"Săn” cáy trên sông Mã

Cáy thường được gọi là cua càng đỏ, có quanh năm và sống ở các bờ sông, bờ mương nước ngọt. Người dân sinh sống dọc sông Mã như các xã: Hoằng Phượng, Hoằng Xuân, Hoằng Khê (huyện Hoằng Hóa)... thường tranh thủ những ngày nông nhàn đi “săn” cáy để kiếm thêm thu nhập. Công việc vất vả nhưng nhiều người kiếm được tiền triệu từ cáy.

"Săn” cáy trên sông Mã
Niềm vui của người dân sau những giờ làm việc vất vả.

Vất vả đi kiếm “lộc trời”

Chúng tôi có mặt tại thôn Vĩnh Gia 1, xã Hoằng Phượng khi trời mới tờ mờ sáng. Đây là thôn có nhiều người đi bắt cáy nhất trong xã. Toàn thôn có khoảng hơn 20 người theo công việc này, chủ yếu là phụ nữ tranh thủ thời gian đi làm để kiếm thêm thu nhập.

Đến đầu thôn, chúng tôi đã thấy “các thợ săn cáy” đang gọi, chờ nhau. Dụng cụ đi bắt cáy của người dân nơi đây rất đơn giản, gồm thùng đựng cáy, đôi găng tay và tất chân. Chị Đào Thị Tình, một người có kinh nghiệm nhiều năm trong việc bắt cáy cho biết: Cáy sông Mã thường lên kiếm ăn vào buổi tối và sáng sớm mai. Khi có nắng lên là chúng chui xuống hang. Vì vậy, người đi bắt cáy phải tranh thủ soi đèn săn vào ban đêm hoặc sáng sớm. Chị Tình và những người dân trong thôn thường đi bắt vào lúc 19h đến 21h hoặc từ 5h - 7h sáng là về. Việc bắt cáy cũng phụ thuộc vào con nước, cáy thường sống ở bờ sông. Khi nước xuống, cáy mới ra khỏi hang đi kiếm ăn, lúc đó mới bắt được chúng.

Cũng theo chị Tình, săn cáy phải có kinh nghiệm bởi không dễ mà bắt được loài “nhát như cáy” này. Đặc trưng của loài cáy là chỉ cần thấy tiếng động nhẹ sẽ lao ngay xuống hang lẩn trốn, vì vậy người đi bắt phải bước đi thật nhẹ nhàng, nhanh mắt, nhanh tay mới bắt được.

“Thông thường chúng tôi rủ nhau cùng đi theo từng tốp khoảng 5-6 người trở lên rồi quây theo vòng tròn để cáy chạy tập trung lại và bắt, như vậy sẽ bắt được nhiều hơn. Cáy có nhiều nhất là sau những ngày mưa, nước sông rút xuống. Những ngày thường, mỗi ngày tôi bắt được từ 4-5kg cáy, nhưng vào những ngày sau mưa, có những hôm bắt được hàng chục kg cáy” – chị Tình cho biết.

Khu vực cáy sống là đất bùn lầy, phải lội xuống bùn sâu mới bắt được cáy. Tay thoăn thoắt bắt từng con cáy đang bò nhanh trên mặt đất, chị Nguyễn Thị Sen chia sẻ: Tôi đã có 3 năm kinh nghiệm đi “săn” cáy trên sông Mã. Việc bắt cáy không phải dễ dàng, nơi cáy sống là vùng đất bùn phù sa lầy lội, người đi bắt cáy phải lội xuống bùn đến bắp chân, có những khu vực sâu đến quá đầu gối. Bờ sông là khu vực rậm rạp vì vậy cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm như: Rắn, gai nhọn, hoặc các vật sắc nhọn khác... có thể gây thương tích cho người đi bắt cáy. Do đất bùn lầy, dính, người đi bắt cáy lại không thể sử dụng ủng bởi mỗi lần nhấc chân lên là ủng dính cứng lại. Vì vậy, chúng tôi thường đi tất vào chân rồi lội bùn. Thế nhưng, tất chân mỏng cũng không thể bảo vệ hết được nên chuyện bị thương do gai nhọn, mảnh chai vỡ khi đi bắt cáy là chuyện thường tình. Vất vả, nhưng bù lại, mỗi tối hoặc sáng mai, chúng tôi tranh thủ 2-3 giờ đồng hồ cũng kiếm được vài trăm nghìn để có thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống.

