Mỹ tìm cách loại Trung Quốc khỏi dự án nước ngọt lớn nhất thế giới

Có nhiều điểm được hai bên đưa ra thảo luận trong chương trình nghị sự. Trong đó có một nội dung rất nhạy cảm, vì dính đến vai trò của Israel trong cuộc đối đầu đang ngày một xấu đi giữa Washington và Bắc Kinh.

Mỹ đang lo ngại công ty Hutchison sẽ thắng thầu trong dự án xây dựng nhà máy biến nước biển thành nước ngọt lớn nhất thế giới nằm ở vùng duyên hải Palmahim ở phía Nam Israel. 

Tổ hợp có tên gọi Sorek 2 có khả năng lọc ra 200 triệu m³ nước ngọt mỗi năm, nâng tổng công suất các nhà máy lọc nước biển thành nước ngọt của Israel lên 786 triệu m3, tương ứng khoảng 85% nhu cầu nội địa. Dự án có tổng kinh phí 1,5 tỉ USD và người thắng thầu sẽ nắm quyền vận hành nhà máy trong 25 năm. 

Kênh truyền hình Channel 13 News của Israel đưa tin, chính quyền Mỹ đã yêu cầu Israel đánh giá lại việc cho Hutchison dự đấu thầu, ngay cả khi tập đoàn này đã tiến đến vòng xét duyệt cuối cùng. Theo nhiều nguồn tin ngoại giao, thông điệp mà Washington gửi tới Tel Aviv về nội dung này là rất rõ ràng. 

Galia Lavi, nghiên cứu sinh tiến sĩ chuyên ngành nghiên cứu Đông Á tại Đại học Tel Aviv nhận định Mỹ rất lo ngại về các bước đi mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc thông qua khoản đầu tư lớn vào các hạ tầng chiến lược và xem đây là đe dọa đối với an ninh quốc gia của Mỹ. Đây không phải là ý tưởng bất chợt của chính quền đương nhiệm, mà là tính toán xuyên suốt của nhiều đời tổng thống Mỹ. Ông Trump đơn giản chỉ là người đưa ra tuyên bố rõ ràng, trực diện hơn mà thôi. 

Theo Lavi, điều Mỹ quan ngại nhiều nhất chính là việc Trung Quốc có ý đồ thống trị thị trường công nghệ trong tương lai. Israel có tiếng là đi đầu trong nhiều công nghệ tiên tiến. Trung Quốc quan tâm đến việc Israel nắm trong tay những gì. 

Ông Alexander Kushner, nguyên là người đứng đầu Cơ quan quản lý nguồn nước của Israel cũng chia sẻ quan điểm tương đồng. Ông cho biết tại thời điểm đương chức, các phái đoàn Trung Quốc đã tiếp cận Israel để học hỏi về công nghệ khử mặn nước biển.

“Người Trung Quốc vẫn ở đó, săn lùng công nghệ. Tôi biết họ đang đi khắp thế giới, trong tay nắm đầy tiền, họ chỉ tìm kiếm nơi để đầu tư. Họ tìm cách sở hữu bất kỳ công nghệ nào mà tin rằng Trung Quốc sẽ cần đến trong tương lai và không lo ngại khi đổ tiền vào lĩnh vực này”, ông Kushner chia sẻ. 

Theo cựu quan chức này, Israel hiện là người đi đầu trong công nghệ chế nước biển thành nước ngọt. Đây là ngành kinh tế quan trọng bởi thiếu hụt nước ngọt sẽ trở thành vấn đề trọng yếu đối với nhiều quốc gia trên thế giới trong vài năm tới.

Có ba lý do chính gây ra thực trạng này, đó là gia tăng mức sống và chất lượng sống, dân số tăng và biến đổi khí hậu. Trung Quốc là người nhìn xa, muốn kiểm soát các phương pháp này để sẵn sàng đối phó với khủng hoảng nước ngọt.

Ông Kushner thừa nhận Israel là mục tiêu tiện lợi cho Trung Quốc. Quan hệ giữa hai nước trong vài năm gần đây ngày một thân thiết. Trung Quốc đang tham gia các dự án xây dựng cảng ở Ashdod và Haifa, cũng như xây dựng tuyến đường sắt ở Israel. Chính quyền Israel khá cởi mở tiếp nhận Trung Quốc. Đó là lý do năm ngoái Mỹ yêu cầu Israel thành lập một ủy ban đặc biệt để điều tra về đầu tư nước ngoài, với hy vọng sẽ giảm can dự của Trung Quốc trong nền kinh tế Israel. 

Mỹ còn có một mối bận tâm khác. Nhà máy xử lý nước mặn Sorek 2 nằm ngay sát căn cứ không quân Palmahime, nơi có quân Mỹ đồn trú. Nó cũng không quá xa Trung tâm nghiên cứu hạt nhân Nahal Sorek. Theo tờ Theo tờ Haaretz, năm 2019, Tổng cục trưởng Tổng cục An ninh Quốc phòng Israel Nir Ben-Moshe đã gửi thư tới Bộ Tài chính và Bộ Năng lượng, phản đối mạnh mẽ quyết định cho phép Hutchison tham gia bỏ thầu. Nhưng cuối cùng Hutchison vẫn được chọn. 

Theo Lavi, với dự án Sorek 2, Mỹ xem đây là bài kiểm tra để đánh giá xem liệu Israel có thực sự điều tra về vốn đầu tư của Trung Quốc hay không. Năm 2015, Mỹ đã thua trong cuộc bỏ thầu xây dựng cảng Haifa, dự án cuối cùng rơi vào tay đối tác Trung Quốc. Điểm khác hiện nay là Sorek 2 vẫn chưa được ký kết và Washington vẫn có hy vọng có thể tác động Israel.