Gặp họa sau khi ăn cá ủ chua, chả lụa: 8 việc để tránh ngộ độc botulinum

Thời gian qua, tại nhiều địa phương trên cả nước đã tiếp nhận các ca ngộ độc botulinum, sau khi ăn cá chép muối ủ chua hay ăn chả lụa (giò lụa) không rõ nguồn gốc.

Gần đây nhất là 6 trường hợp ngộ độc thực phẩm cấp tính do botulinum xảy ra tại TP Thủ Đức (TPHCM), khi gia đình bệnh nhân mua và sử dụng các loại thực phẩm bán dạo, không có nhãn mác rõ ràng.

Hậu quả, đã có một trường hợp nam bệnh nhân 45 tuổi tử vong sau thời gian điều trị tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định vì biến chứng nặng, khi chưa kịp dùng thuốc giải BAT (8.000 USD/lọ) do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) viện trợ khẩn cấp cho bệnh nhân.

Với 5 bệnh nhân còn lại, có một cháu bé đã được xuất viện, 4 trường hợp vẫn đang nằm điều trị, thở máy tại các Bệnh viện Nhi đồng 2 và Bệnh viện Chợ Rẫy.

Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cảnh báo, ngộ độc do botulinum là ngộ độc nặng, nguy cơ tử vong cao, ảnh hưởng lâu dài tới sức khỏe.

Theo Bộ Y tế, thời gian khởi phát ngộ độc phổ biến từ 12-36 giờ sau ăn, phần lớn trong ngày đầu tiên sau khi ăn thực phẩm nhiễm độc. Khi đó, cơ thể sẽ xuất hiện triệu chứng buồn nôn, nôn, đau bụng, sau đó liệt ruột, táo bón và liệt đối xứng hai bên, xuất phát từ vùng đầu mặt, cổ lan xuống chân...

Trường hợp ngộ độc nhẹ, bệnh nhân có thể chỉ mỏi, yếu các cơ giống như suy nhược, biểu hiện đối xứng hai bên và cảm giác vẫn bình thường. Nếu lâm vào liệt nặng có thể gây suy hô hấp và gây tử vong.

Ngộ độc thực phẩm do độc tố botulinum cũng được các chuyên gia y tế đánh giá là loại ngộ độc kinh điển trong y văn, do một số vi khuẩn sinh độc tố gây bệnh, phổ biến là vi khuẩn Clostridium botulinum.

Tất cả thực phẩm đóng gói kín, môi trường bảo quản không đảm bảo đều có khả năng gây ngộ độc botulinum. Ảnh: Hoàng Lê)

Tại hướng dẫn tạm thời chẩn đoán, điều trị ngộ độc botulinum, Bộ Y tế đã đề cập đến các loại thực phẩm gây ngộ độc botulinum cổ điển là thịt hộp, nên vi khuẩn gây bệnh được gọi là "vi khuẩn độc thịt".

Tuy nhiên, thực tế các vụ ngộ độc trên thế giới cho thấy, tất cả thực phẩm từ rau, củ, quả, hải sản, thịt... sản xuất không bảo đảm và đóng gói kín (như đồ hộp, can, lon, chai, lọ, bao, túi...) cùng với môi trường bảo quản bên trong không an toàn, dẫn tới bào tử phát triển thành vi khuẩn và sinh ngoại độc tố.

Cục An toàn thực phẩm cũng cho rằng, thực phẩm gây ngộ độc botulinum phổ biến là thực phẩm chế biến, đóng gói thủ công, sản xuất nhỏ lẻ, hộ gia đình hoặc điều kiện sản xuất không bảo đảm. Dù vậy, thực phẩm sản xuất công nghiệp và ăn tại các nhà hàng vẫn có thể xảy ra ngộ độc.

Để chủ động bảo đảm an toàn thực phẩm nói chung, phòng tránh ngộ độc botulinum nói riêng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM (HCDC) đưa ra 8 "chìa khóa" mà người dân cần biết.

Thứ nhất, trong sản xuất, chế biến phải dùng những nguyên liệu bảo đảm an toàn thực phẩm, tuân thủ theo đúng yêu cầu quy định về vệ sinh trong quy trình sản xuất.

Thứ hai, trong sản xuất đồ hộp, phải chấp hành chế độ khử khuẩn một cách nghiêm ngặt.

Thứ ba, chỉ sử dụng các sản phẩm, nguyên liệu thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.

Thứ tư, tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm đóng hộp đã hết hạn sử dụng, bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường.

Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo người dân cần hiểu biết về cách sử dụng, bảo quản thực phẩm. Ảnh : Hoàng Lê

Thứ năm, thực hiện ăn chín, uống sôi. Ưu tiên ăn các thực phẩm mới chế biến, mới nấu chín.

Thứ sáu, không nên tự đóng gói kín các thực phẩm và để kéo dài trong điều kiện không đông đá.

Thứ bảy, với các thực phẩm lên men, đóng gói hoặc che đậy kín theo cách truyền thống (như dưa muối, măng, cà muối...) cần đảm bảo phải chua, mặn. Khi thực phẩm hết chua thì không nên ăn.

Thứ tám, khi xuất hiện các triệu chứng ngộ độc botulinum, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.