Ánh sáng đô thị có thể khiến cá thiếu ngủ

Mặc dù không có mí mắt để nhắm, nhưng cá vẫn cần ngủ. Đó là một quá trình rất quan trọng đối với sức khỏe của chúng, không khác gì ở người. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây lại chỉ ra: ánh đèn đô thị quá sáng có thể khiến cá “thao thức” và thiếu ngủ về đêm.

cá đi ngủ
Ánh đèn đô thị quá sáng có thể khiến cá “thao thức” và thiếu ngủ về đêm.

Đó là kết luận của nhóm nghiên cứu tại Viện Sinh thái nước ngọt & Thủy sản nội địa Leibniz (IGB) ở Berlin (Đức), do giáo sư Werner Kloas dẫn dắt. Kloas cùng các cộng sự đã thực hiện một khảo sát trên bốn nhóm cá perch (thuộc họ cá rô châu Âu) nuôi lồng. Hàng đêm, họ sẽ giữ một nhóm có kiểm soát (control group) ở hoàn toàn trong tối, còn lại ba nhóm kia thì cho tiếp xúc với ánh sáng có cường độ lần lượt là 0.01, 0.1 và 1 lux.

Để tham khảo, ánh sáng tự nhiên vào một đêm quang đãng không trăng thường có cường độ dưới 0,00 lux, một đêm trăng tròn: có thể đạt 0,3 lux, ánh sáng [đô thị] phản chiếu từ những đám mây hắt trên mặt đất: từ 1 lux trở lên, trong khi đèn đường chiếu trực tiếp phải lên tới 150 lux.


Cá perch châu Âu rất mẫn cảm với cường độ ánh sáng. Ảnh: Michael Feierabend.

Sau 10 ngày thử nghiệm, nhóm sẽ tiến hành kiểm tra mức melatonin trên cơ thể cá thuộc bốn nhóm, cứ sau mỗi 3 tiếng trong 24 giờ liên tục. Melatonin là loại hormon do cơ thể các loài động vật có xương sống, trong đó có người và cá, sản sinh để phản ứng trước ánh sáng của môi trường xung quanh. Nhìn chung, khi cường độ ánh sáng càng yếu thì lượng melatonin tiết ra càng nhiều. Cơ chế này giúp điều tiết nhịp sinh học của cơ thể, bao gồm cả giấc ngủ (như khi nào thì buồn ngủ và giấc ngủ kéo dài bao lâu).

Vì thế, chúng ta sẽ không quá ngạc nhiên trước kết luận của nhóm: lượng melatonin do cơ thể cá tiết ra vào ban đêm sẽ ở mức thấp nếu chúng tiếp xúc với ánh sáng cường độ mạnh. Trong khi nhịp sản sinh melatonin ban ngày gần như không thay đổi, mặc dù một số nghiên cứu trước đó từng chỉ ra: nó cũng có thể bị ảnh hưởng bởi cường độ ánh sáng lớn (chẳng hạn từ 10 đến 100 lux). Ngoài ra, về cơ bản thì không có sự khác biệt giữa lượng melatonin tiết ra vào giờ ban ngày so với giờ ban đêm.

Tuy nghiên cứu không chỉ rõ thời lượng ngủ chính xác của cá thuộc bốn nhóm trong giai đoạn thử nghiệm, song Kloas tin rằng: sự sụt giảm melatonin sinh ra vào ban đêm sẽ dẫn đến một số vấn đề liên quan đến chức năng miễn dịch, sinh trưởng và sinh sản.

Khoa học & Phát triển
Đăng ngày 27/05/2020
Phương Hiền
Khoa học

Ảnh hưởng của nhiệt độ lên tỉ lệ giới tính ấu trùng tôm sú

Ở tôm sú, con cái lớn nhanh và có kích thước lớn hơn con đực. Tác động của nhiệt độ có thể làm tăng đáng kể sự biểu hiện của các gen xác định giới tính, giúp cải thiện tỷ lệ giới tính như mong muốn trong đàn.

tôm sú
• 16:28 23/09/2021

Trung Quốc chuyển sang nuôi tôm sú vì giá cao

Người nuôi tôm ở Trung Quốc đang chuyển sang nuôi tôm sú nhiều hơn do giá tốt hơn, theo Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản lớn nhất của Trung Quốc.

tôm sú
• 18:44 17/08/2021

Nuôi tôm thâm canh bổ sung thức ăn tươi sống

Thử nghiệm nuôi tôm sú bằng tảo lục sợi (Chaetomorpha sp.) và ốc (Stenothyra sp.) cho thấy cải thiện tăng trưởng, nâng cao năng suất và tăng cường hấp thu, chuyển hóa thức ăn nhân tạo góp phần giảm chi phí sản xuất cho người nuôi.

