Cảnh báo về tính an toàn của chế phẩm sinh học

Một số chế phẩm sinh học thương mại cho ngành nuôi trồng thủy sản có thể bị dán nhãn sai, đồng thời chứa độc tố tế bào và gen kháng kháng sinh có thể truyền sang các sinh vật khác.

đĩa petri Bacillus
Kiểm tra Bacillus.

Mối lo về tính an toàn

Các nhà sản xuất trong nuôi trồng thủy sản đang sử dụng chế phẩm sinh học như một cách bền vững để ngăn ngừa bệnh, thúc đẩy tăng trưởng và cải thiện sức khỏe của vật nuôi. Tuy nhiên, nhiều đánh giá gần đây đã làm dấy lên lo ngại về tính an toàn của nhiều chế phẩm sinh học đang được tiêu dùng trên thị trường. Sau khi tiến hành phân tích di truyền của nhiều chế phẩm sinh học cho ngành nuôi trồng thủy sản, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng nhiều công thức đã được dán nhãn sai và không chứa vi khuẩn cụ thể như nêu trên thùng chứa.

tôm thẻ chân trắng
Chất lượng của chế phẩm sinh học tác động trực tiếp đến sức khỏe tôm cá nuôi.

Khi các nhà nghiên cứu sàng lọc vi khuẩn probiotic (Bacillus và các phân loài của nó) về khả năng kháng kháng sinh (AMR), họ nhận thấy rằng hầu hết các chủng vi khuẩn phân lập đều đề kháng với kháng sinh beta lactam như penicillin và một số nhỏ hơn kháng ampicillin, oxacillin, cefuroxime và ceftriaxone. Một số chủng phân lập cũng cho thấy khả năng kháng với minocycline, một loại kháng sinh tetracycline. Trong ba trường hợp, sàng lọc di truyền cho thấy sự hiện diện của các gen độc lực – những gen này có thể tạo ra cytotoxin - những hợp chất có khả năng giết chết các tế bào sống.

Kết quả này chỉ ra các vấn đề an toàn tiềm ẩn với các sản phẩm chế phẩm sinh học thông thường trên thị trường hiện nay. Các thùng chứa có nhãn sai có nghĩa là các nhà sản xuất nuôi trồng thủy sản không thể chắc chắn về thành phần sinh học của chúng. 

Điều này, cùng với sự hiện diện của các gen kháng kháng sinh và độc lực, có nghĩa là “Các loài Bacillus nên được lựa chọn một cách thận trọng để sử dụng trong các chế phẩm sinh học thương mại”. Ngành công nghiệp thủy sản nên tập trung nhiều hơn vào việc đảm bảo an toàn của chế phẩm sinh học khi sản lượng nuôi trồng thủy sản ngày càng mở rộng.

Quan tâm đến khâu an toàn hơn nữa

Nhiều nghiên cứu đã xác minh lợi ích của chế phẩm sinh học. Các vi khuẩn probiotic như men làm bánh (Saccharomyces cerevisiae) và các loài Bacillus khác nhau đã được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản để giải quyết ô nhiễm nước, tăng khả năng hấp thụ thức ăn, cải thiện tốc độ tăng trưởng, tăng cường sức khỏe và chức năng miễn dịch ở cá, tôm. Chúng cũng đã được sử dụng thay cho thuốc kháng sinh để ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh trong môi trường nuôi. Sử dụng chế phẩm sinh học đã cho phép các nhà sản xuất giảm thiểu rủi ro do kháng kháng sinh gây ra. Thực tế là các vi khuẩn thường có giá cả phải chăng và bền vững là những lợi ích bổ sung.


Các loài Bacillus khác nhau đã được sử dụng rộng rãi trong nuôi trồng thủy sản .

Mặc dù những lợi ích mang lại là rất nhiều, các nhà nghiên cứu đang nêu lên những lo ngại về tính an toàn của một số chế phẩm sinh học bán sẵn trên thị trường - nói rằng bộ trợ giúp này có thể gây ra một số tác dụng phụ đối với tôm cá nuôi. Các vấn đề như ghi nhãn sai, ô nhiễm vi sinh vật và chế phẩm sinh học gây bệnh đã được xác định trong các ngành sản xuất thực phẩm khác.

Hiện tại, thị trường men vi sinh toàn cầu thiếu hệ thống giám sát và phát hiện, có nghĩa là các trường hợp sản phẩm bị tạp nhiễm và ghi nhãn sai sẽ không được báo cáo. Một nghiên cứu của Hong và cộng sự cho thấy rằng một số lượng đáng kể các chế phẩm sinh học được sản xuất ở châu Á không được xác định rõ ràng về cấp độ loài - và người chăn nuôi không phải lúc nào cũng có thể chắc chắn họ đang triển khai loại vi sinh vật nào trong ao của mình.

Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng một số chế phẩm sinh học dựa trên Bacillus có chứa độc lực và gen AMR có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những gen này có thể được chuyển từ vi khuẩn sang cơ thể vật chủ sau khi chúng được ăn vào cơ thể.

Đánh giá chế phẩm sinh học thương mại

Các nhà nghiên cứu đã mua 32 công thức chế phẩm sinh học dựa trên Bacillus được thiết kế cho ngành nuôi trồng thủy sản. Họ phân lập các mẫu vi khuẩn và xác định đặc điểm của chúng dựa trên các xét nghiệm hình thái học, sinh hóa và PCR. Họ đã sử dụng phương pháp sàng lọc PCR để phát hiện các gen gây độc tố ruột và sử dụng thuốc thử thương mại để đánh giá tính nhạy cảm với kháng sinh của các mẫu phân lập.

Kết quả cho thấy một số chế phẩm sinh học thương mại có ít vi sinh vật hơn so với công bố trên nhãn của chúng. Trong một số trường hợp, mẫu không chứa bất kỳ loại lợi khuẩn nào được liệt kê và thay vào đó chứa các vi khuẩn khác nhau. Các nhà nghiên cứu nói rằng một số vi khuẩn này được coi là gây bệnh, và nói thêm rằng, “điều này không thể bị bỏ qua và làm cho sự an toàn của sản phẩm gây nhiều tranh cãi.”


Chế phẩm sinh học lẫn hại khuẩn sẽ trở thành nguyên nhân gây bệnh cho tôm cá.

Các xét nghiệm PCR chỉ ra rằng một số mẫu probiotic có chứa các gen độc tố ruột. Điều này có ý nghĩa quan trọng về an toàn vì khả năng chuyển gen từ vi khuẩn probiotic vào môi trường sống và chính vi khuẩn, gây bệnh và biến chứng cho vật chủ. Các nhà nghiên cứu nói rằng việc sử dụng các chế phẩm sinh học có các gen này có thể làm tổn hại đến môi trường nuôi cấy - làm mất khả năng ngăn chặn bệnh tật của chế phẩm sinh học.

Chung quy, đánh giá an toàn cho các chế phẩm sinh học thương mại, đặc biệt là các công thức chế phẩm sinh học hỗn hợp cho nuôi trồng thủy sản, cần phải được thiết lập và các thành phần của sản phẩm là cơ sở để thiết lập sự an toàn của nó. 

Đăng ngày 03/06/2022
Nhất Linh @nhat-linh
Kỹ thuật

Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

MBBR là Moving Bed Biofilm Reactor, hứa hẹn là công nghệ xử lý nước thải ưu việt trong nuôi trồng thủy sản.

công nghệ MBBR
• 18:17 25/09/2021

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP không chỉ loại bỏ hiệu quả nồng độ Ammonium mà còn xử lý đến 90% chất hữu cơ.

Chế biến cá tra
• 07:00 22/04/2020

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản bằng cảm biến nano

Sử dụng được cả trên bờ, dưới nước để quan trắc chất lượng nước, hệ thống cảm biến nano do Viện Công nghệ nano (INT) thuộc Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu giúp người nuôi trồng thủy sản yên tâm khi chất lượng nước nuôi được cảnh báo tự động kịp thời khi có sự cố.

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản
• 14:35 05/02/2020

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ

Quản lý môi trường ao nuôi tôm nước lợ là khâu quan trọng, đòi hỏi người nuôi có sự hiểu biết cần thiết về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và biến động của chúng.Từ đó, có biện pháp điều chỉnh phù hợp, giảm nguy cơ thiệt hại, góp phần vào thành công của vụ nuôi.

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ
• 08:46 30/10/2019

Xử lý hiện tượng tôm bị đóng rong ở thân

Trong ngành nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi tôm, việc quản lý môi trường ao nuôi đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc quyết định thành công của một vụ nuôi. Một trong những hiện tượng thường gặp, đặc biệt vào thời điểm giao mùa hoặc khi môi trường ao nuôi không được kiểm soát tốt, là tình trạng tôm bị đóng rong trên thân.

Tôm bị đóng rong
• 09:41 13/05/2025

Giải quyết hiện tượng nóng đáy ao

Trong những năm gần đây, mô hình nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh ngày càng phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, đi kèm với năng suất cao là những thách thức ngày càng lớn về mặt môi trường ao nuôi, trong đó hiện tượng nóng đáy ao vào mùa nắng nóng là một trong những rủi ro gây thiệt hại âm thầm nhưng nghiêm trọng. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tôm mà còn tạo điều kiện cho nhiều bệnh nguy hiểm bùng phát nếu người nuôi không kịp thời phát hiện và xử lý.

