2 giai đoạn của EMS trên tôm nuôi: diễn biến cụ thể qua kính hiển vi

Hội chứng tôm chết sớm (EMS) đã và đang gây thiệt hại nghiêm trọng đến ngành công nghiệp nuôi tôm Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác.  Nhiều công trình nghiên cứu đã được thực hiện nhằm tìm ra nguyên nhân cũng như biện pháp phòng trị EMS. Đi tiên phong trong nghiên cứu về EMS trên thế giới và đáp ứng được sự mong đợi của nhiều người, đầu năm 2013, phòng nghiên cứu bệnh học của trường đại học Arizona (Mỹ) đã bước đầu xác định được nguyên nhân gây bệnh, đặt nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo trong tương lai.

EMS, AHPNS, hội chứng tôm chết sớm
Ảnh: Cả 2 mẫu tôm thẻ chân trắng bị nhiễm EMS với cơ quan gan tụy bị teo

Tuy chưa thể ngăn chặn được dịch bệnh, nhưng nghiên cứu này cũng mang lại nhiều hi vọng cho công nghiệp nuôi tôm ở nước ta.

Dấu hiệu bên ngoài của EMS

Gan tụy teo nhỏ. Thường là màu vàng nhạt hoặc màu trắng trong các viên nang mô liên kết của gan tụy. Đôi khi có thể nhìn thấy đốm hoặc vết đen.

Ảnh 1: Hình tôm thẻ chân trắng ở Việt Nam (bên trái: tôm nhiễm EMS, bên phải: tôm bình thường)

Ảnh 2: Mẫu tôm sú bệnh thu ở Việt Nam (gan tụy nhạt màu và teo, đường ruột rỗng)

Khảo sát bằng kính hiển vi phóng đại 40 lần mặt cắt mô gan tụy cho thấy các tế bào bài tiết bình thường (B), các tế bào dữ trự mỡ (R) và các tế bào basophilic (F) to lên. Các tế bào E, nhiều tế bào đang trong quá trình nguyên phân được nhìn thấy ở phần hình nhỏ (phóng đại 20 lần).

Ảnh 3: Các tế bào ống lượn gan tụy (R, B, F & E)

Kết quả nghiên cứu cho thấy, EMS có 2 giai đoạn xảy ra trên tôm nuôi.

Giai đoạn 1: Giai đoạn sớm của bệnh (quan sát trên tôm thẻ chân trắng của Trung Quốc)   

Ảnh 4: Gan tụy bình thường (trên) và gan tụy nhiễm EMS giai đoạn sớm (dưới) 

Ảnh 5: Quan sát mô bệnh trên tôm thẻ chân trắng ở Việt Nam (ống lượn gan tụy có dấu hiệu bong tróc, một số ổ tụ máu và dường như là có sự xuất hiện của vi khuẩn cơ hội Vibrio, phóng đại 10 lần).

Ảnh 6: Quan sát trên tôm sú Việt Nam ở kính phóng đại 20 lần, cho thấy mức độ tổn thương của gan

Ảnh 7: Hình kính hiển vi phóng đại 40 lần, mô gan tụy từ tôm sú P. monodon bị nhiễm nặng ở giai đoạn đầu của bệnh EMS. Phần ngọn ống (với các tế bào E) vẫn nguyên vẹn, còn các phần gần ống gan tụy hơn cho thấy sự hoại tử và kết dính các tế bào biểu mô ống.

Giai đoạn 2: Giai đoạn cuối kết thúc với sự tàn phá gan tụy do vi khuẩn cơ hội Vibrio spp.

Ảnh 8: Mẫu bệnh quan sát trên tôm sú (bệnh có sự tiến triển, có sự nhiễm khuẩn thứ cấp của ống gan tụy, nghi ngờ là do vi khuẩn cơ hội Vibrio spp.

Ảnh 9: Quan sát trên tôm thẻ chân trắng của Việt Nam (giai đoạn cuối của EMS cho thấy hầu hết các ống gan tụy bị phá hủy, nhiễm trùng nặng do các vi khuẩn cơ hội Vibrio spp., phóng đại 4 lần)

Ảnh 10: Quan sát trên tôm thẻ chân trắng của Việt Nam (giai đoạn cuối của EMS cho thấy hầu hết các ống gan tụy bị phá hủy, nhiễm trùng nặng do các vi khuẩn cơ hội Vibrio spp., phóng đại 20 lần)

Ảnh 11: Quan sát trên tôm thẻ chân trắng của Trung Quốc, phóng đại 20 lần.

