Xâm nhập mặn: Có thể nuôi cá trắm đen không?

Xác định khả năng nuôi cá trắm đen trong môi trường nước lợ mặn, góp phần đa dạng đối tượng nuôi khi tình trạng xâm nhập mặn ngày càng sâu và kéo dài.

Cá trắm đen.
Cá trắm đen. Ảnh: Hexion

Cá trắm đen Mylopharyngodon piceus (Richardson, 1846) là loài cá có giá trị kinh tế cao, thịt cá thơm ngon, là nguồn thực phẩm bổ dưỡng được người dân ưa chuộng.

Hiện nay, tại Việt Nam, cá trắm đen thường được nuôi ghép với một số đối tượng cá nước ngọt khác như mè, trắm cỏ, chép, trôi, rô phi, sử dụng nguồn ốc tự nhiên trong ao làm thức ăn. Gần đây mô hình nuôi cá trắm đen thương phẩm sử dụng thức ăn công nghiệp kết hợp với thức ăn truyền thống là ốc, don, dắt đã được nuôi ở một số tỉnh Hải Dương, Thái Bình, Nam Định tạo hướng phát triển mới cho loài cá này. Cá trắm đen cũng đã được nuôi theo mô hình bán thâm canh sử dụng thức ăn công nghiệp, đem lại hiệu quả cao (Kim Văn Vạn và cs., 2010). 

Để đa dạng hóa các loài nuôi nước mặn lợ, thay thế các đối tượng nuôi truyền thống, tạo thêm nhiều lựa chọn cho người nuôi thì cần thực hiện các nghiên cứu thuần hóa và thử nghiệm khả năng chịu mặn của các loài cá nước ngọt tiềm năng. Nhiều loài cá khác cùng trong họ cá Chép cũng đã được thử nghiệm khả năng chịu mặn như cá trắm cỏ, cá mè, cá trôi, cá diếc…

Ở Việt Nam, đã có một số loài cá nước ngọt được thuần hóa và nuôi trong môi trường nước mặn lợ; cá rô phi có thể nuôi trong môi trường độ mặn 30‰ (Lê Minh Toán và cs., 2012; Phạm Anh Vũ và Nguyễn Minh Thành, 2014). Cá Rô phi khi được nuôi trong nước mặn đã thể hiện nhiều đặc tính tốt như ít bệnh, chất lượng thịt thơm ngon, vị đậm đà, màu sắc cá thương phẩm đẹp mắt và đã trở thành đối tượng nuôi ghép quan trọng trong các vùng nuôi ven biển. 

Từ nhu cầu thực tế đa dạng đối tượng nuôi để thích ứng với tình hình xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng, nghiên cứu này được thực hiện nhằm xác định khả năng chịu mặn, những biến đổi về tổ chức mô khi thuần hóa và khả năng sinh trưởng của cá trắm đen ở các độ mặn khác nhau.

Tìm hiểu khả năng chịu mặn của cá trắm đen

Thí nghiệm khả  năng chịu mặn của cá không qua thuần hóa 

Cá được thả trực tiếp từ nước ngọt vào trong các lô thí nghiệm với độ mặn khác nhau 0, 10, 13, 15, 17, 20‰. Cá thí nghiệm được bố trí trong các thùng nhựa 120 lít với số lượng 15 con/thùng. 

Thí nghiệm khả  năng chịu mặn của cá thông qua thuần hóa 

Thí nghiệm được thực hiện để xác định ngưỡng chịu mặn của cá  trắm đen giống thông qua thuần hóa ở các độ mặn 0; 10; 13; 15; 17; 20‰. Cá thí nghiệm bắt đầu được thả nuôi trong nước ngọt và độ mặn được điều chỉnh tăng dần nồng độ ở mức 3‰/2 ngày cho đến khi đạt tới các độ mặn thí nghiệm. 

Số lượng cá chết ở 2 nghiệm thức được ghi lại hàng giờ trong khoảng 12 giờ đầu và sau 12 giờ trong khoảng 84 giờ tiếp theo. Cá được cho ăn bằng thức ăn viên chứa 30% protein, mỗi ngày cho ăn 2 lần  vào lúc  (8h30 và 16h), tỷ lệ cho ăn là 3%/khối lượng thân.