Chị Sen cho biết thêm: Cũng như cua đồng, cáy là loại thực phẩm có tính mát thường được dùng để nấu canh ăn vào mùa hè, các mùa khác thì người dân thường làm mắm cáy. Cáy ngon, nhiều thịt và lành nên người tiêu dùng rất yêu thích và sử dụng nhiều. Những năm trước, cáy trên sông Mã rất nhiều nhưng do chưa có thị trường tiêu thụ nên người dân chỉ bắt về ăn và làm mắm cáy. Khoảng 5-6 năm trở lại đây, cáy được người dân ưa chuộng nên thương lái đến thu mua nhiều. Người dân bắt đến đâu bán hết đến đó.

Thu nhập tiền triệu

Canh cáy hoặc mắm cáy có vị đặc trưng, ngon và nhiều thịt hơn cua, lại là loài phát triển tự nhiên nên ngày càng được nhiều người dân tìm mua. Nghề bắt cáy cũng nhờ vậy mà phát triển và nhiều người dân cũng có cơ hội tăng thêm thu nhập từ công việc này.

Bà Lê Thị Bắc, xã Hoằng Phượng, cho biết: Vài năm trước, khi người dân đi bắt cáy còn ít, cáy trên sông nhiều lắm. Trên địa bàn xã, có gia đình mỗi ngày bắt được trên dưới 1 tạ cáy, giá cáy dao động từ 45-50 nghìn đồng/kg, thu nhập 4-5 triệu đồng/ngày. Năm nay, nhiều người đi bắt nên thu hoạch cũng giảm đi. Mỗi lần đi, tôi chỉ bắt được khoảng vài kg. Tuy nhiên, nếu đi đều, mỗi tháng tôi cũng kiếm thêm được 4-5 triệu đồng.

Khác với cách bắt bằng phương pháp truyền thống của nhiều người dân ở xã Hoằng Phượng, nhiều người thợ chuyên đi “săn” cáy ở xã Hoằng Khê lại bẫy cáy bằng các chai nhựa được cắt phần miệng rồi dùng mồi nhử cáy chui vào chai. Với cách làm này, cáy bắt được nhiều hơn, có người kiếm được cả chục kg cáy/ngày.

Một người dân chuyên bắt cáy xã Hoằng Khê, cho biết: Gia đình tôi có 3 lao động chuyên đi bắt cáy. Trước đây, tôi thường đi bắt bằng phương pháp truyền thống là chờ cáy lên kiếm ăn để bắt hoặc câu bằng mồi. Tuy nhiên, 2 năm nay, tôi chuyển sang đặt bẫy bằng ống nhựa, bắt được nhiều cáy hơn. Thường tôi đặt ống từ sáng hôm trước, đến sáng hôm sau thì đổ ống, mỗi ngày thu hoạch được vài chục kg cáy, thu nhập khoảng 1 triệu đồng.

Là hộ gia đình đã có 25 năm làm nghề mắm cáy và thu mua cáy để bán cho các lái buôn khác, ông Trịnh Văn Tứ, xã Hoằng Khê cho biết: Gia đình ông không chỉ thu mua cáy của người dân trên địa bàn xã mà còn thu mua cáy của người dân các xã dọc sông Mã như: Hoằng Xuân, Hoằng Phượng, Hoằng Long... Mỗi ngày, ông Tứ thu mua khoảng 2 tạ cáy nhưng cũng không đủ cấp cho thị trường. Mùa hè, cáy được người dân tiêu thụ mạnh, nên thương lái thu mua với số lượng lớn. Hàng ngày, có 2 chuyến xe của thương lái đến mua cáy vào buổi sáng và buổi chiều, chủ yếu là thương lái đến từ các tỉnh Ninh Bình, Nam Định, Hải Phòng...

