

Nhắc chuyện trồng rừng dưới đáy biển, Vũ nói anh chưa dừng lại khu rừng san hô ở Hòn Thơm. Anh tiếp tục tái tạo những cánh rừng dưới đáy biển, xây dựng một vùng sinh thái cho nhiều khu vực ven đảo Phú Quốc.

Hôm gặp lại Tiến, Vũ nói anh muốn mời anh chàng "thổ địa dưới đáy biển" cùng bắt tay xây dựng một "trung tâm san hô" dưới vùng biển thuận lợi ở Phú Quốc. Bất giác, Tiến tiết lộ anh đang giữ tọa độ của một khu hang động tuyệt đẹp dưới đáy biển, nơi san hô và các loài thủy tộc vẫn tạm thời bình yên trước những tác động của con người.

Nếu yêu rừng trên bờ, xin cũng yêu rừng dưới đáy đại dương.

Tuổi trẻ online
Đăng ngày 27/11/2021
Tiến Trình
Môi trường

Thừa Thiên - Huế: Đầm phá ô nhiễm, dân kêu trời

Hàng ngàn hộ dân ở 33 xã, phường, thị trấn sống dựa vào đầm phá Tam Giang - Cầu Hai (tỉnh Thừa Thiên - Huế), đang khốn khổ vì nguồn nước ô nhiễm nghiêm trọng.

Ô nhiễm đầm phá ở Thừa Thiên - Huế
• 14:32 14/03/2023

Sản xuất xà phòng từ chất nhầy ốc sên

Một con ốc sên sẽ tạo ra khoảng 2g chất nhờn. Để sản xuất 15 thanh xà phòng trọng lượng 100g, anh Desrocher ở thị trấn Wahagnies, miền Bắc nước Pháp cần khoảng 40 con ốc sên. Ảnh: Reuters

Xà phòng từ ốc sên
• 10:17 09/02/2023

Yên Bái: Thả hơn 30 nghìn cá giống xuống hồ Thác Bà trong ngày ông Công, ông Táo

Ngày 14/1, huyện Yên Bình (Yên Bái) đã tổ chức thả cá bổ sung nguồn lợi thủy sản hồ Thác Bà năm 2023 gắn với phong tục thả cá chép ngày 23 tháng Chạp.

Thả cá
• 12:02 19/01/2023

Xuất hiện pin làm từ vỏ cua, có thể tái chế 1000 lần

Các nhà khoa học đã phát minh ra một loại pin được làm từ vỏ cua, dễ phân hủy hơn nhiều so với pin lithium-ion.

Pin làm từ vỏ cua
• 09:46 12/01/2023

Tác động của biến đổi khí hậu đến nguồn lợi thủy sản ven biển

Biến đổi khí hậu (BĐKH) là một trong những thách thức lớn nhất của nhân loại trong thế kỷ XXI. Những thay đổi về nhiệt độ, mực nước biển, lượng mưa và các hiện tượng thời tiết cực đoan không chỉ ảnh hưởng đến đời sống con người mà còn tác động sâu sắc đến các hệ sinh thái tự nhiên, trong đó có hệ sinh thái biển và ven biển. Nguồn lợi thủy sản – vốn là một tài nguyên thiết yếu đối với sinh kế của hàng triệu người dân ven biển – đang chịu nhiều sức ép từ quá trình biến đổi khí hậu toàn cầu.

Nuôi trồng ven biển
• 11:19 07/07/2025

Cá bè trên sông Đồng Nai chết hàng loạt sau mưa lớn: Người nuôi cá thiệt hại nặng nề

Ngày 29-5, tại khu vực phường Long Bình Tân, TP Biên Hòa (Đồng Nai), nhiều hộ dân nuôi cá bè trên sông Đồng Nai đã báo cáo hiện tượng cá chết hàng loạt sau trận mưa lớn vào ngày 28-5. Ước tính ban đầu, khoảng 6 tấn cá các loại như rô phi, chép, trê, lăng, mè hỏi và trắm đã bị chết, gây thiệt hại đáng kể cho người nuôi.

