Quà tặng của dòng sông
Cá bông lau là quà tặng hào phóng của sông nước ban tặng cho ngư dân, giúp họ hằng năm có thêm nguồn thu nhập ổn định. Một mùa đánh bắt nếu may mắn ngư dân có thể kiếm đến hàng chục triệu đồng. Cá bông lau xuất hiện trên các con sông, nhưng đặc biệt trên sông Vàm Nao, đoạn chảy qua các huyện Phú Tân, Chợ Mới, Châu Phú thuộc tỉnh An Giang là nơi có lượng cá nhiều nhất.
Bao đời nay, ngư dân vùng Vàm Nao nhờ nguồn cá tự nhiên mà mỗi mùa kiếm được cả chục triệu đồng, từ tháng 12 năm trước đến tháng 4 âm lịch năm sau là mùa đánh bắt cá bông lau.
Cá bông lau tuy là họ cá da trơn nhưng giá trị giá kinh tế rất cao so với cá tra hay cá hú. Giá 1kg cá từ 150.000-200.000 đồng nên ngư dân thả lưới mà bắt được một con cá nặng hơn 5kg là có ngay bạc triệu trong tay.
Ngư dân chuyên nghề săn cá bông lau chia sẻ, đây là loài cá rất bí ẩn, cho dù qua bao đời nay ngư dân luôn đánh bắt chúng, thí dụ như cá từ đâu đến và tại sao chọn Vàm Nao làm “hang ổ”? Phải chăng nơi đây có nhiều hốc hang cho chúng trú ẩn? Hay vì sao chúng chỉ xuất hiện nhiều từ tháng 12 đến tháng 4 âm lịch rồi sau đó lại “biến mất”?
Những ngư dân nói nghề săn cá bông lau không thể dựa vào kinh nghiệm phán đoán luồng cá đi mà chỉ dựa vào vận may. Thời gian thả lưới đến lúc kéo lên khoảng 3-5 giờ, hên thì lưới dính được nhiều cá, và ngược lại thì toàn rác với lục bình. Thường thì lưới đầu hôm vào khoảng từ 17 đến 19 giờ đêm dính cá không nhiều bằng thả từ lúc 21 giờ khuya cho đến rạng sáng hôm sau.
Ngư dân tập trung trên sông Vàm Nao chờ đến giờ thả lưới.
Nguồn cá không còn như xưa
Chúng tôi về cù lao xã Tân Trung, huyện Phú Tân, nơi đang diễn ra mùa săn bắt cá bông lau khi mặt trời khuất bóng. Ngư dân Trương Văn An khoe con cá bông lau to đùng nặng hơn 5 kg vừa dính lưới. Các ngư dân cho biết, cá bông lau dính lưới thường là cá to, nặng từ 4 kg trở lên, thậm chí có con nặng cả chục kg.
Ngư dân An nói, năm rồi lũ thấp nên năm nay luồng cá bông lau cũng giảm sút, những năm trước một đêm thả lưới dính vài ba con còn bây giờ thả suốt đêm có khi không dính con nào. Nhưng điều làm cho ngư dân An tâm tư nhất là lượng cá bắt được đã ít mà giá cá lại còn không cao.
“Lúc trước 1kg cá giá từ 170.000 đồng trở lên, thông thường cận Tết và trong ngày bốn ngày Tết giá cá cao hẳn từ 250.000 đến 300.000 đồng, nhưng những ngày Tết Tân Sửu năm nay giá cá chỉ từ 100.000 đến 200.000 đồng”, ngư dân An cho biết.
Màn đêm dần buông, gió sông thổi mạnh, lùa những chiếc thuyền con chao đảo theo sóng nước. Cá bông lau được mệnh danh là “đệ nhất” cá da trơn vì thịt cá ngon, và vào cao điểm giá một con cá hơn chỉ vàng. Cá tuy thuộc loại "đắt đỏ" nhưng người đánh bắt chúng bao đời nay vẫn không đổi được cảnh đời hạ bạc, vẫn là chiếc xuồng con bé tẹo, vẫn gương mặt hằn dấu tích gió sương. Nghề săn cá bông lau nhìn đơn giản nhưng "cực trăm bề", đi săn cá phải đi có đôi để bổ trợ nhau khi thả hay kéo lưới, gặp đêm mưa gió phải cuốn lưới nhanh vì xuồng con không chịu được sóng lớn dễ lật chìm.
