Câu chuyện tôm hùm giống Indonesia: Tiếng thở dài giữa bảo tồn và kinh tế

Sau 4 năm cấm xuất khẩu tôm hùm giống ra nhằm bảo tồn và duy trì nòi giống tôm hùm tự nhiên, Indonesia đã cho phép xuất khẩu trở lại. Quyết định này gây ra tranh cãi dữ dội, một cuộc chiến điển hình giữa bảo tồn giống loài và lợi ích kinh tế.

Tôm hùm giống
Hậu ấu trùng không sắc tố thuộc giống tôm hùm Puerulus vừa được Indonesia cho phép xuất khẩu.

Năm 2016 cựu Bộ trưởng Thủy sản Susi Pudjiastuti đã ban lành lệnh cấm xuất khẩu giống tôm hùm nhằm bảo vệ sản lượng tự nhiên. Sau bốn năm ngày 04/05/2020, Bộ trưởng Edhy Prabowo đã kí sắc lệnh cho phép xuất khẩu trở lại tôm hùm giống (loại tôm hậu ấu trùng không sắc tố) thuộc giống Puerulus và Panulirus.

Quyết định này đã gây tranh cãi rộng rãi từ các nhà bảo tồn cho đến cựu Bộ trưởng Thủy sản – Susi Pudjiastuti. Việc cho phép xuất khẩu trở lại sẽ đe dọa xóa sổ quần thể tôm hùm tự nhiên của đất nước. Các chuyên gia cũng kêu gọi Chính phủ thay vì xuất khẩu hãy ưu tiên phát triển bền vững ngành tôm hùm trong nước cả nuôi quy mô nhỏ và đánh bắt truyền thống.

Edhy muốn khôi phục lại kế sinh nhai cho người dân sống phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu đồng thời ông cho biết, lệnh cấm trước đây hoàn toàn thất bại trong việc ngăn chặn thị trường chợ đen buôn bán trái phép tôm hùm giống.

Vào giữa tháng 1 đến tháng 10, 2016. Các nhà chức trách đã báo cáo rằng các vụ buôn lậu liên quan đến 800.000 ấu trùng tôm hùm trị giá 8.3 triệu đô đã được bán đến Việt Nam, Singapore và Trung Quốc, những quốc gia tập trung nuôi và có giá bán khá cao.

Các chuyên gia đã chỉ trích gay gắt về quyết định này. Họ cho rằng quyết định thiếu sự kiểm soát và sự rằng buộc của luật pháp đối với chuỗi xuất khẩu, cùng với cơ sở hạ tầng không đủ điều kiện để đáp ứng phát triển nuôi trồng thủy sản tôm hùm trong nước sẽ dẫn đến sự cạn kiệt nguồn tôm hùm giống tự nhiên.

Một vấn đề chính được đề cập trong tranh luận này chính là về tỉ lệ sống. Theo Bộ Thủy sản thì tỉ lệ sống của tôm hùm giống chưa tới 1% và việc đánh bắt, xuất khẩu chúng sẽ giúp nâng được tỉ lệ này lên cao hơn. Một số ý kiến khác lại cho rằng, hãy giữ tôm hùm trong tự nhiên, điều đó mới là cách giúp ngăn chặn sự tuyệt chủng tốt nhất. Có thể quyết định này được đưa ra bởi ảnh hưởng của sự liên kết giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước, những người đang có nhu cầu về tôm hùm giống rất lớn.

Để giải quyết những mối lo trên, Bộ Thủy sản đã đưa ra một số điều kiện trong xuất khẩu như thiết lập hạn ngạch xuất khẩu và hạn chế khu vực đánh bắt tôm hùm giống. Yêu cầu của Bộ không được thu hoạch tôm hùm giống khi có kích thước của chúng phải nhỏ hơn 8cm và trọng lượng không quá 200g.

Các công ty xuất khẩu được yêu cầu phải phát triển cơ sở hạ tầng để nuôi tôm hùm con và phải phóng thích 2% lượng tôm nuôi về với tự nhiên thì mới được phép xuất khẩu chúng bằng đường hàng không.

Bên cạnh các yêu cầu mới trong sắc lệnh và các tranh cãi về kinh tế. Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng việc cho xuất khẩu lại sẽ làm người dân quên đi nghĩa vụ bảo tồn tôm hùm giống trong tự nhiên, đồng thời sự xuất khẩu cũng chẳng đóng góp gì vào sự phát triển của kinh tế miễn là thị trường chợ đen vẫn còn tồn tại.

