Suy giảm khứu giác trên cá chẽm

Nghiên cứu mới cho thấy cá đang mất khứu giác do các đại dương ngày càng có tính axit do nồng độ carbon dioxide (CO2) trong khí quyển tăng cao.

Nước biển
Nước biển. Ảnh: on-desktop.com

Nguyên nhân

Axit cacbonic được hình thành do nước biển hấp thụ cacbon đioxit (CO2) có trong khí quyển đang ngày một tăng và được dự đoán sẽ tiếp tục tăng cao trong nhiều năm tới.  

Một số loại cá sử dụng khứu giác để tìm kiếm thức ăn, nơi cư trú an toàn, tránh những kẻ săn mồi, nhận biết nhau và tìm nơi sinh sản thích hợp. Do đó, việc suy giảm khả năng khứu giác có thể ảnh hưởng đến cho sự sinh tồn của chúng. 

Nghiên cứu trên cá chẽm

Nghiên cứu đầu tiên xem xét tác động của việc tăng CO2 trong đại dương lên hệ thống khứu giác của các loài cá. Đầu tiên các nhà nghiên cứu so sánh hành vi của cá chẽm trong điều kiện CO2 ở mức bình thường của đại dương với những mức axit được dự đoán. Cá chẽm ở vùng nước có tính axit bơi ít hơn và ít có khả năng phản ứng khi ngửi được mùi của động vật ăn thịt, thêm nữa đáng lo ngại rằng việc lượng axit tăng cũng làm chúng có khả năng bị “tê liệt”. 

Cá chẽmNghiên cứu cho rằng lượng axit tăng cũng làm cá chẽm có khả năng bị “tê liệt”. Ảnh: wikipedia.org

Các chuyên gia tại Đại học Exeter, phối hợp với các nhà khoa học từ Trung tâm khoa học biển (CCMar, Faro, Bồ Đào Nha) và Trung tâm khoa học môi trường, nghề cá và nuôi trồng thủy sản (Cefas), cũng đã kiểm tra khả năng phát hiện những mùi khác nhau của cá chẽm. Họ đã làm điều này bằng cách ghi lại hoạt động hệ thần kinh của cá trong khi mũi của chúng tiếp xúc với những mực nước có nồng độ CO2 và axit khác nhau. 

Kết quả nghiên cứu 

Từ nghiên cứu trên các nhà khoa học đánh giá rằng, khứu giác của loài cá chẽm giảm tới một nửa trong nước biển bị axit hóa với mức CO2 được dự đoán trước đó. Một số mùi liên quan đến nguồn thức ăn và các tình huống bị đe dọa có ảnh hưởng mạnh hơn đến khả năng đánh hơi và phản ứng của chúng so với các mùi khác. Điều này được giải thích là do nước bị axit hóa ảnh hưởng đến cách các phân tử chất tạo mùi liên kết với các thụ thể khứu giác trong mũi cá, làm giảm khả năng phân biệt các kích thích quan trọng này của chúng. 

Biểu hiện gen của cá  

Các nhà khoa học cũng đã nghiên cứu đến việc CO2 và độ axit tăng cao trong nước ảnh hưởng đến các gen biểu hiện trong mũi và não của cá chẽm và tìm thấy bằng chứng cho sự thay đổi biểu hiện của nhiều loài liên quan đến việc cảm nhận mùi và xử lý thông tin này. Mặc dù chỉ sử dụng loài cá chẽm trong nghiên cứu, nhưng các tác động lên khứu giác lại rất phổ biến đối với nhiều loài thủy sinh và do đó những phát hiện này sẽ được áp dụng rất rộng rãi.  

Biểu hiện gen cá chẽmĐộ axit tăng cao ảnh hưởng đến các gen trong khứu giác của cá chẽm. Ảnh: matik.ru

Các nhà khoa học muốn kiểm tra xem có khả năng nào để đền bù cho sự suy giảm khứu giác của cá hay không, nhưng phát hiện ra rằng thay vì tăng biểu hiện của các gen đối với các thụ thể trong mũi, chúng lại làm ngược lại, khiến vấn đề càng nghiêm trọng. 

