EHP là gì và những tác động đối với tôm nuôi?
EHP là một loại vi bào tử trùng ký sinh nội bào, chủ yếu tấn công vào tế bào gan tụy của tôm. Khi gan tụy – cơ quan quan trọng trong việc tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng – bị tổn thương, tôm sẽ mất khả năng phát triển bình thường, dẫn đến hội chứng chậm lớn.
Không giống như các bệnh nguy hiểm khác như hội chứng hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND) hay bệnh đốm trắng (WSSV), EHP không gây chết hàng loạt trên tôm. Tuy nhiên, hậu quả của nó không kém phần nghiêm trọng, bởi lẽ tôm nhiễm EHP thường không đạt kích cỡ thương mại, dẫn đến năng suất thấp và giá bán giảm mạnh. Ngoài ra, sự phát triển của EHP còn làm tăng chi phí sản xuất do thời gian nuôi kéo dài và cần đầu tư nhiều hơn cho quản lý môi trường ao nuôi.
Vấn đề thứ nhất: Không có thuốc đặc trị
Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc kiểm soát EHP là hiện nay chưa có thuốc đặc trị hiệu quả cho loại vi bào tử trùng này.
EHP là một sinh vật đơn bào thuộc nhóm microsporidia, với đặc điểm sinh học khác biệt so với vi khuẩn, virus hay nấm. Điều này khiến việc phát triển các loại thuốc hóa học hoặc kháng sinh trở nên phức tạp. Nhiều nghiên cứu đã thử nghiệm các hợp chất hóa học và thảo dược nhằm tiêu diệt EHP, nhưng hiệu quả thường rất hạn chế.
Bên cạnh đó, việc lạm dụng kháng sinh trong nỗ lực kiểm soát EHP không chỉ không mang lại kết quả mà còn gây ra nhiều hệ lụy khác, như sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc và ô nhiễm môi trường. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của các biện pháp quản lý và phòng ngừa hơn là dựa vào giải pháp hóa học.
Hiện tại không có thuốc đặc trị cho tôm bị mắc bệnh EHP. Ảnh: Sưu tầm
Vấn đề thứ hai: Khó loại bỏ hoàn toàn mầm bệnh
Mầm bệnh EHP có khả năng tồn tại dai dẳng trong môi trường ao nuôi và các vật trung gian, khiến việc loại bỏ hoàn toàn trở nên vô cùng khó khăn.
Bào tử của EHP có lớp vỏ bảo vệ chắc chắn, giúp chúng sống sót trong điều kiện khắc nghiệt, kể cả khi xử lý nước ao nuôi bằng hóa chất hoặc phơi đáy ao.
EHP không chỉ lây lan trực tiếp từ tôm sang tôm qua phân mà còn qua thức ăn nhiễm bào tử, nước ao hoặc dụng cụ nuôi không được vệ sinh kỹ. Điều này làm tăng nguy cơ tái nhiễm trong các vụ nuôi mới, ngay cả khi người nuôi đã áp dụng các biện pháp vệ sinh cơ bản.
Một yếu tố khác làm tăng khả năng tồn tại của EHP là môi trường nuôi chưa được quản lý tốt. Các chất hữu cơ tích tụ, đáy ao bẩn và mật độ thả nuôi quá cao đều là điều kiện thuận lợi để mầm bệnh phát triển và lan rộng.
Biện pháp kiểm soát EHP trong tôm nuôi
Mặc dù không có thuốc đặc trị và khó loại bỏ hoàn toàn mầm bệnh, người nuôi tôm vẫn có thể giảm thiểu tác động của EHP bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa và quản lý hiệu quả.
Kiểm soát chất lượng con giống
Sử dụng giống sạch bệnh, được kiểm tra bằng kỹ thuật PCR để đảm bảo không nhiễm EHP từ đầu.
Tránh nhập giống từ các nguồn không rõ ràng hoặc chưa được chứng nhận.
Quản lý môi trường ao nuôi
Phơi đáy ao kỹ càng và xử lý nước bằng các hợp chất diệt bào tử như vôi bột hoặc Chlorine trước khi thả giống.
Đảm bảo hệ thống ao lắng và ao chứa nước đủ tiêu chuẩn để giảm nguy cơ lây nhiễm từ môi trường bên ngoài.
Sử dụng thức ăn chất lượng cao
Tránh sử dụng thức ăn tự chế hoặc thức ăn chứa tôm, cua nhiễm bệnh.
Sử dụng các loại thức ăn công nghiệp có bổ sung chất tăng cường miễn dịch nhằm cải thiện sức đề kháng của tôm.
Bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei dưới kính hiển vi điện tử
Giám sát sức khỏe tôm thường xuyên
Lấy mẫu kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm EHP.
Nếu phát hiện tôm nhiễm bệnh, cần cách ly và xử lý ao nuôi bị nhiễm để ngăn chặn lây lan.
Tăng cường nghiên cứu
Các viện nghiên cứu và công ty công nghệ sinh học cần tiếp tục tìm kiếm giải pháp dài hạn, chẳng hạn như vaccine hoặc các chế phẩm sinh học có khả năng tiêu diệt EHP hoặc tăng cường sức đề kháng của tôm.
_1735267912.jpg)
_1735267912.jpg)