“Nghị định mới sẽ thay đổi từ mục đích bảo tồn sang phát triển xuất khẩu và nuôi tôm. Từ đầu sắc lệnh này đã thất bại vì cơ sở hạ tầng phục vụ nuôi tôm khá hạn hẹp, chúng ta chỉ có thể kết hợp với người dân nuôi trồng quy mô nhỏ và ngư dân, vừa giải quyết vấn đề cơ sở hạ tầng vừa tăng tạo việc làm cho bà con lao động”, Dani Setiawan giám đốc điều hành Hiệp hội đánh bắt cá truyền thống của Indosian cho biết.

Bờ biển phía Bắc của các đảo Java và Lombok là trái tim sản xuất tôm hùm lớn nhất cả nước. Và chiếm 90% lượng tôm đánh bắt ngoài tự nhiên. Tôm hùm sau đánh bắt sẽ được nuôi trên các lồng nổi và cam kết cung cấp đúng giá.

Và một trở ngại lớn khác trong hiệu quả kinh tế về nuôi trồng tôm hùm chính là tỉ lệ tử vong khá cao, hơn 50% trong giai đoạn ươm giống. Điều này được báo cáo rộng rãi ở Indonesia và Việt Nam.

Theo Dani, những nông hộ nuôi tôm hùm họ có nhiều tiềm năng và kĩ thuật để ngành công nghiệp nuôi trồng loài giáp xác này phát triển toàn diện nhât. Tuy nhiên, họ lại thiếu nguồn lực về tài chính và khả năng tiếp cận với thị trường trong nước cũng như quốc tế. Đây chính là cơ hội để chính phủ sử dụng ấu trùng tôm hùm một cách hiệu quả cả trong nước và xuất khẩu. 

Riêng các nhà bảo tồn cho rằng nên ưu tiên phát triển kinh tế bền vững với môi trường. Với những gì chúng ta đang làm, chỉ có các doanh nghiệp lớn là có lợi lớn nhất trong vấn đề này.  

Liệu chúng ta sẽ đồng tình với ý kiến nào, mặc dù đất nước chúng ta không hạn chế người dân đánh bắt thủy hải sản nhưng đánh bắt như thế nào để hiệu quả và bền vững nhất. Từ đó chúng ta sẽ không cần thiết phải tranh cãi với nhau khi có một quyết định được ban ra để hạn chế năng lực con người, đảm bảo môi trường thân thiện,… Vì từ đầu chúng ta đã hợp tác phát triển bền vững, cam kết môi trường xanh.

Đăng ngày 28/05/2020
Triệu
Thế giới

Yucca - Thảo dược từ thiên nhiên cho nuôi trồng thủy sản bền vững

Nuôi trồng thủy sản đã và đang là giải pháp tất yếu để cung cấp thực phẩm cho con người. Với các mô hình nuôi hiện đại, người nuôi có khuynh hướng tăng mật độ để nâng cao năng suất, cũng như tối ưu nguồn nước. Điều này làm gia tăng áp lực lên môi trường nước ao nuôi, vượt quá sức tải tự nhiên của nguồn nước.

yucca
• 10:42 03/03/2022

Gan thận mủ - Kẻ địch mạnh nhất của cá tra

Gan thận mủ là một căn bệnh nguy hiểm, lây lan nhanh trên cá tra. Vào những tháng mưa cuối năm chính là thời gian cao điểm để vi khuẩn gây bệnh phát triển. Bài viết này sẽ chia sẻ một số thông tin cần thiết để bà con hiểu và có cách phòng trị bệnh kịp thời.

bệnh gan thận mủ
• 11:05 13/12/2021

Cá tra Banladesh vẫn vướng chuẩn ASC, tại sao?

Người nuôi cá tra Bangladesh vẫn không thể đáp ứng yêu cầu về chứng nhận trong nuôi trồng thủy sản, điều gì đã dẫn đến thách thức này?

nuôi cá tra ở Bangladesh
• 11:53 21/10/2021

Vĩnh Long: Sản lượng nuôi trồng và khai thác thủy sản giảm trên 15%

Toàn tỉnh Vĩnh Long hiện có gần 2.100ha đang nuôi thả thủy sản, giảm 4,1% so với cùng kỳ. Trong đó, diện tích đang thả nuôi cá tra thâm canh giảm 5,7%. Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, xuất khẩu cá tra gặp khó, giá bán cá ở mức khá thấp, khiến cho diện tích nuôi trồng thủy sản giảm

nuôi cá điêu hồng
• 10:49 13/10/2021

Xu hướng tiêu thủy sản Gen Z và ảnh hưởng mạng xã hội 2025

Thế hệ Z (Gen Z), năng lượng lao động và tiêu dùng chủ chốt của tương lai, đang tạo ra một cuộc cách mạng thầm lặng nhưng mạnh mẽ trên thị trường tiêu dùng toàn cầu. Với sự gắn kết bẩm sinh với công nghệ và mạng xã hội, họ không chỉ thay đổi cách chúng ta giao tiếp mà còn định hình lại thói quen ăn uống, đặc biệt là với các sản phẩm thủy sản.