Thách thức đặt ra trong tương lai  

Giáo sư Rod Wilson từ Đại học Exeter nhận định rằng trạng thái của cá bị ảnh hưởng bởi hàm lượng CO2 trong tương lai sẽ tăng cao hơn: “Kết quả của chúng tôi cho thấy CO2 tác động trực tiếp đến mũi của cá. Cộng với tác động của CO2 lên chức năng của hệ thống trung tâm thần kinh, điều này đã đưa đến việc suy giảm khả năng xử lý thông tin trong chính não bộ của chúng. Người ta vẫn chưa biết cá sẽ có thể khắc phục những vấn đề này nhanh như thế nào khi nồng độ sẽ còn CO2 tăng lên trong tương lai. Tuy nhiên, việc phải đối phó với hai các vấn đề do CO2 gây ra, thay vì chỉ một, có thể làm giảm khả năng thích nghi của chúng.” 

Thời báo Nature Climate Change công bố rằng lượng CO2 trong tương lai gần sẽ làm suy giảm hệ thống khứu giác của cá biển. Một báo động đáng lo ngại đến tồn tại và phát triển của hầu hết các loài cá biển.  

Đăng ngày 03/10/2022
Nhất Linh @nhat-linh
Khoa học

Ảnh hưởng của nhiệt độ lên tỉ lệ giới tính ấu trùng tôm sú

Ở tôm sú, con cái lớn nhanh và có kích thước lớn hơn con đực. Tác động của nhiệt độ có thể làm tăng đáng kể sự biểu hiện của các gen xác định giới tính, giúp cải thiện tỷ lệ giới tính như mong muốn trong đàn.

tôm sú
• 16:28 23/09/2021

Trung Quốc chuyển sang nuôi tôm sú vì giá cao

Người nuôi tôm ở Trung Quốc đang chuyển sang nuôi tôm sú nhiều hơn do giá tốt hơn, theo Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản lớn nhất của Trung Quốc.

tôm sú
• 18:44 17/08/2021

Nuôi tôm thâm canh bổ sung thức ăn tươi sống

Thử nghiệm nuôi tôm sú bằng tảo lục sợi (Chaetomorpha sp.) và ốc (Stenothyra sp.) cho thấy cải thiện tăng trưởng, nâng cao năng suất và tăng cường hấp thu, chuyển hóa thức ăn nhân tạo góp phần giảm chi phí sản xuất cho người nuôi.

ốc cho tôm ăn
• 17:12 28/07/2021

Hiệu quả từ nuôi tôm kết hợp thả cá rô phi xử lý nguồn nước

Hiện nay, nuôi tôm kết hợp cá rô phi xử lý nước ở ấp Vĩnh Điền (xã Long Điền Đông, huyện Đông Hải) được xem là mô hình cho hiệu quả kinh tế cao.

Cá rô phi
• 10:23 19/07/2021

Vắc-xin uống từ vi tảo

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản toàn cầu đang chịu áp lực bởi các đợt bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng, vắc-xin được xem là giải pháp hiệu quả để nâng cao miễn dịch và giảm sự phụ thuộc vào hóa chất. Một xu hướng nổi bật gần đây là ứng dụng vi tảo làm nền tảng sản xuất vắc-xin, mở ra triển vọng phát triển các loại vắc-xin uống bền vững, hiệu quả và ít tốn kém.

Vi tảo
• 10:50 13/06/2025

Nguyên liệu lên men: Một xu hướng mới trong dinh dưỡng thủy sản

Thức ăn thương mại đóng vai trò then chốt trong sản xuất nuôi trồng thủy sản, do chiếm từ 50% đến 70% tổng chi phí sản xuất.

Thức ăn tôm
• 10:50 03/06/2025

Cá thông minh đến mức nào?