Ảnh hưởng của độ mặn đến cá trắm đen

Kết quả thí nghiệm 1 cho thấy trong điều kiện cá không được thuần hóa độ mặn thì cá sống 100% ở ngưỡng 13‰, trong khi đó cá chết 100% sau khoảng 102 giờ ở 15‰; sau 12 giờ ở 17‰ và sau 4 giờ ở 20‰. Tương tự, kết quả thí nghiệm 2 cho thấy trong điều kiện cá được thuần hóa độ mặn thì cá sống 100% cũng ở 13‰ và có hiện tượng chết nhanh ở các ngưỡng độ mặn cao hơn.

So sánh kết quả của hai thí nghiệm cho thấy cá có khả năng sống tốt trong môi trường có độ mặn 13‰, trong khi đó ở độ mặn 15‰ cá được thuần hóa sống lâu hơn cá không được thuần hóa, còn ở độ mặn từ 17‰ cá chết nhanh và không có sự khác biệt ở cả 2 điều kiện.

Độ mặn có ảnh hưởng tới tốc độ tăng trưởng của cá trắm đen. Ở trong nước ngọt, tốc độ tăng trưởng của cá  trắm đen  là  7,9a  ±  0,61 gam/con/tuần và có xu hướng giảm dần khi độ mặn tăng từ 10‰ (6,3b ± 0,95 gam/con/tuần) đến 13‰ (5,6c ± 1,12 gam/con/tuần). 

Qua kiểm tra mô học, không thấy có sự biến đổi về hình dạng cấu trúc mô mang và mô thận của cá ở các lô có độ mặn 0, 10, 13‰. Tuy nhiên, ở độ mặn 15‰, cá có hiện tượng mô mang bị co, mất nước và mô thận có các khoảng không bào do độ mặn môi trường vượt quá khả năng điều tiết.


Biến đổi mô mang cá trắm đen khi nuôi ở các độ mặn khác nhau.


Biến đổi mô thận cá trắm đen khi nuôi ở các độ mặn khác nhau.

Kết quả nghiên cứu cung cấp thông tin cơ sở góp phần vào nuôi cá trắm đen thương phẩm thích nghi với điều kiện biến đổi khí hậu như hiện nay, đặc biệt là tình hình xâm nhập mặn ở Đồng Bằng Sông Cửu Long.

Theo Kim Văn Vạn, Đoàn Thị Nhinh, Trịnh Thị Trang.

Đăng ngày 27/04/2020
NH
Kỹ thuật

Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

MBBR là Moving Bed Biofilm Reactor, hứa hẹn là công nghệ xử lý nước thải ưu việt trong nuôi trồng thủy sản.

công nghệ MBBR
• 18:17 25/09/2021

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP không chỉ loại bỏ hiệu quả nồng độ Ammonium mà còn xử lý đến 90% chất hữu cơ.

Chế biến cá tra
• 07:00 22/04/2020

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản bằng cảm biến nano

Sử dụng được cả trên bờ, dưới nước để quan trắc chất lượng nước, hệ thống cảm biến nano do Viện Công nghệ nano (INT) thuộc Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu giúp người nuôi trồng thủy sản yên tâm khi chất lượng nước nuôi được cảnh báo tự động kịp thời khi có sự cố.

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản
• 14:35 05/02/2020

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ

Quản lý môi trường ao nuôi tôm nước lợ là khâu quan trọng, đòi hỏi người nuôi có sự hiểu biết cần thiết về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và biến động của chúng.Từ đó, có biện pháp điều chỉnh phù hợp, giảm nguy cơ thiệt hại, góp phần vào thành công của vụ nuôi.

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ
• 08:46 30/10/2019

Phân biệt men vi sinh ủ đạt hay đã hư

Men vi sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cải thiện chất lượng nước, xử lý đáy ao, phân hủy chất thải và tăng cường hệ miễn dịch cho vật nuôi. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả tối đa, men vi sinh cần được ủ đúng cách và sử dụng khi còn hoạt tính sinh học cao. Việc nhận biết men vi sinh ủ đạt hay đã hư là kỹ năng quan trọng giúp người nuôi tránh lãng phí và phòng ngừa hậu quả không mong muốn đến môi trường ao nuôi.

Ủ men vi sinh
• 10:03 07/07/2025

Nguyên nhân dẫn đến bùng nổ tảo giáp

Tảo giáp là một nhóm sinh vật phù du hai roi, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn thủy sinh. Tuy nhiên, trong điều kiện bất lợi, tảo giáp có thể phát triển ồ ạt, gây ra hiện tượng “nở hoa”, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước, sức khỏe vật nuôi và hệ sinh thái thủy vực.

