Thừa Thiên - Huế: Đầm phá ô nhiễm, dân kêu trời

Nước đổi màu, tôm cá chết 

Thôn Trung Chánh, xã Lộc Điền (huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế) hiện có hơn 1.000 hộ dân hoạt động trong lĩnh vực ngư nghiệp. Địa phương này từ lâu nổi tiếng với nghề nuôi cá mú, cá dìa và các loại thủy sản nước lợ ở vùng đầm phá Cầu Hai.

Đặc biệt nơi đây có chợ trung chuyển hải sản đánh bắt từ đầm phá lên bờ. Trung bình mỗi ngày chợ Trung Chánh cung cấp từ 2-3 tấn cá tôm và những đặc sản nước lợ cho TP Huế và Đà Nẵng. Thế nhưng gần 2 tháng nay, bà con ngư dân gần như kiệt quệ do nước trên phá đổi màu khiến cá nuôi chết hàng loạt. Theo phản ánh của ngư dân, những năm trước không hề có hiện tượng nước đổi màu như nước lũ. Nhưng 2 năm trở lại đây, hễ có mưa lớn là đất đá, bụi đỏ tràn về đầm phá, khiến cá tôm bị ngạt, đỏ mắt mà chết. 

Tôm cá chết nhiều khiến kinh tế bà con ngư dân Thừa Thiên - Huế gặp nhiều khó khăn. Ảnh: Bắc Bình

Bức xúc trước tình trạng trên, anh Mai Thanh Hiền (thôn Trung Chánh) đã cất công đi tìm hiểu nguyên nhân và bước đầu xác định: do mở đường khai thác cây rừng ở dãy núi trước thôn khiến đất đỏ theo các khe suối chảy xuống khu vực nuôi trồng thủy sản trên đầm phá. Anh Hiền nói: “Nhà nào nuôi cá dìa, cá đối hay tôm thiệt hại ít nhất cũng cả trăm triệu, nhiều thì mất tiền tỉ. Thuyền ghe thì luồng lạch bị bồi lấp, không thể vào ra nên khó khăn càng thêm chồng chất”.

 Ông Hoàng Sa - Chủ tịch UBND xã Lộc Điền - cho hay: xã đã có công văn gửi UBND huyện Phú Lộc đề nghị chấn chỉnh việc khai thác keo tràm ảnh hưởng đến nguồn nước đổ ra đầm Cầu Hai. “Cũng mong cơ quan chức năng sớm vào cuộc để tìm ra nguyên nhân, đánh giá tác động môi trường, cũng như thống kê thiệt hại để có chính sách hỗ trợ, đền bù cho người dân” - ông Sa nói.

Nghề nuôi cá lồng trước nguy cơ phá sản 

Quá trình nghiên cứu của các cơ quan chức năng, mỗi ngày môi trường vùng ven biển và đầm phá Tam Giang - Cầu Hai tiếp nhận trung bình khoảng 394.818 túi ni lông, 112.805 chai nhựa, trong đó tỉ lệ tái sử dụng khá thấp nên đã gây ra tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa.

Chợ Thuận An nằm sát bờ phá Tam Giang, dù có dịch vụ thu gom rác thải nhưng đoạn sát bờ phá vẫn còn khá nhiều túi ni lông, rác thải. Cảng cá Thuận An cũng được xem là nơi tập trung rác thải gây ô nhiễm môi trường. Ông Trần Quang Nhất - Giám đốc cảng cá Thừa Thiên - Huế (phường Thuận An, TP Huế) - khẳng định, cảng cá có hợp đồng với công ty thu gom rác thải hằng ngày, nhưng vào mùa này rác thải vẫn theo thủy triều tấp vào bờ.

Do ô nhiễm ngày càng tăng nên những năm qua người nuôi cá lồng ở các thôn An Hải, Hải Tiến (phường Thuận An) như ngồi trên lửa, khi hàng chục tấn cá cứ sắp đến ngày thu hoạch thì chết hàng loạt. Bà Nguyễn Thị Vĩnh (thôn An Hải) cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến cá chết là do người dân thiếu ý thức, thường xuyên đổ rác thải nhựa xuống phá, gây ô nhiễm nguồn nước. “Rất mong chính quyền có biện pháp mạnh để răn đe, nếu không thì nghề nuôi cá lồng trên phá Tam Giang sẽ phá sản” - bà Vĩnh nói.

Nguồn nước ô nhiễm tác động rất lớn đến đời sống người dân thôn Trung Chánh. Ảnh: phunuonline.com

Kết quả nghiên cứu tình hình thất thoát rác thải nhựa từ TP Huế và tác động đến môi trường đầm phá Tam Giang - Cầu Hai của Trung tâm Nghiên cứu chuyển giao công nghệ môi trường miền Trung (CRET.HUE, thuộc Trường đại học Khoa học - Đại học Huế) vừa thực hiện cho thấy: rác thải nhựa phát sinh từ các hoạt động sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản, nông nghiệp.

2 nguồn đóng góp nhiều nhất vào dòng phát sinh rác thải nhựa là hộ gia đình (chiếm 70,4%) và chợ (chiếm 16,9%). Khối lượng nhựa thất thoát ra môi trường của khu vực đầm phá Tam Giang - Cầu Hai là 479 tấn/năm, chiếm 12% tổng lượng nhựa phát sinh. Nguyên nhân dẫn đến sự thất thoát rác thải nhựa ra môi trường tại khu vực này một phần do tỉ lệ thu gom ở một số khu vực chưa cao, đa số các địa phương không có hệ thống thoát nước mưa nên khi mưa, nước chảy tràn sẽ đưa rác thải nhựa ra hệ thống thủy vực.

Theo ông Nguyễn Trung - Giám đốc Công ty TNHH Hằng Trung, đơn vị thu gom rác thải sinh hoạt tại 20 xã, phường, thị trấn nằm quanh phá Tam Giang thuộc TP Huế và huyện Phú Vang - với lượng rác trung bình mỗi tháng khoảng 2.000 tấn, trong đó 60% lượng rác hữu cơ, 20% rác thải nhựa thì khu vực phá Tam Giang, đoạn qua chợ Thuận An, cảng cá và đập Hòa Duân nối phường Thuận An với xã Phú Thuận (huyện Phú Vang) là những nơi tập trung rác thải nhiều nhất. Rác một phần do người dân xả xuống nhưng phần lớn từ khu vực sông Hương theo dòng nước đẩy về.

Để giảm ô nhiễm môi trường do rác thải nhựa ven phá Tam Giang, ông Trung dự định đề xuất phương án thu gom rác thải trên phá Tam Giang (đoạn qua chợ Thuận An, cảng cá và đập Hòa Duân) bằng phà túc trực ở phường Thuận An, đồng thời sẽ đầu tư dây chuyền xử lý rác thải nhựa để làm các sản phẩm tái chế.