Ao nuôi
• 10:21 12/05/2025

Chọn phương pháp hóa học hay sinh học để diệt tảo?

Trong quá trình nuôi trồng thủy sản, việc kiểm soát tảo luôn là một trong những nhiệm vụ quan trọng, đặc biệt khi tảo phát triển quá mức và gây ảnh hưởng đến chất lượng nước cũng như sức khỏe của vật nuôi. Tuy nhiên, việc lựa chọn phương pháp xử lý – sử dụng hóa học hay sinh học – luôn khiến nhiều người băn khoăn. Bài viết này sẽ giúp người nuôi hiểu rõ ưu, nhược điểm của từng giải pháp, từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp với điều kiện thực tế ao nuôi của mình.

Tảo
• 09:00 11/05/2025

Tôm sốc nhiệt dẫn đến cong thân đục cơ

Trong quá trình nuôi tôm thẻ chân trắng, hiện tượng tôm bị sốc nhiệt dẫn đến cong thân, đục cơ là một trong những vấn đề nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Dưới đây là những chia sẻ kỹ thuật từ kinh nghiệm thực tế nhằm giúp bà con hiểu rõ nguyên nhân, biểu hiện và biện pháp phòng trị hiệu quả.

Tôm bị cong thân
• 10:03 09/05/2025

Một số ứng dụng công nghệ trong quản lý và giám sát hoạt động khai thác thủy sản

sản Việc ứng dụng công nghệ trong quản lý và giám sát hoạt động khai thác thủy sản là một xu hướng quan trọng giúp đảm bảo khai thác bền vững, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và tuân thủ các quy định quốc tế. Dưới đây là một số công nghệ tiêu biểu đang được triển khai.

Công nghệ trong khai thác thủy sản
• 19:28 13/05/2025

Ngành thủy sản Việt Nam đã và đang “xanh hóa”: Từ xu hướng đến chiến lược quốc gia

Trong nhiều thập kỷ qua, thủy sản đã đóng vai trò trụ cột trong nền kinh tế Việt Nam, góp phần quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu, tạo việc làm và sinh kế cho hàng triệu người dân. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, ngành này cũng đang đối mặt với không ít thách thức mang tính sống còn: suy giảm nguồn lợi, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế… Trong bối cảnh đó, “xanh hóa” không còn là lựa chọn, mà đã trở thành chiến lược phát triển tất yếu nếu Việt Nam muốn duy trì vị thế và phát triển bền vững ngành thủy sản.

Nuôi trồng thủy sản
• 19:28 13/05/2025

Xử lý hiện tượng tôm bị đóng rong ở thân

Trong ngành nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi tôm, việc quản lý môi trường ao nuôi đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc quyết định thành công của một vụ nuôi. Một trong những hiện tượng thường gặp, đặc biệt vào thời điểm giao mùa hoặc khi môi trường ao nuôi không được kiểm soát tốt, là tình trạng tôm bị đóng rong trên thân.

Tôm bị đóng rong
• 19:28 13/05/2025

Loài tép cảnh đắt nhất thế giới

Trong thế giới tép cảnh cao cấp, nơi màu sắc và hoa văn được nâng tầm thành nghệ thuật, không có loài nào gây ấn tượng mạnh như Pinto Black Galaxy Fishbone. Với vẻ ngoài huyền bí, hiếm có và giá trị sưu tầm cao, loài tép này là niềm mơ ước của những người chơi thủy sinh đam mê sự tinh tế và đẳng cấp.

Tép cảnh
• 19:28 13/05/2025

Một số lưu ý cho người chơi cá cảnh trong hồ kính

Nuôi cá cảnh trong hồ kính (bể kính) là một thú vui tao nhã được nhiều người yêu thích vì vừa giúp trang trí không gian sống, vừa mang lại cảm giác thư giãn. Tuy nhiên, để duy trì một hồ cá đẹp, sạch sẽ và những chú cá khỏe mạnh, người nuôi cần hiểu và tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản. Việc nuôi cá hồ kính không đơn thuần chỉ là mua cá và đổ nước vào bể, mà là cả một quá trình chăm sóc đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiến thức nhất định. Dưới đây là những lưu ý quan trọng khi nuôi cá trong hồ kính.

Nuôi bể kính
• 19:28 13/05/2025
Some text some message..