Tuy nhiên, tình trạng tàu cá "3 không" (không đăng ký, không giấy phép, không trang bị an toàn) đã và đang đe dọa nghiêm trọng đến sự bền vững của nguồn tài nguyên biển và uy tín quốc tế của Việt Nam.
Bài viết này sẽ phân tích tình trạng, hậu quả và các giải pháp liên quan đến việc xử lý tàu cá "3 không" nhằm bảo vệ nguồn lợi biển và duy trì các cam kết quốc tế.
Khái niệm và thực trạng về tàu cá "3 không" tại Việt Nam
Tàu cá "3 không" là thuật ngữ dùng để chỉ những tàu cá không có đăng ký, không giấy phép hoạt động và không trang bị an toàn cần thiết. Đây là một vấn đề nhức nhối tại nhiều tỉnh ven biển như Quảng Trị, Quảng Bình và Bình Thuận. Chẳng hạn, tại Quảng Trị, có đến 346 tàu cá thuộc diện "3 không", trong tổng số 2.648 tàu cá toàn tỉnh. Các tàu này không chỉ hoạt động trái phép, làm cạn kiệt nguồn lợi hải sản, mà còn tạo ra nhiều hệ lụy về an ninh, kinh tế, và môi trường biển.
Tình trạng này không chỉ tồn tại ở Quảng Trị mà còn phổ biến ở nhiều địa phương khác. Tại Quảng Bình, số lượng tàu cá "3 không" cũng đáng báo động. Nhiều tàu cá không có giấy tờ, thiếu trang bị an toàn, và hoạt động ngoài tầm kiểm soát của cơ quan chức năng, gây áp lực lớn cho lực lượng quản lý và bảo vệ nguồn lợi biển. Đặc biệt, tàu cá "3 không" còn có xu hướng khai thác bất hợp pháp ở vùng biển quốc tế, làm gia tăng nguy cơ mất an ninh biển và gây thiệt hại cho ngành thủy sản quốc gia.
Hậu quả nghiêm trọng từ tình trạng tàu cá "3 không"
Sự tồn tại của các tàu cá "3 không" kéo dài gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Trước hết, việc khai thác không kiểm soát làm suy giảm đáng kể nguồn lợi hải sản, ảnh hưởng tiêu cực đến sinh kế của ngư dân tuân thủ pháp luật. Điều này cũng dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các ngư dân, gây bất ổn kinh tế tại các địa phương ven biển.
Lực lượng biên phòng Đà Nẵng kiểm tra tàu thuyền trên biển - Ảnh: VGP/Minh Trang
Thứ hai, các tàu cá "3 không" hoạt động không phép thường dễ dàng bị lợi dụng để khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài, gây ra những tranh chấp về chủ quyền và an ninh biển. Tình trạng này cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến Việt Nam bị áp dụng "thẻ vàng" IUU (Khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định) từ Liên minh Châu Âu (EU), gây thiệt hại lớn cho ngành xuất khẩu thủy sản Việt Nam.
Thành tựu trong quản lý và chống khai thác IUU
Trong những năm qua, tỉnh Quảng Trị đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ trong việc chống khai thác IUU. Tỷ lệ tàu cá lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) đạt 98,94%, tàu cá được cấp giấy phép khai thác đạt 69,44%, và công tác cập nhật dữ liệu trên hệ thống phần mềm VnFishbase đạt 100%. Ngoài ra, việc thu nộp nhật ký khai thác thủy sản của các thuyền trưởng tại cảng cá cũng được thực hiện nghiêm túc, đạt 100%.
Tính đến thời điểm hiện tại, không có tàu cá nào của tỉnh Quảng Trị vi phạm khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài. Tỷ lệ giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng đạt 100%, tương ứng với 8.994/22.200 tấn. Lực lượng chức năng cũng đã tổ chức 26 chuyến tuần tra, kiểm tra 149 lượt tàu thuyền, xử phạt 46 vụ vi phạm về khai thác hải sản IUU, với số tiền xử phạt hơn 328 triệu đồng.
Giải pháp cấp bách xử lý tàu cá "3 không" tại địa phương
Mặc dù đã có nhiều thành tựu, nhưng tình trạng tàu cá "3 không" vẫn còn tồn tại ở nhiều địa phương, đặc biệt là những tàu có chiều dài từ 6 đến dưới 15 mét. Những tàu này không đăng kiểm, không có giấy phép khai thác, và thường không tuân thủ các quy định về đóng mới, mua bán tàu. Tình trạng này không chỉ cản trở công tác quản lý mà còn tiềm ẩn nguy cơ lớn về môi trường và an ninh biển.
Đồn Biên phòng Roòn (Bộ đội Biên phòng Quảng Bình) tuyên truyền ngư dân tuân thủ đăng ký, đăng kiểm và giấy phép khai thác thủy sản, đồng thời phòng chống IUU. Ảnh: qdnd.vn
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, ông Hà Sỹ Đồng, đã chỉ đạo quyết liệt việc xử lý triệt để 346 tàu cá "3 không" tại địa phương, đảm bảo 100% tàu cá đủ điều kiện hoạt động khai thác trên biển. Để thực hiện nhiệm vụ này, UBND tỉnh đã yêu cầu các sở, ban, ngành và UBND các huyện ven biển huy động mọi nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ đăng ký, đăng kiểm, và cấp giấy phép khai thác cho tàu cá.
Bên cạnh đó, tỉnh cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) xem xét hỗ trợ kinh phí nâng cấp cơ sở hạ tầng cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá. Đặc biệt, cần bổ sung thêm tàu Kiểm ngư có công suất đủ mạnh để thực hiện nhiệm vụ kiểm soát và chống khai thác bất hợp pháp.
Các biện pháp xử lý nghiêm minh và hướng đi bền vững
Tỉnh Quảng Trị cũng đã tập trung vào việc tăng cường kiểm tra, giám sát các tàu cá xuất, nhập lạch, đảm bảo 100% tàu cá phải tuân thủ quy định về kiểm tra trước khi ra vào cảng. Đối với những tàu cá mất kết nối VMS trên 6 giờ, hoặc những tàu vi phạm vùng biển nước ngoài, các lực lượng chức năng sẽ xử lý nghiêm theo quy định pháp luật. Những trường hợp vi phạm sẽ bị điều tra và xử phạt nghiêm khắc nhằm đảm bảo tính răn đe và tuân thủ quy định.
Ngoài ra, Phó Chủ tịch Hà Sỹ Đồng cũng yêu cầu các cơ quan chức năng phối hợp chặt chẽ trong việc kiểm tra, kiểm soát và xử lý các tổ chức, cá nhân cố tình vi phạm. Đặc biệt, công tác tuần tra, kiểm tra sẽ được duy trì ở mức cao điểm để đảm bảo việc tuân thủ nghiêm túc các quy định về khai thác thủy sản.
_1730428449.jpg)