Gen Z và hải sản
• 15:53 10/06/2025

Vương quốc Anh đầu tư 3,5 triệu bảng hỗ trợ phát triển thủy sản bền vững tại Việt Nam

Trong nỗ lực thúc đẩy phát triển thủy sản bền vững, Vương quốc Anh vừa công bố gói đầu tư trị giá 3,5 triệu bảng Anh nhằm hỗ trợ Việt Nam cải thiện ngành thủy sản, tăng cường quản lý tài nguyên biển và phát triển chuỗi giá trị hải sản theo hướng bền vững.

Ao tôm
• 09:42 28/03/2025

Tiêu chuẩn ASC và BAP: Điều kiện và lợi ích khi tham gia

Ngành thủy sản Việt Nam đang vươn mình ra thế giới, và hai chứng nhận ASC cùng BAP chính là “tấm vé vàng” giúp nâng cao chất lượng, uy tín cho tôm, cá Việt trên thị trường quốc tế.

Tiêu chuẩn ASC và BAP
• 09:57 14/03/2025

Cá tra Việt Nam liệu có đáng bị xem là thực phẩm “kém chất lượng” ở châu Âu?

Cá tra từ lâu đã là “ngôi sao sáng” trong ngành thủy sản Việt Nam, góp phần đưa tên tuổi nước ta vươn xa trên bản đồ xuất khẩu thế giới.

Cá tra
• 10:05 10/03/2025

Nguy cơ nhiễm khuẩn từ hải sản tươi sống

Hải sản tươi sống từ lâu đã là lựa chọn yêu thích trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt Nam nhờ vào hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao.

Hải sản sống
• 10:24 18/06/2025

Nuôi cá lăng nha: Lối đi mới đầy triển vọng trong nuôi trồng thủy sản nước ngọt

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản đang có xu hướng chuyển dịch sang các loài cá đặc sản có giá trị kinh tế cao, thì cá lăng nha – một loài cá da trơn bản địa quý hiếm – đang nổi lên như một đối tượng tiềm năng mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Tại nhiều địa phương như An Giang, Hòa Bình, Sơn La, mô hình nuôi cá lăng nha thương phẩm đang chứng minh được tính khả thi cả về mặt kỹ thuật lẫn thị trường tiêu thụ, mở ra hướng phát triển mới cho người dân ven sông, vùng lòng hồ thủy điện và các trang trại nuôi cá nước ngọt chuyên canh.

Nuôi cá lăng nha
• 10:24 18/06/2025

Ngành cá tra Việt Nam: Mỏ vàng phụ phẩm chờ khai thác triệt để

Ngành công nghiệp cá tra Việt Nam, một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Đồng bằng sông Cửu Long, không chỉ mang lại giá trị từ phi lê xuất khẩu mà còn ẩn chứa một "mỏ vàng" khổng lồ từ phụ phẩm. Việc tận dụng hiệu quả nguồn nguyên liệu này không chỉ giúp gia tăng giá trị cho con cá tra, giảm ô nhiễm môi trường mà còn mở ra một hướng đi bền vững, theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Cá tra
• 10:24 18/06/2025

Năm 2025 kinh tế biển chuyển mình vượt lên nguồn lợi suy giảm

Số liệu của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, nguồn lợi thủy sản trong 15 năm qua đã giảm 22% và đang để lại nhiều khó khăn thách thức. Tuy nhiên, năm 2025, Bộ NN&MT xác định kinh tế biển sẽ chuyển mình để năm 2030 đóng góp 10% GDP cả nước.

Nuôi trồng thủy sản
• 10:24 18/06/2025

Kiên Giang nâng chỉ tiêu đạt trên 830.000 tấn thủy sản năm 2025

Tỉnh Kiên Giang đang đẩy mạnh nhiều giải pháp để hoàn thành mục tiêu sản lượng thủy sản 2025, ở mức 830.300 tấn, tăng 10.000 tấn so với con số dự kiến hồi đầu năm – bao gồm 420.000 tấn khai thác biển và 410.300 tấn nuôi trồng.

Nuôi trồng biển
• 10:24 18/06/2025
Some text some message..