Cá điêu hồng (Oreochromis sp.) là một trong những đối tượng thủy sản quan trọng và có nhiều tiềm năng phát triển trên cả nước do dễ nuôi, chất lượng thịt ngon. Hiện nay, cá diêu hồng được nuôi phổ biến trong bè với mật độ thả nuôi rất cao ở nhiều tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long như Tiền Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ và An Giang. Tuy nhiên, cá điêu hồng được nuôi thâm canh với mật độ cao đã và đang gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng môi trường nước, dẫn đến nhiều dịch bệnh xảy ra gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người nuôi. Trong số các bệnh phổ biến trên cá điêu hồng, bệnh phù mắt và xuất huyết do vi khuẩn Streptococcus agalactiae là nguy hiểm nhất, gây thiệt hại cao cho nghề nuôi cá điêu hồng thâm canh.
Một trong những phương pháp phổ biến để kiểm soát mầm bệnh trong thủy sản là sử dụng hóa chất và thuốc trong quá trình nuôi. Tuy nhiên, sử dụng hóa chất, kháng sinh không đúng qui định có thể tác động đến môi trường, hiện tượng kháng thuốc của các loài vi khuẩn trên cá hay tồn lưu dư lượng trong sản phẩm thủy sản làm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người tiêu dùng (Shah et al., 2012).
Do vậy, việc tìm ra giải pháp để nâng cao sức khỏe, phòng bệnh cho cá nuôi đồng thời hạn chế ảnh hưởng đến môi trường nuôi thủy sản là rất cần thiết. Chế phẩm vi sinh bao gồm các vi khuẩn có lợi đã từ lâu được áp dụng trong phòng ngừa hay điều trị hiệu quả một số bệnh trên vật nuôi trong thủy sản (Akhter et al., 2015). Nhóm vi khuẩn Bacillus được sử dụng phổ biến do chúng có nhiều đặc tính có lợi như khả năng chịu được pH thấp của dạ dày, tham gia kích thích đáp ứng miễn dịch và có thể tiết ra các chất kháng khuẩn (Nayak, 2010).
Bên cạnh đó, prebiotic là nguồn thức ăn bổ ích cho các vi sinh vật có lợi, thúc đẩy chúng sinh trưởng nhanh trong hệ tiêu hóa của vật chủ. Nhờ có prebiotic mà vi sinh hữu ích có điều kiện phát triển mạnh mẽ hơn, do đó cải thiện hệ tiêu hóa cho vật chủ. Prebiotic chủ yếu là oligosaccharides. Các prebiotic được nghiên cứu nhiều nhất là Fructo-oligosaccharides (FOS) và Galacto-oligosaccharides (GOS). Đường FOS là hỗn hợp của các polysacarit ngắn mạch, được cấu tạo bởi một phân tử đường sacaroza gắn kết thêm từ 1 đến 3 gốc đường fructoza qua mối liên kết b -1,2 glucozit. Đường FOS có nhiều trong thiên nhiên, tồn tại trong các loại rau quả như chuối, mận, đào , quất, cây atiso, cà chua, hành, tỏi v.v...
Sự kết hợp bổ sung chế phẩm vi sinh và prebiotic sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn cho cá nuôi như nâng cao tỉ lệ sống, tăng cường hệ vi sinh đường ruột giúp cá hấp thu tốt thức ăn, tăng trưởng nhanh hơn và tăng sức đề kháng, hạn chế bị ảnh hưởng bởi các tác nhân gây bệnh (Zhang et al., 2014).
Nghiên cứu ứng dụng trên cá điêu hồng
Thí nghiệm được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với 4 nghiệm thức, bao gồm:
- Nghiệm thức 1: Nghiệm thức đối chứng
- Nghiệm thức 2: B. subtilis (107 CFU/g)
- Nghiệm thức 3: B. subtilis (107 CFU/g) và 0,2% FOS
- Nghiệm thức 4: B. subtilis (107 CFU/g) và 0,5% FOS.
Tiến hành thu mẫu sau khi cá ăn thức ăn được bổ sung vi khuẩn B. subtilis và FOS 2 tuần, 4 tuần và sau cảm nhiễm 3 ngày với vi khuẩn Streptococcus agalactiae.
Kết quả
Kết quả huyết học cho thấy tổng tế bào hồng cầu, tổng bạch cầu, tế bào đơn nhân, bạch cầu trung tính, tế bào lympho và hoạt tính lysozyme tăng lên ở nghiệm thức bổ sung vi khuẩn B. subtilis và FOS.
Sau khi cảm nhiễm với vi khuẩn S. agalactiae, tỉ lệ chết tích lũy của cá ở các nghiệm thức bổ sung B. subtilis và FOS đều thấp hơn cá đối chứng. Trong đó, tỉ lệ chết ở nghiệm thức bổ sung B. subtilis và 0,5% FOS là thấp nhất (26,7%) và khác biệt có ý nghĩa thống kê so với các nghiệm thức còn lại.
Qua nghiên cứu thấy được Fructo- oligosaccharides và vi khuẩn Bacillus subtilis khi bổ sung vào thức ăn cá điêu hồng có khả năng kích thích miễn dịch, tăng cường sức đề kháng giúp cá kháng lại mầm bệnh, giảm thiệt hại do vi khuẩn S. agalactiae gây ra.
Theo Tạp chí khoa học Đại học Cần thơ
