Qua khảo sát thực tế tại một số xã của huyện Thới Bình và U Minh cũng như ý kiến phản ánh của các hộ dân và chính quyền địa phương cho thấy, tình trạng người dân tự ý đưa nước mặn vào nuôi tôm ở vùng ngọt đang có chiều hướng gia tăng. Người chọn lúa, người chọn tôm tạo ra mâu thuẫn trong Nhân dân và gây áp lực không nhỏ cho công tác quản lý, thực hiện quy hoạch của địa phương.
Lấy cớ đất phèn mặn
Dọc theo tuyến lộ từ thị trấn U Minh đi Khánh Hội hiện không ít hộ dân tự đưa nước mặn vào nuôi tôm, một số khác đưa cơ giới vào đào đắp bờ bao khuôn hộ sẵn sàng cho nước vào bất cứ lúc nào. Đặc biệt, tuyến kinh Xáng Mới, thuộc địa bàn xã Khánh Hội, đang là điểm nóng trong việc người dân vùng lúa 2 vụ chuyển sang vụ lúa - vụ tôm.
Đã có trên 50 hộ dân trong tổng số 148 hộ đang sinh sống nơi đây lên bờ bao khuôn hộ đòi mở cống đưa nước mặn vào nuôi tôm. Hiện lực lượng chức năng phải cho người túc trực ngày đêm để tránh tình trạng người dân phá cống. Không chỉ vậy, tại khu vực này tuy nuớc dưới kinh độ mặn không quá 4%o nhưng một số hộ đã cho vào ruộng để thả tôm nuôi.
Giải thích cho việc đưa nước vào vùng đất 2 vụ để nuôi tôm, nhiều nông dân lấy lý do đất phèn, mặn trồng lúa không hiệu quả. Theo ông Phan Văn Tầm, tuyến kinh Xáng Mới, lý giải, người dân nơi đây đã hơn 20 năm sống chủ yếu bằng nghề trồng lúa. Nhưng bao năm nay đời sống không thể cải thiện do đất nhiễm phèn, thường xuyên bị ngập úng nên sản xuất không hiệu quả, đời sống bấp bênh. Do đó, hy vọng làm 1 vụ lúa - 1 vụ tôm để cải thiện cuộc sống.
Tuyến kinh Xáng Mới có chiều dài khoảng 6 km, chạy qua nhiều ấp 3, 6, 7, 8 và ấp 10, xã Khánh Hội. Đây là vùng quy hoạch ngọt hóa thuộc Tiểu vùng 2 Bắc Cà Mau, nên việc cho sản xuất 1 vụ lúa - 1 vụ tôm là không thể. Theo ông Đinh Tấn Định, Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện U Minh, nếu vùng này bị phá vỡ sẽ ảnh hưởng đến phần rừng tràm của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp U Minh Hạ, Vườn Quốc gia U Minh Hạ và cả vùng ngọt thuộc huyện Trần Văn Thời. Nhằm góp phần nâng cao đời sống người dân cũng như bảo vệ vùng ngọt, chính quyền địa phương đã triển khai dự án nuôi cá bổi nhưng chỉ 2-3 hộ đăng ký. Ngoài ra, trong sản xuất lúa đã tiến hành hỗ trợ giống và 30% phân bón nhưng dân vẫn không chịu làm.
Vùng quy hoạch cánh đồng mẫu lớn của ấp 1, ấp 2, xã Tân Lộc Bắc, huyện Thới Bình, năng suất lúa bình quân hiện trên 5,2 tấn/ha. Thế nhưng, một số hộ dân nơi đây có ý định bỏ lúa để chọn tôm. Giải thích về việc tự ý chuyển đổi cơ cấu sản xuất trong khu vực đã được quy hoạch, ông Phan Thành Giao, ấp 1, xã Tân Lộc Bắc cho rằng, đây là vùng đất trũng lại nhiễm phèn, mùa mưa nước ngập sâu nên sản xuất lúa không hiệu quả, đời sống khó khăn, cùng với đó là giá lúa giảm thấp và không ổn định. Gia đình ông sản xuất 15 công lúa nhưng không vụ nào lợi nhuận được trên 5 triệu đồng nên muốn cải thiện cuộc sống phải chuyển qua làm 1 vụ lúa 1 vụ tôm. Theo lý giải này, không ít hộ dân tại xã Tân Lộc và Tân Phú cũng đã chuyển một phần diện tích trong vùng sản xuất lúa 2 vụ sang nuôi tôm, phá vỡ quy hoạch vùng ngọt hoá.
