Tác động của lúa đến N2O và NH3 trong ao nuôi tôm cá

Một báo cáo mới đây vừa cho thấy bằng chứng về vai trò của lúa đối với nền đất nuôi tôm cá.

Tác động của lúa đến N2O và NH3 trong ao nuôi tôm cá
Lúa có vai trò quan trọng trong cải thiện dinh dưỡng nền đáy ao nuôi tôm cá. Ảnh: sciencedirect

Mô hình tôm lúa cá ở Việt Nam


Việc nuôi luân canh 1 vụ lúa 1 vụ tôm/cá hay mô hình kết hơp tôm lúa được áp dụng rộng rãi ở Việt Nam. Ảnh: VOV

Với mô hình lúa cá, khi thu hoạch lúa vụ hè thu sớm (vụ 2) xong, nông dân bắt đầu chuẩn bị ao mương chiếm 15 - 20% của diện tích ruộng để thả cá, có thể tận dụng ao có sẵn tiếp giáp ruộng cải tạo lại và chỉ đào thêm mương bao xung quanh ruộng. Song song với việc chuẩn bị mương thả cá thì chuẩn bị ruộng để sạ vụ hè thu chính vụ (vụ 3). Lúa sạ thưa theo hàng hoặc cấy. Khi lúa hoàn tất giai đoạn đẻ nhánh khoảng 30 ngày bơm nước vào để cá lên ruộng ăn sâu rầy và cá cung cấp phân cho lúa. Mô hình lúa cá hiệu quả khi được thực hiện với tỉ lệ 20/80 nghĩa là cứ 1.000ha đất ruộng sẽ có 800ha để cấy lúa và 200ha để đào ao, mở rộng kênh rạch thả cá.

Ở Bạc Liêu mô hình tôm - lúa chủ yếu được nông dân áp dụng phổ biến là vào mùa khô, nước ngoài sông rạch mặn thì lấy vào nuôi tôm sú, đến mùa mưa, nông dân lại lấy nước ngọt vào trồng lúa. Hình thức nuôi tôm chủ yếu là thu tỉa thả bù, vụ tôm thả từ 2 – 3 lần, mỗi lần cách nhau 1 – 1,5 tháng, mật độ tổng thả 2 - 3 con/m2. Giống lúa sử dụng trong mô hình là giống chịu mặn. 

Lúa được trồng trong mùa mưa, từ tháng 8 và thu hoạch sau hơn 3 tháng đến 4,5 tháng theo giống lúa cao sản hay lúa mùa. Lúa cao sản thường được gieo sạ trong khi lúa mùa được cấy và nhờ có thời gian mạ được gieo trước đó để rút ngắn thời gian lúa trên đồng ruộng. Các giống lúa phổ biến trong năm 2010 gồm các giống cao sản OM2517, OM1940, F1 Mỹ, Thần nông và các giống lúa mùa gồm Sóc Trăng, Đức Hòa, Ba bụi, Lùn đỏ, Một bụi đỏ…

Lợi thế của mô hình lúa tôm, lúa cá

Sau mỗi vụ nuôi, các chất hữu cơ, bùn thải lắng đọng rất nhiều trong ao. Đây là nguồn dịnh dưỡng tốt cho cây lúa. Quá trình sinh trưởng, phát triển của cây lúa cũng sẽ làm cho môi trường sạch hơn. Đồng thời gốc rạ sau khi thu hoạch là nơi sinh sôi, trú ngụ của các loài sinh vật, cung cấp nguồn thức ăn cho tôm con và cá con phát triển. Nuôi tôm sau vụ lúa, nền đáy ruộng nuôi đã được khoáng hóa, hạn chế được tình trạng đất bị lão hóa do ngập mặn lâu dài; đồng thời cắt mầm bệnh trong ruộng nuôi khi trồng lúa, môi trường nuôi ổn định nên khi nuôi tôm không phải sử dụng đến kháng sinh, hóa chất.

Để làm rõ tác động của lúa môi trường nước và các chu trình dinh dưỡng trên vuông tôm, Fengbo Li và cộng sự 2018 đã nghiên cứu ảnh hưởng của hệ thống lúa-cá / tôm đến sự bốc hơi của khí N (N2O, NH3) trong ao nuôi tôm cá thâm canh. 

Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã xây dựng một hệ thống mới canh tác lúa-tôm, lúa-cá bằng cách sử dụng một giống lúa được phát triển đặc biệt, và thực hiện thí nghiệm thực địa 2 năm để nghiên cứu ảnh hưởng của hệ thống này đối với phát thải N2O và NH3 từ ao nuôi 1 loài cá da trơn (cá lăng) và ao nuôi tôm nước ngọt.

Kết quả cho thấy các hệ số phát thải trung bình của khí N2O và NH3 là 0,18% và 0,89% đối với ao nuôi cá thâm canh, và 2,46% và 13,45% đối với ao nuôi tôm thâm canh, tương ứng.

Hệ thống kết hợp trồng lúa và nuôi cá/tôm lần lượt giảm lượng phát thải N2O, NH3 xuống 96,9% và 24,3% tương ứng. Và kết quả nghiên cứu cũng cho thấy hệ thống nuôi cá da trơn kết hợp trồng lúa có hiệu quả hơn trong việc giảm thiểu khí N so với ao nuôi tôm.

Mô hình kết hợp lúa-cá / tôm giúp giảm thiểu phát thải N2O và NH3 nền đất đồng thời giúp cải thiện môi trường đất nhờ đó vụ nuôi tôm/cá sau sẽ ổn định hơn. Tổng lượng N2O và NH3 giảm đi rất nhiều khi trồng lúa kết hợp nuôi cá/tôm, so với ao nuôi thâm canh tôm cá. 

Nghiên cứu của Fengbo Li và cộng sự 2018 đã cho thấy bằng chứng thuyết phục về sự cải thiện chất lượng nền đáy trong ao nuôi tôm, từ đó chứng minh được rằng mô hình lúa tôm, lúa cá là mô hình bền vững và thân thiện với môi trường.

Đăng ngày 27/11/2018
VĂN THÁI (Lược dịch)
Kỹ thuật

Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

MBBR là Moving Bed Biofilm Reactor, hứa hẹn là công nghệ xử lý nước thải ưu việt trong nuôi trồng thủy sản.

công nghệ MBBR
• 18:17 25/09/2021

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP không chỉ loại bỏ hiệu quả nồng độ Ammonium mà còn xử lý đến 90% chất hữu cơ.

Chế biến cá tra
• 07:00 22/04/2020

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản bằng cảm biến nano

Sử dụng được cả trên bờ, dưới nước để quan trắc chất lượng nước, hệ thống cảm biến nano do Viện Công nghệ nano (INT) thuộc Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu giúp người nuôi trồng thủy sản yên tâm khi chất lượng nước nuôi được cảnh báo tự động kịp thời khi có sự cố.

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản
• 14:35 05/02/2020

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ

Quản lý môi trường ao nuôi tôm nước lợ là khâu quan trọng, đòi hỏi người nuôi có sự hiểu biết cần thiết về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và biến động của chúng.Từ đó, có biện pháp điều chỉnh phù hợp, giảm nguy cơ thiệt hại, góp phần vào thành công của vụ nuôi.

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ
• 08:46 30/10/2019

Phân biệt men vi sinh ủ đạt hay đã hư

Men vi sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cải thiện chất lượng nước, xử lý đáy ao, phân hủy chất thải và tăng cường hệ miễn dịch cho vật nuôi. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả tối đa, men vi sinh cần được ủ đúng cách và sử dụng khi còn hoạt tính sinh học cao. Việc nhận biết men vi sinh ủ đạt hay đã hư là kỹ năng quan trọng giúp người nuôi tránh lãng phí và phòng ngừa hậu quả không mong muốn đến môi trường ao nuôi.

Ủ men vi sinh
• 10:03 07/07/2025

Nguyên nhân dẫn đến bùng nổ tảo giáp

Tảo giáp là một nhóm sinh vật phù du hai roi, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn thủy sinh. Tuy nhiên, trong điều kiện bất lợi, tảo giáp có thể phát triển ồ ạt, gây ra hiện tượng “nở hoa”, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước, sức khỏe vật nuôi và hệ sinh thái thủy vực.

