Tái mô tả hộp sọ xưa nhất của loài cá heo

Cá heo thuộc về gia đình động vật biển đa dạng nhất trong lòng đại dương. Hộp sọ được coi là cổ xưa nhất của cá heo đã từng được nghiên cứu vào những năm 1970 nhưng chưa chi tiết, đến nay công việc lại tiếp tục.

hộp sọ cá heo
Ảnh: Mizuki Murakami/ScienceDaily

Trong gia đình cá heo có những loài rất kỳ lạ như cá voi sát thủ, cá heo với chiếc mũi như bình sữa trẻ em (bottlenose)… Tuy nhiên, nghiên cứu về sự tiến hóa của chúng vẫn còn mù mờ vì thiếu những mẫu hóa thạch tốt.

Mới đây một bài báo được công bố trên tạp chí Journal of Vertebrate Paleontology tái mô tả loài cá heo lâu đời nhất được con người biết đến với cái tên mới: Eodelphis kabatensis. Hồi thập kỷ 70 của thế kỷ trước các nhà khoa học đã từng mô tả hóa thạch của hộp sọ này nhưng lại bỏ sót những chi tiết quan trọng.Vì vậy, lần tái mô tả này bổ sung thêm dữ liệu giúp làm rõ lịch sử tiến hóa của loài cá heo.

Hộp sọ của Eodelphis kabatensis được thu thập từ một nhánh nhỏ của sông Oshirakira vùng Hakaido, Nhật Bản, từ lộ hình địa chất Mashike. Các nhà nghiên cứu đã làm việc với mẫu hóa thạch này thu hẹp trong độ tuổi thuộc kỷ Miocen (10,3 - 8,5 triệu năm trước). Vì vậy, họ coi đây là loài cá heo cổ xưa nhất lần đầu tiên được mô tả. Nhưng tạp chí ScienceDaily dẫn lời nhà khoa học Mizuki Murakami cho rằng sự tiến hóa thưở xa xưa của cá heo vẫn còn bị bao phủ trong bí ẩn vì mô tả Eodelphis kabatensis lúc đó quá sơ sài.

Eodelphis là một mắt xích quan trọng trong lịch sử tiến hóa của cá heo. Trước nghiên cứu này đã có sự không thống nhất giữa các mẫu hóa thạch của các heo dựa trên mức độ nghiên cứu phân tử. Hồi đó có ý kiến cho rằng hóa thạch cá heo chừng 6 triệu năm tuổi, trong khi nghiên cứu ở mức độ phân tử cho thấy cá heo bắt đầu đa dạng hóa từ 9 - 12 triệu năm trước.

Tạp chí ScienceDaily dẫn lời giáo sư Jonathan Geisler cho biết Eodelphis kabatensis được phát hiện trong trầm tích có từ 8,5 - 13 triệu năm trước đã cung cấp những chi tiết quý báu khi tái nghiên cứu hộp sọ này.

Ngoài tầm quan trọng là nghiên cứu giai đoạn phát triển sớm của cá heo, còn có sự kết hợp phân tích toàn diện nhất về các mối quan hệ của Delphinoidea trong đó bao gồm cả cá voi có răng về sự tiến hóa của chúng.

Sự hiện diện của mẫu hóa thạch Eodelphis tại Thái Bình Dương còn gợi ý cho các nhà khoa học về lịch sử địa lý của cá heo.

Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Otago (New Zealand), căn cứ vào hóa thạch của một loài cá heo, được đặt tên là Papahu taitapu, sống cách đây từ 19 - 22 triệu năm trước, thì đây mới là thủy tổ của loài cá heo, theo tờ Otago Daily Times.

Báo Thanh Niên, 07/05/2014
Đăng ngày 08/05/2014
Tạ Xuân Quang
Khoa học

Ảnh hưởng của nhiệt độ lên tỉ lệ giới tính ấu trùng tôm sú

Ở tôm sú, con cái lớn nhanh và có kích thước lớn hơn con đực. Tác động của nhiệt độ có thể làm tăng đáng kể sự biểu hiện của các gen xác định giới tính, giúp cải thiện tỷ lệ giới tính như mong muốn trong đàn.

tôm sú
• 16:28 23/09/2021

Trung Quốc chuyển sang nuôi tôm sú vì giá cao

Người nuôi tôm ở Trung Quốc đang chuyển sang nuôi tôm sú nhiều hơn do giá tốt hơn, theo Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản lớn nhất của Trung Quốc.

tôm sú
• 18:44 17/08/2021

Nuôi tôm thâm canh bổ sung thức ăn tươi sống

Thử nghiệm nuôi tôm sú bằng tảo lục sợi (Chaetomorpha sp.) và ốc (Stenothyra sp.) cho thấy cải thiện tăng trưởng, nâng cao năng suất và tăng cường hấp thu, chuyển hóa thức ăn nhân tạo góp phần giảm chi phí sản xuất cho người nuôi.