Tôm bệnh
• 09:44 04/07/2025

Các trường hợp dẫn đến ao tôm bị mất oxy cần chú ý

Trong nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh, oxy hòa tan (DO – Dissolved Oxygen) là yếu tố sống còn quyết định đến sức khỏe, khả năng sinh trưởng và tỷ lệ sống của tôm nuôi. Tình trạng ao nuôi bị mất oxy, thiếu hụt nghiêm trọng lượng oxy hòa tan là nguyên nhân hàng đầu gây ra hiện tượng tôm nổi đầu, giảm ăn, tăng trưởng chậm và thậm chí là chết hàng loạt.

Tôm thẻ chân trắng
• 11:29 03/07/2025

Chăm nước ao đúng cách khi độ mặn thấp, trời mưa kéo dài

Nuôi tôm tại các vùng có độ mặn thấp ngày càng phổ biến, đặc biệt ở các khu vực ven ngọt, đầu nguồn hoặc nuôi vụ sớm. Tuy nhiên, điều kiện độ mặn thấp luôn đi kèm với hàng loạt rủi ro kỹ thuật như rối loạn thẩm thấu, khó lột xác, thiếu khoáng và suy giảm miễn dịch. Việc quản lý nước trong môi trường này đòi hỏi người nuôi phải có kỹ thuật vững và cách chăm sóc bài bản, đúng thời điểm – nếu không sẽ rất dễ “mất ao” ngay từ đầu vụ.

Nước ao nuôi
• 14:15 30/06/2025

Hành trình chàng trai trẻ mang cá tầm lên rừng

Trong một góc rừng sâu xã Quảng Tân, huyện Đầm Hà, tỉnh Quảng Ninh, giữa nơi địa hình hiểm trở và ít người sinh sống, một mô hình nuôi cá nước lạnh đang âm thầm hình thành và phát triển. Chủ nhân của mô hình này là Vũ Đình Hảo, một thanh niên sinh năm 1992, quê ở thị xã Quảng Yên. Anh đã lựa chọn một hướng đi ít người dám theo đuổi: nuôi cá tầm bằng công nghệ bể nổi giữa vùng núi rừng.

Cá tầm
• 22:28 12/07/2025

Đồng Tháp số hóa ngành cá tra, 100% cơ sở được cấp mã nhận diện

Đồng Tháp vừa phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp và kế hoạch phát triển ngành hàng cá tra theo hướng hiện đại, bền vững. Mục tiêu là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất và quản lý, nâng cao chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Cá tra
• 22:28 12/07/2025

Nuôi biển: Tiềm năng, cơ hội và 4 rào cản

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) vừa có báo cáo cho biết bức tranh toàn cảnh và chi tiết về hiện trạng cá biển toàn cầu: Có 35,5% quần thể cá biển đang bị khai thác quá mức. Đại dương không còn là “kho cá vô tận” và nhiều quốc gia đã phát triển nuôi biển công nghiệp, xa bờ. Việt Nam có điều kiện tự nhiên giàu tiềm năng phát triển nuôi biển, thuận lợi để xây dựng một ngành kinh tế mới khai thác cơ hội toàn cầu, tuy nhiên phải vượt qua 4 rào cản lớn hiện nay.

Nuôi trồng thủy sản
• 22:28 12/07/2025

Cách phân biệt và sử dụng đúng một số loại vôi trong nuôi trồng thủy sản

Vôi là một trong những vật tư quan trọng có vai trò điều chỉnh pH, cải tạo ao, xử lý đáy, diệt khuẩn và bổ sung khoáng chất. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay có nhiều loại vôi khác nhau, mỗi loại có đặc điểm và công dụng riêng. Nếu không hiểu rõ và sử dụng đúng loại vôi phù hợp với mục đích và thời điểm, người nuôi có thể gặp phải những hậu quả như pH tăng đột ngột, tôm cá sốc môi trường, hoặc hiệu quả cải tạo không như mong muốn.

Bón vôi
• 22:28 12/07/2025

Cá "nhuộm phẩm" ở Đà Nẵng: Sự thật có phải hóa chất độc hại

Sáng 6/7, tại khu vực gần chợ Cẩm Lệ (quận Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng), một người dân phản ánh về việc cá biển có màu sắc bất thường, nghi ngờ bị nhuộm phẩm màu. Sau khi rửa hai con cá kè bằng nước ngọt, nước chuyển sang màu đỏ đậm. Khi luộc, thịt cá cũng có màu đỏ khác lạ, khiến người này nghi ngờ cá bị “nhuộm phẩm”.

Cá
• 22:28 12/07/2025
Some text some message..