Ảnh 12: Quan sát trên tôm sú của Việt Nam (giai đoạn cuối của EMS cho thấy hầu hết các ống gan tụy bị phá hủy, nhiễm trùng nặng do các vi khuẩn cơ hội Vibrio spp.,)

Tóm lại, các nhân gây bệnh cụ thể đã được xác định là do nhiễm khuẩn.

Bệnh lý: thoái hóa gan tụy (HP), rối loạn chức năng của tất cả các tế bào HP, nổi bật là hoại tử và bong tróc các tế bào biểu mô ống lượn. Giai đoạn cuối đánh dấu viêm tế bào máu và nhiễm khuẩn thứ cấp xảy ra kết hợp với các tế bào ống lượn HP hoại tử.

Các tác nhân gây bệnh được ghi nhận

Rối loạn chức năng của ống gan tụy nghiệm trọng khi nhiễm vi khuẩn cơ hội Vibrio spp. Tuy nhiên, Vibrio spp. Không phải là tác nhân gây bệnh, mà sau khi nhiễm khuẩn thì giai đoạn này tạo cơ hội cho nguyên nhân gây bệnh EMS. Thêm vào đó, kết quả các thí nghiệm còn cho thấy rằng: 

- Thức ăn được kiểm tra không phải là nguyên nhân gây bệnh.

- Thử nghiệm Cypermethrin trong phòng thí nghiệm cũng không gây bệnh EMS.

- Thử nghiệm các yếu tố gây nhiễm (virus, vi khuẩn, kí sinh trùng) cho đến nay cũng chưa xác định được.

Các nghiên cứu tiếp theo

1, So sánh protein để tìm kiếm độc tố độc nhất, điều chỉnh protein trong tôm có hay không có ảnh hưởng EMS

2, So sánh quần thể vi khuẩn trên tôm nhiễm và không nhiễm EMS.

3, Nghiên cứu sự lây lan của  các vi khuẩn phân lập từ tôm nhiễm EMS.

Đăng ngày 17/07/2013
Lê Hải Quỳnh (tổng hợp từ hội thảo về EMS tại trường Đại học Nông Lâm TPHCM ngày 28/06/2013)
Kỹ thuật

Khắc phục bệnh ăn yếu và mềm vỏ ở tôm

Nuôi tôm siêu thâm canh, công nghệ cao, để tôm khoẻ mạnh, bà con cần quan tâm và chú trọng các yếu tố quan trọng.

Phòng ngừa bệnh ăn yếu và mềm vỏ ở tôm nuôi
• 10:45 05/07/2023

Chẩn đoán bệnh tôm thông qua máy học

Trí tuệ nhân tạo (artificial intelligence - AI), học máy (machine learning – ML) hay học sâu (deep learning - DL) là những thuật ngữ thường được sử dụng ngày nay.

Mô phỏng
• 10:20 03/07/2023

Giải pháp phòng ngừa EHP trong trại sản xuất tôm giống

EHP - bệnh vi bào từ trùng đang là mối quan tâm lớn đối với người nuôi tôm. EHP không gây chết cấp tính với tỉ lệ cao trong ao nuôi, tuy nhiên chúng ký sinh trong gan tụy tôm, sử dụng dinh dưỡng, năng lượng dự trữ trong gan tụy khiến tôm nuôi không đủ dinh dưỡng cho tăng trưởng và lột xác.

Elanco product
• 17:30 22/03/2023

"Điểm mặt" thủ phạm gây bệnh trên tôm

Nhóm sinh viên của, Trường Đại học Nha Trang vừa hoàn thành đề tài về gen độc và đánh giá tính kháng kháng sinh của vi khuẩn gây bệnh trên tôm nuôi tại Khánh Hòa. Qua đó, khuyến cáo việc sử dụng kháng sinh đối với nuôi tôm hiện nay.

Thí nghiệm
• 16:05 04/01/2023

Biện pháp hạ phèn hiệu quả nhanh chóng

Chắc chắn rằng việc ao nuôi bị nhiễm phèn không còn là điều quá xa lạ đối với những người nuôi trồng thủy sản. Phèn xuất hiện trong ao nuôi tôm sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất và sản lượng của vụ nuôi.