Trong một thời gian dài, khả năng nhận thức của cá thường bị đánh giá thấp, phần lớn do các nghiên cứu chủ yếu được tiến hành trong môi trường phòng thí nghiệm – nơi không phản ánh đầy đủ điều kiện sống tự nhiên. Những hạn chế của việc nuôi nhốt, bao gồm cả stress và thiếu kích thích môi trường, có thể làm sai lệch hành vi và hiệu suất nhận thức của cá, từ đó dẫn đến những hiểu biết phiến diện về năng lực trí tuệ của chúng.

Cá
• 10:53 28/05/2025

Ứng dụng Bacillus subtilis và Bacillus licheniformis trong nuôi trồng thủy sản

Trong bối cảnh ngành thủy sản đang đẩy mạnh phát triển theo hướng bền vững, việc ứng dụng các vi sinh vật có lợi trong nuôi trồng đang ngày càng phổ biến. Hai trong số những loài vi khuẩn được ứng dụng rộng rãi là Bacillus subtilis và Bacillus licheniformis – những chủng có khả năng sinh enzyme mạnh, hỗ trợ tiêu hóa, tăng miễn dịch và cải thiện môi trường nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 10:01 27/05/2025

Nguy cơ nhiễm khuẩn từ hải sản tươi sống

Hải sản tươi sống từ lâu đã là lựa chọn yêu thích trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt Nam nhờ vào hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao.

Hải sản sống
• 05:30 18/06/2025

Nuôi cá lăng nha: Lối đi mới đầy triển vọng trong nuôi trồng thủy sản nước ngọt

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản đang có xu hướng chuyển dịch sang các loài cá đặc sản có giá trị kinh tế cao, thì cá lăng nha – một loài cá da trơn bản địa quý hiếm – đang nổi lên như một đối tượng tiềm năng mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Tại nhiều địa phương như An Giang, Hòa Bình, Sơn La, mô hình nuôi cá lăng nha thương phẩm đang chứng minh được tính khả thi cả về mặt kỹ thuật lẫn thị trường tiêu thụ, mở ra hướng phát triển mới cho người dân ven sông, vùng lòng hồ thủy điện và các trang trại nuôi cá nước ngọt chuyên canh.

Nuôi cá lăng nha
• 05:30 18/06/2025

Ngành cá tra Việt Nam: Mỏ vàng phụ phẩm chờ khai thác triệt để

Ngành công nghiệp cá tra Việt Nam, một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Đồng bằng sông Cửu Long, không chỉ mang lại giá trị từ phi lê xuất khẩu mà còn ẩn chứa một "mỏ vàng" khổng lồ từ phụ phẩm. Việc tận dụng hiệu quả nguồn nguyên liệu này không chỉ giúp gia tăng giá trị cho con cá tra, giảm ô nhiễm môi trường mà còn mở ra một hướng đi bền vững, theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Cá tra
• 05:30 18/06/2025

Năm 2025 kinh tế biển chuyển mình vượt lên nguồn lợi suy giảm

Số liệu của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, nguồn lợi thủy sản trong 15 năm qua đã giảm 22% và đang để lại nhiều khó khăn thách thức. Tuy nhiên, năm 2025, Bộ NN&MT xác định kinh tế biển sẽ chuyển mình để năm 2030 đóng góp 10% GDP cả nước.

Nuôi trồng thủy sản
• 05:30 18/06/2025

Kiên Giang nâng chỉ tiêu đạt trên 830.000 tấn thủy sản năm 2025

Tỉnh Kiên Giang đang đẩy mạnh nhiều giải pháp để hoàn thành mục tiêu sản lượng thủy sản 2025, ở mức 830.300 tấn, tăng 10.000 tấn so với con số dự kiến hồi đầu năm – bao gồm 420.000 tấn khai thác biển và 410.300 tấn nuôi trồng.

Nuôi trồng biển
• 05:30 18/06/2025
Some text some message..