Các ngư dân chờ tới giờ kéo cá kể lại chuyện sông nước giết thời gian, nhiều người thở dài lo toan do mỗi năm vào mùa săn bắt lượng cá dính lưới mỗi lúc càng ít đi, như mùa này cá đi không nhiều.
Các ngư dân tâm sự, những năm trước, ngày cận Tết và bốn ngày Tết cổ truyền ngư dân nghỉ ngơi ít ai ra sông buông lưới. Nhưng những năm gần đây cá ít dần, thêm nữa ngày Tết giá cá tăng cao, 1 kg mua tại sông có khi lên tới 200.000-250.000 đồng, nên bây giờ trừ đêm Giao thừa ra còn các ngày Tết ngư dân không còn kiêng cữ nữa mà ra sông bủa lưới…
Thả lưới bắt cá bông lau trên sông Vàm Nao.
Những mùa săn trước, một tay lưới kéo lên dính cùng lúc hơn bốn con cá bông lau, mỗi con nặng hơn 5 kg là bình thường, còn nay kéo lưới dính cùng lúc hai con thì đã xem như là gặp hên. Lúc trước một mùa ngư dân có thể bắt trên cả trăm con nhưng bây giờ một mùa bắt được vài chục con cá là đã may mắn lắm rồi. Thậm chí trước đây, nhiều nông dân thấy việc bắt cá bông lau trong một mùa có thêm thu nhập cao quá so với làm ruộng vườn nên chuyển qua đi bắt cá.
Rồi theo thời gian, nguồn cá bông lau tự nhiên ngày càng ít đi, những ngư dân chán cảnh gian nan dãi dầm sương gió, chưa kể lỗ tiền xăng dầu, rồi công sức thâu đêm mà có khi tay trắng nên bỏ nghề. Tại bến sông này ngày xưa có cả trăm tay lưới nay chỉ còn vài chục. Đó cũng là tình trạng chung ở các bến săn cá bông lau tại các huyện Phú Tân, Chợ Mới và Châu Thành.
Câu chuyện cắt ngang khi ngư dân tên Thu tới giờ nôn nao kéo lưới trong tâm trạng khấp khởi cùng đứa con trai. Thế rồi, sắc mặt hai cha con bỗng thay đổi khi mành lưới nhẹ tênh, đồng nghĩa với không có con cá nào.
Ngư dân Thu thở hắt, “như vậy mấy tiếng đồng hồ chờ đợi uổng công”, nhưng ngay lập tức xốc lại tinh thần chuẩn bị bủa mẻ lưới mới với hy vọng lưới sau may mắn dính cá bông lau như mấy đêm trước. Hy vọng của ngư dân Thu cũng là hy vọng của bao ngư dân sống bấp bênh theo tay lưới…
Bà Võ Kim Nên, người chuyên bán các loài cá sông to lớn như cá hô, cá bông lau, cá sửu, cá leo tại chợ Mỹ Bình, TP Long Xuyên, An Giang cho biết, lúc trước, cận tết và trong bốn ngày Tết cổ truyền, giá cá lên cao vút, thậm chí có khi 1kg giá đạt mức từ 500.000 trở lên. Còn lại các ngày khác giá cá từ 250.000 đến 350.000 đồng, tùy theo thời điểm giá cá hút hàng hay không. Nhưng mùa này, giá cá bông lau lại thấp mặc dù lượng cá thu mua từ ngư dân không bằng các năm trước.
Nguyên nhân là do dịch bệnh Covid-19 nên các nhà hàng, quán ăn trong tỉnh cũng hạn chế thu mua cá bông lau vì lượng du khách, khách du lịch đến An Giang giảm. Thêm nữa, giá cá bông lau cao nên người ăn đắn đo, bà Nên cho biết, không riêng gì cá bông lau, các loài cá sông to khác như cá sửu, cá cóc cũng rất khó bán dù trước kia các loài cá này bán rất hút hàng.
_1730184949.jpg)
_1729153101.jpg)