ốc cho tôm ăn
• 17:12 28/07/2021

Hiệu quả từ nuôi tôm kết hợp thả cá rô phi xử lý nguồn nước

Hiện nay, nuôi tôm kết hợp cá rô phi xử lý nước ở ấp Vĩnh Điền (xã Long Điền Đông, huyện Đông Hải) được xem là mô hình cho hiệu quả kinh tế cao.

Cá rô phi
• 10:23 19/07/2021

Mô hình CTU-RAS quy mô nông hộ - Giải pháp cho ngành tôm

Nuôi siêu thâm canh tôm thẻ chân trắng đã từng bước khẳng định vị thế trong ngành hàng tôm của Việt Nam, không ngừng gia tăng về diện tích nuôi và sản lượng nuôi.

Tôm
• 08:00 04/11/2025

Tên khoa học của tôm thẻ chân trắng là Penaeus vannamei hay Litopenaeus vannamei?

Nhiều người không khỏi bối rối khi bắt gặp hai tên khoa học của tôm thẻ chân trắng là: Penaeus vannamei và Litopenaeus vannamei. Vậy, đâu mới là danh pháp chính xác theo hệ thống phân loại khoa học hiện đại, và tại sao sự nhầm lẫn này lại tồn tại?

tên khoa học của tôm thẻ chân trắng
• 15:21 17/07/2025

Vắc-xin uống từ vi tảo

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản toàn cầu đang chịu áp lực bởi các đợt bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng, vắc-xin được xem là giải pháp hiệu quả để nâng cao miễn dịch và giảm sự phụ thuộc vào hóa chất. Một xu hướng nổi bật gần đây là ứng dụng vi tảo làm nền tảng sản xuất vắc-xin, mở ra triển vọng phát triển các loại vắc-xin uống bền vững, hiệu quả và ít tốn kém.

Vi tảo
• 10:50 13/06/2025

Nguyên liệu lên men: Một xu hướng mới trong dinh dưỡng thủy sản

Thức ăn thương mại đóng vai trò then chốt trong sản xuất nuôi trồng thủy sản, do chiếm từ 50% đến 70% tổng chi phí sản xuất.

Thức ăn tôm
• 10:50 03/06/2025

Cách nhận biết tôm nhiễm độc khí NO2, NH3

Khí độc NH3 và NO2 được ví như những sát thủ thầm lặng tích tụ dưới đáy ao, có khả năng xóa sổ cả đàn tôm chỉ sau một đêm. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu nhiễm độc và nắm vững quy trình xử lý cấp tốc trong "6 giờ vàng" là kỹ năng sống còn để bảo vệ thành quả vụ nuôi.

Ao tôm
• 10:49 14/12/2025

Ngành thủy sản Việt khai mở không gian phát triển mới

Bằng việc khai mở những thị trường mới và sáng tạo các sản phẩm độc đáo, ngành thủy sản Việt Nam đang vượt qua các biến động của thế giới, hướng tới mục tiêu xuất khẩu kỷ lục 11,3 tỷ USD trong năm 2025.

Tôm
• 10:49 14/12/2025

Quảng Ninh ứng dụng công nghệ 4.0, sản lượng tôm về đích sớm

Với quyết tâm đưa khoa học công nghệ vào lĩnh vực thủy sản, Quảng Ninh đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Nhờ áp dụng các mô hình nuôi tiên tiến, sản lượng tôm của tỉnh đã hoàn thành 100% kế hoạch năm 2025 ngay từ tháng 11, đồng thời tạo ra một cuộc cách mạng trong việc bảo vệ môi trường biển.

Nuôi trồng thủy sản
• 10:49 14/12/2025

Hoa Kỳ yêu cầu chứng nhận mới cho thủy sản xuất khẩu

Cơ quan Nghề cá Hoa Kỳ (NOAA) vừa áp dụng một quy định mới, yêu cầu các lô hàng thủy sản nhập khẩu phải có Giấy Chứng nhận Đạt yêu cầu Nhập khẩu (COA). Quy định này nhằm đảm bảo sản phẩm tuân thủ Đạo luật Bảo vệ Động vật Biển có vú (MMPA).

Chế biến thủy sản
• 10:49 14/12/2025

VNF Infographic Series: Chitosan – Ứng dụng kháng khuẩn/nấm

Trong bài infographic trước, chúng ta đã khám phá cách chitosan thể hiện tính kháng khuẩn/nấm hiệu quả của mình thông qua các cơ chế như tương tác với điện tích âm, phá vỡ màng tế bào vi sinh vật và thay đổi môi trường sống của chúng, khiến chúng không thể phát triển.

Ứng dụng của Chitosan
• 10:49 14/12/2025
Some text some message..