Ao nuôi tôm bị nhiễm phèn
• 10:27 28/03/2024

Tôm đang trong ao bị thối đuôi: Nguyên nhân và cách điều trị

Tôm bị thối đuôi là một trong những bệnh nguy hiểm thường gặp ở tôm, đặc biệt là tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Bệnh có thể gây ra tỷ lệ tử vong cao, ảnh hưởng đến năng suất và lợi nhuận của người nuôi.

Tôm thẻ thương phẩm
• 09:57 28/03/2024

Làm thế nào để hạn chế ốc đinh ao tôm

Ốc đinh hay còn gọi là ốc hút, có kích thước nhỏ bé chỉ từ 1cm đến 2cm. Chúng sở hữu hình dạng xoắn ốc độc đáo và thường sinh sống ở những khu vực nuôi tôm, cạnh tranh thức ăn với tôm. Vậy làm thế nào để hạn chế loài ốc này, cùng theo dõi bài viết dưới đây nhé!.

Ốc đinh
• 10:06 27/03/2024

Sử dụng thuốc cho gan và hệ tiêu hóa tôm hiệu quả

Để tôm có thể phát triển khỏe mạnh, sức đề kháng và hấp thu tốt, người nuôi thường sử dụng các loại thuốc thủy sản giúp hỗ trợ cũng như điều trị cho tôm. Gan và hệ tiêu hóa là hai bộ phận gần như được quan tâm nhất khi nhắc đến các chất dinh dưỡng bổ sung cho tôm. Hôm nay hãy cùng Tép Bạc tìm hiểu sâu hơn về chúng nhé!

Tôm thẻ chân trắng
• 09:00 26/03/2024

Bạc Liêu: Tiến độ xây dựng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm

Tép Bạc đã phản ánh, năm 2023, tỉnh Bạc Liêu đứng đầu cả nước về sản lượng tôm nước lợ và kim ngạch xuất khẩu nhờ phát triển nuôi siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao. Bạn đọc muốn biết thêm tiến độ đầu tư xây dựng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm nổi tiếng ở Bạc Liêu nên xin cung cấp thêm thông tin.

Khu nuôi tôm công nghệ cao
• 01:17 29/03/2024

Tập huấn ứng dụng công nghệ trong bảo quản cá ngừ đại dương

Chiều ngày 27.3, Hiệp hội Thủy sản Bình Định phối hợp với Liên hiệp các hội KHKT Bình Định và Chi cục Thủy sản ( Sở NN&PTNT) tổ chức tập huấn quy trình công nghệ khí nitơ nano trong bảo quản cá ngừ đại dương cho 50 ngư dân làm nghề câu cá ngừ trên địa bàn phường Tam Quan Bắc, TX Hoài Nhơn.

Cá ngừ
• 01:17 29/03/2024

Như thế nào để tôm được vận chuyển đúng cách?

Tôm cũng giống như các hàng hóa khác, phân loại theo nhu cầu của khách hàng mà được vận chuyển đến các nơi khác nhau, với hai giai đoạn cơ bản như tôm giống được vận chuyển từ các trại giống đến ao nuôi và tôm thương phẩm được vận chuyển đến các chợ đầu mối, nhà máy chế biến. Vậy cách nào để có thể vận chuyển chúng một cách an toàn, tiết kiệm mà vẫn hiệu quả nhất? Hãy cùng tìm hiểu dưới đây nhé!

Tôm đông lạnh
• 01:17 29/03/2024

Biện pháp hạ phèn hiệu quả nhanh chóng

Chắc chắn rằng việc ao nuôi bị nhiễm phèn không còn là điều quá xa lạ đối với những người nuôi trồng thủy sản. Phèn xuất hiện trong ao nuôi tôm sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất và sản lượng của vụ nuôi.

Ao nuôi tôm bị nhiễm phèn
• 01:17 29/03/2024

Tôm đang trong ao bị thối đuôi: Nguyên nhân và cách điều trị

Tôm bị thối đuôi là một trong những bệnh nguy hiểm thường gặp ở tôm, đặc biệt là tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Bệnh có thể gây ra tỷ lệ tử vong cao, ảnh hưởng đến năng suất và lợi nhuận của người nuôi.

Tôm thẻ thương phẩm
• 01:17 29/03/2024