Hóa chất trị rận biển và tác hại với các sinh vật khác

Rận biển là một nhóm các giáp xác chân chèo sống kí sinh và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình trạng sức khỏe của vật chủ, đặc biệt là các loài thủy sản nuôi như cá hồi.

Emamectin benozoate (EMB) là một loại thuốc trừ sâu hữu hiệu, thường được sử dụng để trị nhiễm rận biển trong nuôi cá. Mặc dù là hóa chất có ích khi đảm bảo sức khỏe cho cá và duy trì được sản lượng cá hồi có lãi, nhưng EMB không phải không có những mặc trái của nó. Đã có những tranh cãi trong việc sử dụng EMB do các tác động bất lợi được đã báo cáo đối với các loài khác (không phải là đối tượng trị bệnh), được coi là quan trọng để duy trì một môi trường lành mạnh.

EMB được sử dụng nhiều

Mặc dù từ năm 2012 - 2013 việc sử dụng emamectin đã giảm, nhưng đến năm 2014 thì tăng trở lại ở một số quốc gia như Na Uy do rận biển đang dần kháng lại các biện pháp xử lý thay thế. EMB là chất gây độc thần kinh mạnh đối với côn trùng và các giáp xác chân chèo như rận biển, và cuối cùng có thể dẫn đến chết do bị tê liệt. Thuốc trừ sâu có hiệu nghiệm này cũng gây độc cao cho các loài giáp xác như tôm hùm Mỹ, và do đó làm dấy lên mối quan tâm về những ảnh hưởng bất lợi đến các loài không phải là đối tượng trị bệnh nhưng lại có giá trị về kinh tế.

Vì vậy, các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu nước Na Uy (the Norwegian Institute for Water Research - NIVA) đã tiến hành một loạt các nghiên cứu để xác định đặc tính gây độc của EMB ở loài giáp xác không phải là đối tượng xử lý bệnh. Nghiên cứu đã được công bố gần đây ở Tạp chí Khoa học và Công nghệ Môi trường.

You Song, một nghiên cứu sau tiến sĩ tại NIVA, giải thích: “Giáp xác nước ngọt và loài thử nghiệm độc tính theo chuẩn OECD, Daphnia magna, đã được sử dụng như là một mô hình tham khảo”.

Song cho biết thêm: “Bằng cách kết hợp giữa thử nghiệm độc tính cấp tính đã được tiêu chuẩn hóa với các kỹ thuật phân tử và tế bào cải tiến, người ta đã chứng minh EMB vừa ảnh hưởng đến sự dẫn truyền thần kinh ở D. magna, vừa can thiệp vào sự lột xác bình thường do làm rối loạn các tín hiệu của tuyến nội tiết”.

Những cơ chế tiềm năng này có thể là động lực chính gây ra tỷ lệ tử chết cao của các động vật được quan sát trong nghiên cứu này.

Có nên hạn chế sử dụng EMB?

Nghiên cứu kết luận rằng điều trị rận biển bằng EMB có thể gây nguy hiểm đối với các loài giáp xác không phải là mục tiêu trị bệnh trong các vùng nước gần các trang trại nuôi cá.

Nhà nghiên cứu cao cấp và quản lý dự án, Knut Erik Tollefsen, của NIVA cho biết: “Việc đánh giá để mở rộng quy mô vấn đề và xác định liệu cần có những hạn chế sử dụng đặc biệt hay không cần phải được xem xét để đảm bảo sử dụng bền vững các loại thuốc thú y trong nuôi trồng thuỷ sản”.