Bất lợi doanh nghiệp: Chi phí vận chuyển tăng - Nhu cầu giảm

Nguyên nhân chính xuất phát từ việc chi phí vận chuyển ngày càng tăng cao, đồng thời nhu cầu thị trường lại giảm sút. Vậy, đâu là những yếu tố chính ảnh hưởng đến chi phí vận chuyển và cách các doanh nghiệp đối phó với tình trạng này? Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây. 

Tình hình tổng quan về chi phí vận chuyển ở ngành thủy sản 

Ngay từ đầu năm 2024, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã đưa ra những cảnh báo về việc tăng giá cước vận chuyển, đặc biệt là đối với các tuyến đường đi Mỹ, châu Âu, và các thị trường lớn khác. Nguyên nhân chính là do căng thẳng tại khu vực Biển Đỏ, ảnh hưởng đến an toàn và lộ trình của các hãng tàu. Những biến động địa chính trị đã buộc các hãng tàu phải thay đổi hành trình, dẫn đến việc kéo dài thời gian vận chuyển và đồng thời đẩy chi phí logistics lên cao hơn rất nhiều. 

Tổng Thư ký VASEP, cho biết từ tháng 1/2024, giá cước vận chuyển đi Mỹ, EU và các thị trường khác đã tăng mạnh. Đặc biệt, khoảng 80% lượng hàng hóa đi các thị trường như bờ Đông nước Mỹ, Canada, và châu Âu đều phải đi qua kênh đào Suez. Tuy nhiên, do căng thẳng từ các cuộc xung đột, nhiều tàu hàng phải vòng qua Mũi Hảo Vọng, kéo dài hành trình từ 7-10 ngày, và điều này đẩy chi phí phát sinh lên rất cao. Đặc biệt, doanh nghiệp thủy sản phải chịu thêm gánh nặng khi xuất khẩu hàng chế biến đông lạnh, do việc thuê container lạnh không chỉ khó khăn mà còn đắt đỏ. 

Những khó khăn này đặt ngành thủy sản vào một tình thế vô cùng bấp bênh. Chi phí tăng cao nhưng doanh nghiệp vẫn phải tiếp tục sản xuất để đáp ứng các hợp đồng xuất khẩu. Điều này khiến cho lợi nhuận bị giảm mạnh, và các doanh nghiệp phải tìm cách thích ứng với tình hình mới. 

Nguyên nhân chi phí vận chuyển tăng 

Việc tăng giá cước vận chuyển hàng hóa không phải là một hiện tượng đơn lẻ, mà là kết quả của nhiều yếu tố phức tạp liên quan đến tình hình địa chính trị. Hơn 80% lượng hàng hóa đi Mỹ, Canada, và châu Âu đều phải qua kênh đào Suez. Tuy nhiên, các cuộc tấn công của nhóm quân Houthi tại Yemen, cùng với căng thẳng Israel/Hamas, đã làm cho các tàu hàng phải vòng qua Mũi Hảo Vọng thay vì qua Biển Đỏ. Tháng 12/2023, các tàu của các hãng lớn như Maersk, MSC, và CMA đều bị tấn công, buộc các hãng phải thay đổi lộ trình, kéo dài thời gian vận chuyển và làm tăng chi phí logistics. 

Với vòng quay mỗi con tàu kéo dài thêm khoảng hai tuần, chi phí vận tải tăng lên đáng kể. Một số tuyến vận tải phải cắt giảm chuyến, dẫn đến thiếu chỗ hoặc phải đưa thêm tàu vào khai thác, làm tăng thêm chi phí vận hành. Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến giá cước vận chuyển tăng vọt trong năm 2024. 

Chi phí vận chuyển của một số doanh nghiệp thủy sản đầu ngành

Hậu quả của chi phí tăng đến doanh nghiệp thủy sản trong nước 

Theo dự báo của VASEP, chi phí vận chuyển tăng cao đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi nhuận của các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản. Điều này được thể hiện rõ ràng trong các báo cáo tài chính quý II/2024 của nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành. 

Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn (VHC) là một trong những doanh nghiệp chịu ảnh hưởng nặng nề. Mặc dù doanh thu quý II/2024 của VHC đạt gần 3.196 tỷ đồng, tăng 17% so với cùng kỳ, nhưng biên lợi nhuận gộp lại giảm 20%, chỉ còn 462 tỷ đồng. Nguyên nhân chính là do chi phí vận chuyển và lưu kho tăng 56%, dẫn đến lợi nhuận sau thuế giảm 26% so với cùng kỳ. 

Tương tự, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia (IDI) cũng báo cáo doanh thu quý II/2024 đạt 1.934 tỷ đồng, tăng 6% so với cùng kỳ, nhưng do chi phí vận chuyển tăng cao, lợi nhuận gộp của IDI giảm nhẹ, và lợi nhuận sau thuế chỉ còn 18 tỷ đồng, giảm 31% so với cùng kỳ. 

Các doanh nghiệp khác như Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta (FMC), Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thủy sản Cửu Long An Giang (ACL), và Công ty Cổ phần Thủy sản Mekong (AAM) cũng gặp tình trạng tương tự, với chi phí vận chuyển tăng làm giảm mạnh lợi nhuận, dù doanh thu có tăng trưởng. 

Ảnh hưởng của chi phí vận chuyển tăng đối với doanh nghiệp thủy sản 

Gia tăng chi phí sản xuất và vận hành 

Việc chi phí vận chuyển tăng cao khiến giá thành sản phẩm cũng tăng theo, tạo ra áp lực lớn đối với các doanh nghiệp trong việc duy trì lợi nhuận. Để duy trì hoạt động, các doanh nghiệp buộc phải cắt giảm chi phí sản xuất hoặc tăng giá bán, nhưng điều này lại tạo ra rủi ro mất khách hàng và thị phần. 

Giảm lợi nhuận và khả năng cạnh tranh 

So với các doanh nghiệp quốc tế, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang phải chịu sức ép lớn từ chi phí logistics cao, khiến khả năng cạnh tranh về giá cả bị giảm sút. Điều này ảnh hưởng đến khả năng xuất khẩu và thị phần trên thị trường quốc tế. 

Tác động đến giá bán sản phẩm trên thị trường 

Giá bán sản phẩm thủy sản trên thị trường nội địa và quốc tế đều phải tăng để bù đắp chi phí vận chuyển, nhưng điều này lại dẫn đến sự phản đối từ phía khách hàng. Sự tăng giá này cũng ảnh hưởng đến doanh số bán hàng, làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp. 

Các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang phải chịu sức ép lớn từ chi phí logistics cao

Tình hình nhu cầu thị trường giảm trong ngành thủy sản 

Nguyên nhân giảm nhu cầu 

Chi phí vận chuyển tăng làm giá cả sản phẩm tăng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự giảm sút trong nhu cầu. Khi giá thành sản phẩm tăng, người tiêu dùng có xu hướng thắt chặt chi tiêu và chuyển sang các loại thực phẩm thay thế rẻ hơn, hợp lý hơn. Đồng thời, sự cạnh tranh từ các sản phẩm nhập khẩu giá rẻ cũng làm suy giảm nhu cầu đối với các sản phẩm thủy sản trong nước. 

Tác động của nhu cầu giảm đến doanh nghiệp 

Doanh thu từ bán hàng giảm sút dẫn đến lợi nhuận giảm, gây khó khăn tài chính cho doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh hoặc cắt giảm quy mô sản xuất để tồn tại trong bối cảnh này. 

Để đối phó với nhu cầu giảm, các doanh nghiệp thủy sản buộc phải giảm quy mô sản xuất, thậm chí cắt giảm nhân công và tìm kiếm thị trường mới. Điều này đặt ra thách thức lớn cho doanh nghiệp trong việc duy trì ổn định hoạt động và bảo vệ lợi ích của mình