Cá chết
• 09:00 01/06/2025

Đa dạng sinh học biển và vai trò trong khai thác thủy sản bền vững

Đa dạng sinh học biển là sự phong phú và đa dạng của các loài sinh vật sống trong môi trường biển, bao gồm các loài động vật, thực vật, vi sinh vật và các hệ sinh thái biển như rạn san hô, cỏ biển, và rừng ngập mặn. Đây là một yếu tố quan trọng không chỉ đối với sức khỏe của hệ sinh thái biển mà còn đối với sự phát triển bền vững của ngành thủy sản. Đa dạng sinh học biển không chỉ cung cấp nguồn lợi thủy sản mà còn giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và sức khỏe của các hệ sinh thái biển.

Đa dạng sinh học biển
• 11:12 30/05/2025

Cá chết hàng loạt: Nguyên nhân và giải pháp cho người nuôi

Những ngày đầu tháng 5/2025, người dân TP.HCM không khỏi bàng hoàng trước cảnh tượng cá chết trắng mặt nước trên kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè. Tình trạng này không chỉ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân và đặt ra nhiều câu hỏi về nguyên nhân cũng như biện pháp phòng ngừa, đặc biệt đối với người nuôi trồng thủy sản.

Cá chết
• 09:55 12/05/2025

Đồng Tháp số hóa ngành cá tra, 100% cơ sở được cấp mã nhận diện

Đồng Tháp vừa phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp và kế hoạch phát triển ngành hàng cá tra theo hướng hiện đại, bền vững. Mục tiêu là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất và quản lý, nâng cao chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Cá tra
• 14:59 10/07/2025

Nuôi biển: Tiềm năng, cơ hội và 4 rào cản

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) vừa có báo cáo cho biết bức tranh toàn cảnh và chi tiết về hiện trạng cá biển toàn cầu: Có 35,5% quần thể cá biển đang bị khai thác quá mức. Đại dương không còn là “kho cá vô tận” và nhiều quốc gia đã phát triển nuôi biển công nghiệp, xa bờ. Việt Nam có điều kiện tự nhiên giàu tiềm năng phát triển nuôi biển, thuận lợi để xây dựng một ngành kinh tế mới khai thác cơ hội toàn cầu, tuy nhiên phải vượt qua 4 rào cản lớn hiện nay.

Nuôi trồng thủy sản
• 14:59 10/07/2025

Cách phân biệt và sử dụng đúng một số loại vôi trong nuôi trồng thủy sản

Vôi là một trong những vật tư quan trọng có vai trò điều chỉnh pH, cải tạo ao, xử lý đáy, diệt khuẩn và bổ sung khoáng chất. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay có nhiều loại vôi khác nhau, mỗi loại có đặc điểm và công dụng riêng. Nếu không hiểu rõ và sử dụng đúng loại vôi phù hợp với mục đích và thời điểm, người nuôi có thể gặp phải những hậu quả như pH tăng đột ngột, tôm cá sốc môi trường, hoặc hiệu quả cải tạo không như mong muốn.

Bón vôi
• 14:59 10/07/2025

Cá "nhuộm phẩm" ở Đà Nẵng: Sự thật có phải hóa chất độc hại

Sáng 6/7, tại khu vực gần chợ Cẩm Lệ (quận Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng), một người dân phản ánh về việc cá biển có màu sắc bất thường, nghi ngờ bị nhuộm phẩm màu. Sau khi rửa hai con cá kè bằng nước ngọt, nước chuyển sang màu đỏ đậm. Khi luộc, thịt cá cũng có màu đỏ khác lạ, khiến người này nghi ngờ cá bị “nhuộm phẩm”.

Cá
• 14:59 10/07/2025

Tư vấn Sinh viên Chọn Ngành Nuôi Trồng Thủy sản

Ngành Nuôi trồng thủy sản đang dần khẳng định vai trò quan trọng trong nền nông nghiệp hiện đại và bền vững, mở ra nhiều cơ hội việc làm hấp dẫn cho giới trẻ. Tuy nhiên, nhiều học sinh, sinh viên vẫn chưa hiểu rõ về ngành này. Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin cần thiết, giúp bạn định hướng đúng đắn cho tương lai.

Nuôi trồng thủy sản
• 14:59 10/07/2025
Some text some message..