ốc cho tôm ăn
• 17:12 28/07/2021

Hiệu quả từ nuôi tôm kết hợp thả cá rô phi xử lý nguồn nước

Hiện nay, nuôi tôm kết hợp cá rô phi xử lý nước ở ấp Vĩnh Điền (xã Long Điền Đông, huyện Đông Hải) được xem là mô hình cho hiệu quả kinh tế cao.

Cá rô phi
• 10:23 19/07/2021

Mô hình CTU-RAS quy mô nông hộ - Giải pháp cho ngành tôm

Nuôi siêu thâm canh tôm thẻ chân trắng đã từng bước khẳng định vị thế trong ngành hàng tôm của Việt Nam, không ngừng gia tăng về diện tích nuôi và sản lượng nuôi.

Tôm
• 08:00 04/11/2025

Tên khoa học của tôm thẻ chân trắng là Penaeus vannamei hay Litopenaeus vannamei?

Nhiều người không khỏi bối rối khi bắt gặp hai tên khoa học của tôm thẻ chân trắng là: Penaeus vannamei và Litopenaeus vannamei. Vậy, đâu mới là danh pháp chính xác theo hệ thống phân loại khoa học hiện đại, và tại sao sự nhầm lẫn này lại tồn tại?

tên khoa học của tôm thẻ chân trắng
• 15:21 17/07/2025

Vắc-xin uống từ vi tảo

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản toàn cầu đang chịu áp lực bởi các đợt bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng, vắc-xin được xem là giải pháp hiệu quả để nâng cao miễn dịch và giảm sự phụ thuộc vào hóa chất. Một xu hướng nổi bật gần đây là ứng dụng vi tảo làm nền tảng sản xuất vắc-xin, mở ra triển vọng phát triển các loại vắc-xin uống bền vững, hiệu quả và ít tốn kém.

Vi tảo
• 10:50 13/06/2025

Nguyên liệu lên men: Một xu hướng mới trong dinh dưỡng thủy sản

Thức ăn thương mại đóng vai trò then chốt trong sản xuất nuôi trồng thủy sản, do chiếm từ 50% đến 70% tổng chi phí sản xuất.

Thức ăn tôm
• 10:50 03/06/2025

Chàng kỹ sư biến phế phẩm nông nghiệp thành men vi sinh cho tôm

Xuất phát từ trăn trở trước những khó khăn của người nuôi tôm, anh Lâm Hoài Khâm (huyện Vĩnh Thuận, Kiên Giang) đã khởi nghiệp thành công với mô hình sản xuất men vi sinh từ phế phẩm nông nghiệp. Giải pháp này không chỉ giúp giảm chi phí, bảo vệ môi trường mà còn mở ra hướng đi bền vững cho ngành tôm.

Men vi sinh
• 09:00 25/12/2025

1/3 trứng cá tầm thế giới đến từ một công ty Trung Quốc

Nhiều người vẫn tin rằng món trứng cá tầm xa xỉ trên các bàn tiệc sang trọng đến từ Nga hoặc Pháp. Nhưng sự thật là, bạn có thể đã tụt hậu cả một thập kỷ. Trung Quốc hiện nay đã vươn lên, thống trị ngành công nghiệp trứng cá tầm toàn cầu.

Trứng cá tầm
• 09:00 25/12/2025

Những hiện tượng lạ trong ao nuôi dễ bị nhầm là bệnh

Trong quá trình nuôi thủy sản, đặc biệt là nuôi tôm thâm canh, người nuôi thường ghi nhận một số biểu hiện bất thường xuất hiện đột ngột trong ao. Phổ biến nhất là tôm giảm ăn, nổi đầu, tập trung ở mé ao vào sáng sớm hoặc tôm bơi yếu, phân tán không đều trong ao.

Tôm thẻ
• 09:00 25/12/2025

Đặc sản cua gạch Cà Mau ngâm nước mắm giá gần 1 triệu đồng/kg

Bằng một quy trình ngâm ủ công phu kéo dài ba tháng, người dân Cà Mau đã biến những con cua gạch thành một món đặc sản cao cấp, độc đáo. Với giá bán gần 1 triệu đồng/kg, cua gạch ngâm nước mắm không chỉ lạ miệng mà còn khẳng định giá trị của sản vật trứ danh đất Mũi.

Cua gạch
• 09:00 25/12/2025

Nông dân Cà Mau nuôi lươn vàng rụm trong bể xi măng, hễ nói bán là có người mua ngay

Tại Cà Mau, những bể nuôi xi măng chứa đầy lươn "vàng rụm", nằm chật kín đang trở thành một mô hình kinh tế đột phá. Điển hình là anh Huỳnh Chí Nguyện, người đã biến mô hình "nuôi lươn không bùn" thành máy hái ra tiền, mỗi năm xuất bán hàng chục tấn lươn thương phẩm.

Nuôi lươn
• 09:00 25/12/2025
Some text some message..