Tôm bệnh
• 09:44 04/07/2025

Các trường hợp dẫn đến ao tôm bị mất oxy cần chú ý

Trong nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh, oxy hòa tan (DO – Dissolved Oxygen) là yếu tố sống còn quyết định đến sức khỏe, khả năng sinh trưởng và tỷ lệ sống của tôm nuôi. Tình trạng ao nuôi bị mất oxy, thiếu hụt nghiêm trọng lượng oxy hòa tan là nguyên nhân hàng đầu gây ra hiện tượng tôm nổi đầu, giảm ăn, tăng trưởng chậm và thậm chí là chết hàng loạt.

Tôm thẻ chân trắng
• 11:29 03/07/2025

Chăm nước ao đúng cách khi độ mặn thấp, trời mưa kéo dài

Nuôi tôm tại các vùng có độ mặn thấp ngày càng phổ biến, đặc biệt ở các khu vực ven ngọt, đầu nguồn hoặc nuôi vụ sớm. Tuy nhiên, điều kiện độ mặn thấp luôn đi kèm với hàng loạt rủi ro kỹ thuật như rối loạn thẩm thấu, khó lột xác, thiếu khoáng và suy giảm miễn dịch. Việc quản lý nước trong môi trường này đòi hỏi người nuôi phải có kỹ thuật vững và cách chăm sóc bài bản, đúng thời điểm – nếu không sẽ rất dễ “mất ao” ngay từ đầu vụ.

Nước ao nuôi
• 14:15 30/06/2025

Tên khoa học của tôm thẻ chân trắng là Penaeus vannamei hay Litopenaeus vannamei?

Nhiều người không khỏi bối rối khi bắt gặp hai tên khoa học của tôm thẻ chân trắng là: Penaeus vannamei và Litopenaeus vannamei. Vậy, đâu mới là danh pháp chính xác theo hệ thống phân loại khoa học hiện đại, và tại sao sự nhầm lẫn này lại tồn tại?

tên khoa học của tôm thẻ chân trắng
• 20:11 17/07/2025

Đổi hướng để bứt phá: Chiến lược đưa thủy sản Việt vào phân khúc cao cấp

Trong nhiều năm, ngành thủy sản Việt Nam đã gặt hái nhiều thành tựu đáng kể về sản lượng và kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, phần lớn sản phẩm vẫn nằm ở phân khúc giá rẻ, xuất thô hoặc chế biến đơn giản, khiến giá trị gia tăng thấp và dễ tổn thương trước biến động thị trường. Đã đến lúc ngành thủy sản cần một hướng đi mới – tái định vị thị trường và chuyển hướng mạnh mẽ sang phân khúc cao cấp.

• 20:11 17/07/2025

Hệ vi sinh vật đường ruột quyết định 50% tỷ lệ sống của tôm giống

Năng suất không đồng đều và tỷ lệ hao hụt cao ở giai đoạn đầu luôn là một thách thức lớn trong ngành nuôi tôm thẻ chân trắng. Một nghiên cứu mới đây được công bố trên tạp chí uy tín Applied and Environmental Microbiology của Hiệp hội Vi sinh vật học Hoa Kỳ đã cung cấp bằng chứng khoa học rõ ràng, cho thấy hệ vi sinh vật (microbiome) đường ruột là một yếu tố quyết định đến sự thành bại của vụ nuôi.

• 20:11 17/07/2025

Nuôi tép cảnh: Thú chơi sinh động, dễ bắt đầu

Không chỉ gắn với mô hình nuôi thương phẩm, các loài tôm, tép nhỏ, thường gọi chung là tép cảnh – đang ngày càng được ưa chuộng trong giới chơi thủy sinh và người nuôi nhỏ lẻ. Với vẻ ngoài bắt mắt, dễ chăm sóc và giá trị thẩm mỹ cao, tép cảnh dần trở thành một xu hướng thú vị, đặc biệt là với những người yêu thích thiên nhiên trong không gian sống.

• 20:11 17/07/2025

Khi các “ông lớn” ngành thức ăn thủy sản rời đi

Việc các tập đoàn lớn trong ngành thức ăn thủy sản lần lượt tái cơ cấu hoặc thu hẹp hoạt động tại Việt Nam đang tạo ra những xáo trộn sâu rộng đến toàn bộ chuỗi cung ứng. Quyết định này không chỉ để lại những khoảng trống lớn trên thị trường mà còn đặt ra thách thức trực tiếp cho người nông dân, đồng thời mở ra cơ hội chưa từng có cho các doanh nghiệp khác vươn lên.

• 20:11 17/07/2025
Some text some message..