Cũng theo ông Tứ, cáy có quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào tháng 4 đến tháng 7 âm lịch, tháng 11, 12 ít hơn và cũng ít người đi bắt vì vào mùa rét. Trước đây, cáy có nhiều hơn, mỗi ngày ông Tứ thu mua khoảng 5 tạ cáy, vài năm trở lại đây cáy ngày càng ít đi, người đi bắt cáy cũng giảm dần. Nguyên nhân một phần là do việc khai thác cát trên sông gây sạt lở bờ sông; việc đắp bờ sông nuôi cá, tôm cũng làm mất môi trường sống của con cáy, khiến cáy không còn dồi dào như trước.

Không chỉ thu mua cáy bán cho thương lái trong và ngoài tỉnh, gia đình ông Tứ còn làm mắm cáy bán ra thị trường. Thường cáy sau khi thu mua sẽ chọn lọc, những con cáy nhỏ sẽ được để lại làm mắm. Cáy được rửa sạch, bóc yếm, bỏ hoi để không còn mùi hôi rồi đem xay nhỏ, sau đó trộn muối cho vào vại rồi đem phơi nắng. Cáy muối khoảng một tháng là chín, nhưng ngon nhất là mắm phải ủ được khoảng 6 tháng, càng được nắng, mắm càng nhanh chín và thơm ngon. Mắm cáy chín có màu đỏ au, mới ngửi có mùi nồng nồng, ngai ngái, ăn vào lại có vị thơm, ngọt và giàu đạm được nhiều người yêu thích. Mỗi năm gia đình ông Tứ tiêu thụ được trên dưới 5 tấn mắm cáy.

“Ngoài những công việc đồng áng hàng ngày lúc rảnh rỗi người dân tham gia đi bắt cáy và nhập lại cho gia đình tôi. Mỗi người đi bắt cáy thu nhập được từ vài trăm nghìn đồng đến hơn 1 triệu đồng mỗi ngày. Con cáy phát triển tự nhiên, người dân chỉ cần bỏ công sức là có thu nhập. Chính vì vậy mà chúng tôi gọi con cáy là “lộc” của thiên nhiên ban tặng cho người dân nghèo ven bờ sông Mã” – ông Tứ chia sẻ.

Báo Thanh Hóa
Đăng ngày 05/08/2019
Hoàng Giang
Đánh bắt

Tiềm năng của Astaxanthin trong kháng bệnh do Vibrio

Tiềm năng của astaxanthin khi hoạt động như một chất bảo vệ chống lại stress oxy hóa, giúp tăng đề kháng bệnh do Vibrio gây ra trên cá chẽm.

Astaxanthin
• 11:50 11/08/2021

Vắc xin kép S. agalactiae và S. iniae - Triển vọng phòng bệnh cao

Vắc xin kép S. agalactiae và S. iniae mang đến triển vọng phòng bệnh cao trên cá chẽm.

cá chẽm
• 18:27 22/07/2021

Liều lượng dùng rong nâu để kích thích miễn dịch cá chẽm

Rong nâu Sargassum polycystum mang đến tiềm năng kích thích miễn dịch trong nuôi cá chẽm.

cá chẽm
• 09:02 29/12/2020

Bài học Malaysia: Đừng để phải “gồng mình” chống kim loại nặng!

Nhiễm độc kim loại nặng trong sản phẩm thủy sản là mối nguy lớn. Tuy chưa chắc nồng độ cao đã có khả năng gây hại, nhưng kim loại nặng vẫn làm người tiêu dùng dè dặt hơn với thủy sản.

Cá chẽm.
• 10:46 15/10/2020

Sản lượng khai thác thủy sản trong 6 tháng đầu năm ước đạt 144.200 tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định, trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng sản lượng khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh ước đạt 144.200 tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2024. Sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt khoảng 7.100 tấn, tăng 8%, trong đó sản lượng tôm đạt 4.700 tấn, tăng 10,3% và đạt 44,8% kế hoạch năm.