Cần giải pháp căn cơ
Tình trạng người dân lén lút đưa nước mặn vào vùng quy hoạch lúa 2 vụ đang tạo ra một áp lực lớn cho chính quyền địa phương và mâu thuẫn giữa người trồng lúa với nuôi tôm. Ông Huỳnh Quốc Hoàng, Chủ tịch UBND huyện Thới Bình, cho biết, trong định hướng sản xuất đến 2020, huyện đã quy hoạch vùng trồng lúa hai vụ trên 3.200 ha.
Tuy nhiên, đến thời điểm này đã mất hơn 1.000 ha, chỉ còn lại hơn 2.000 đất sản xuất lúa hai vụ. Ngoài ra, từ đầu năm đến nay, diện tích mía cũng đã mất hơn 100 ha do người dân chuyển sang nuôi tôm. Hiện nay công tác điều hành, chỉ đạo sản xuất của huyện đang chịu áp lực lớn giữa một bên là chủ trương, một bên là sức ép của người dân.
Không chỉ gây áp lực lên chính quyền địa phương, việc một số hộ dân tự ý đưa nước mặn vào nuôi tôm hiện đang tạo ra mâu thuẫn ngày một sâu giữa người trồng lúa và người chọn con tôm. Ông Huỳnh Văn Đấu, ấp 1, xã Tân Lộc, bộc bạch, gia đình chỉ sống nhờ vào 3 công vườn và 2 công ruộng. Trước kia mỗi tháng thu nhập từ dừa, xoài cũng được trên 1 triệu đồng. Nhưng giờ đây dừa đã bị tóp ngọn, không còn trái, xoài thì có nguy cơ bị chết vì nước mặn. Cũng giống như ông Đấu, ông Hứa Hoàng Đoan, ấp 7, xã Tân Lộc, bức xúc: “Hiện nay trời chưa mưa mà ruộng đã có nước, mà toàn là nước mặn của những hộ nuôi tôm xung quanh thử hỏi làm sao trồng lúa?”.
Trước sự hấp dẫn của việc trúng mùa lúa - tôm năm 2013, người dân nhiều nơi trong vùng ngọt hoá đang có ý định lấy nước mặn vào nuôi tôm. Ảnh: HOÀNG DIỆU
Tình trạng người dân tự ý đưa nước mặn vào nuôi tôm mỗi lúc một nhiều trên những vùng sản xuất lúa 2 vụ, một phần do có sự chênh lệch thu nhập quá lớn giữa con tôm và cây lúa. Mặt khác là do việc triển khai thực hiện quy hoạch còn quá chậm, thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất bền vững so với thực tế. Là khu vực nằm trong vùng ngọt hóa Bán đảo Cà Mau đã được phê duyệt quy hoạch, nhưng hiện nay việc khép kín hệ thống 23 cống thuỷ lợi từ tỉnh Kiên Giang và Bạc Liêu để dẫn nước ngọt từ hệ thống sông Hậu về phục vụ sản xuất còn quá chậm. Trong khi toàn bộ các tuyến kinh Cà Mau hầu như vào mùa khô đều mặn. Từ đó, việc tự ý chuyển đổi sang nuôi tôm mỗi lúc một nhiều và phức tạp hơn.
Việc quy hoạch và triển khai thực hiện quy hoạch trong thực tế quá chậm là nguyên nhân làm cho người dân tự phá vỡ quy hoạch bởi nhu cầu phải nâng cao đời sống bằng việc áp dụng các mô hình sản xuất hiệu quả kinh tế cao hơn.
Theo ông Đinh Tấn Định, huyện đang tiến hành rà soát lại toàn bộ những khu vực quy hoạch trồng lúa trên địa bàn đã bị chuyển sang nuôi tôm và đứng trước nguy cơ chuyển sang nuôi tôm. Đối với những trường hợp tự ý phá vỡ quy hoạch sẽ buộc phải ký cam kết trả lại hiện trang ban đầu.
Tuy nhiên, người dân có đủ lý do để giải thích cho việc mình làm, chính quyền địa phương sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong việc tìm cách giải quyết và thực tế là vùng lúa 2 vụ của tỉnh đang đứng trước nguy cơ mất dần qua từng ngày. Tình trạng đó không chỉ đẩy những quy hoạch trong sản xuất đứng trước nguy cơ bị phá vỡ mà còn tạo ra mâu thuẫn ngày một sâu sắc trong nội bộ nông dân.
_1731038066.jpg)
_1730947978.jpg)