Đánh bắt biển
• 09:52 16/06/2025

Gỡ khó cho thủy sản khai thác: Bà Rịa – Vũng Tàu vào cuộc quyết liệt

Trong bối cảnh Bà Rịa – Vũng Tàu là một trong những điểm nóng về xuất khẩu thủy sản khai thác, đặc biệt là cá mối xuất đi EU, doanh nghiệp vẫn gặp rào cản lớn do quy định nghiêm ngặt về nguồn gốc khai thác (IUU).

Tàu cá
• 09:00 14/06/2025

Bình Định: Sản lượng thủy sản tháng 5/2025 tăng mạnh so với cùng kỳ

Trước yêu cầu phát triển bền vững ngành thủy sản, tỉnh Bình Định đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp về quản lý giống, thức ăn, môi trường và phòng chống dịch bệnh trong nuôi trồng; đồng thời đẩy mạnh các mô hình nuôi tôm công nghệ cao và tăng cường khai thác thủy sản gắn với bảo vệ nguồn lợi biển.

Cá ngừ
• 11:06 11/06/2025

Một số ứng dụng công nghệ trong quản lý và giám sát hoạt động khai thác thủy sản

sản Việc ứng dụng công nghệ trong quản lý và giám sát hoạt động khai thác thủy sản là một xu hướng quan trọng giúp đảm bảo khai thác bền vững, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và tuân thủ các quy định quốc tế. Dưới đây là một số công nghệ tiêu biểu đang được triển khai.

Công nghệ trong khai thác thủy sản
• 11:00 13/05/2025

Nguy cơ nhiễm khuẩn từ hải sản tươi sống

Hải sản tươi sống từ lâu đã là lựa chọn yêu thích trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt Nam nhờ vào hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao.

Hải sản sống
• 09:21 18/06/2025

Nuôi cá lăng nha: Lối đi mới đầy triển vọng trong nuôi trồng thủy sản nước ngọt

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản đang có xu hướng chuyển dịch sang các loài cá đặc sản có giá trị kinh tế cao, thì cá lăng nha – một loài cá da trơn bản địa quý hiếm – đang nổi lên như một đối tượng tiềm năng mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Tại nhiều địa phương như An Giang, Hòa Bình, Sơn La, mô hình nuôi cá lăng nha thương phẩm đang chứng minh được tính khả thi cả về mặt kỹ thuật lẫn thị trường tiêu thụ, mở ra hướng phát triển mới cho người dân ven sông, vùng lòng hồ thủy điện và các trang trại nuôi cá nước ngọt chuyên canh.

Nuôi cá lăng nha
• 09:21 18/06/2025

Ngành cá tra Việt Nam: Mỏ vàng phụ phẩm chờ khai thác triệt để

Ngành công nghiệp cá tra Việt Nam, một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Đồng bằng sông Cửu Long, không chỉ mang lại giá trị từ phi lê xuất khẩu mà còn ẩn chứa một "mỏ vàng" khổng lồ từ phụ phẩm. Việc tận dụng hiệu quả nguồn nguyên liệu này không chỉ giúp gia tăng giá trị cho con cá tra, giảm ô nhiễm môi trường mà còn mở ra một hướng đi bền vững, theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Cá tra
• 09:21 18/06/2025

Năm 2025 kinh tế biển chuyển mình vượt lên nguồn lợi suy giảm

Số liệu của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, nguồn lợi thủy sản trong 15 năm qua đã giảm 22% và đang để lại nhiều khó khăn thách thức. Tuy nhiên, năm 2025, Bộ NN&MT xác định kinh tế biển sẽ chuyển mình để năm 2030 đóng góp 10% GDP cả nước.

Nuôi trồng thủy sản
• 09:21 18/06/2025

Kiên Giang nâng chỉ tiêu đạt trên 830.000 tấn thủy sản năm 2025

Tỉnh Kiên Giang đang đẩy mạnh nhiều giải pháp để hoàn thành mục tiêu sản lượng thủy sản 2025, ở mức 830.300 tấn, tăng 10.000 tấn so với con số dự kiến hồi đầu năm – bao gồm 420.000 tấn khai thác biển và 410.300 tấn nuôi trồng.

Nuôi trồng biển
• 09:21 18/06/2025
Some text some message..