Dịch bệnh cá tra: Một số vấn đề cần quan tâm

Theo báo cáo từ các địa phương, năm 2023 diện tích nuôi cá tra bị dịch bệnh trên 435 ha, giảm 13% so với năm 2022 nhưng vẫn xuất hiện khá rộng khắp tại 76 xã của 25 huyện ở ĐBSCL. Trong lúc công tác phòng chống dịch bệnh toàn ngành còn nhiều hạn chế, Cục Thú y khuyến cáo một số biện pháp cụ thể.

Cá tra
Năm 2023 diện tích nuôi cá tra bị dịch bệnh trên 435 ha, giảm 13% so với năm 2022

Những bệnh thường gặp 

Thứ nhất là bệnh xuất huyết (đốm đỏ, bệnh nhiễm trùng máu) do vi khuẩn Aeromonas hydrophila gây ra; không thuộc “Danh mục bệnh động vật thủy sản phải công bố dịch” nhưng nguy hiểm, gây nhiều thiệt hại cho người nuôi. Năm 2023, xảy ra tại 63 xã thuộc 23 huyện với tổng diện tích 217 ha; trong đó diện tích cá giống nhiễm bệnh chiếm 43%.

Bênh xuất huyểtDiễn biến bệnh xuất huyết trên cá tra theo thời gian năm 2023

Vi khuẩn Aeromonas hydrophila luôn tồn tại sẵn trong môi trường ao nuôi và có thể truyền lây từ cá bệnh hoặc lây trực tiếp từ môi trường cho cá khỏe mạnh. Bệnh xuất hiện quanh năm, ở tất cả giai đoạn phát triển của cá; tuy nhiên bùng phát nhiều hơn trong mùa khô vào tháng 2-3 âm lịch, tháng 7-8 mùa nước lũ và tháng 11 mùa nước rút. Cá nhiễm bệnh nặng, tỷ lệ chết có thể tới 90%. 

Thứ hai là bệnh gan thận mủ, do vi khuẩn Edwardsiella ictaluri gây ra; thuộc “Danh mục bệnh động vật thủy sản phải công bố dịch” theo quy định tại Thông tư số 04/2016/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT. Năm 2023, bệnh xảy ra tại 34 xã thuộc 16 huyện với tổng diện tích 156 ha; trong đó diện tích cá giống bị nhiễm bệnh chiếm trên 31%.

Bệnh gan thận mủ thường xảy ra từ mùa xuân đến mùa thu, khi môi trường giàu dinh dưỡng tạo thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn E. ictaluri luôn tồn tại sẵn nước ao nuôi và bùn đáy ao. Vi khuẩn truyền lây từ cá bệnh hoặc lây trực tiếp từ môi trường cho cá khỏe. Trước đây bệnh thường xuất hiện nhiều vào tháng 7 và 8 âm lịch; những năm gần đây bệnh xuất hiện rải rác quanh năm, ở tất cả các giai đoạn phát triển của cá tra. Cá nhiễm bệnh có thể chết từ 10-50%. 

Thứ ba là bệnh do ký sinh trùng, lây nhiễm qua môi trường nước ao nuôi, khi nhiễm với số lượng lớn sẽ làm cá sinh trưởng chậm, thậm chí chết hàng loạt, đặc biệt ở giai đoạn cá giống. Bệnh này còn tạo điều kiện cho các vi khuẩn, vi rút, nấm xâm nhập, gây bệnh và làm chết cá. Năm 2023, bệnh xảy ra tại 22 xã thuộc 9 huyện với diện tích 54 ha; trong đó diện tích cá giống thiệt hại chiếm 45,8%.

Bệnh ký sinh trùng thường gây thiệt hại cho cá tra từ giai đoạn ương giống đến nuôi thương phẩm. Ở giai đoạn cá nhỏ thường là nhóm ngoại ký sinh trùng và ở giai đoạn nuôi thương phẩm thường bị nhiễm một số nhóm nội ký sinh trùng có vòng đời phát triển cần ký chủ trung gian như sán lá, sán dây, giun tròn. 

Cục Thú y đánh giá, các bệnh trên tuy không gây thiệt hại lớn tại một thời điểm nuôi nhưng tính chung trong cả vụ nuôi thì thiệt hại là không nhỏ. 

Thực tế khó khăn, tồn tại 

Cục Thú y đánh giá, một số địa phương bố trí kinh phí còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật, có địa phương không bố trí kinh phí gây khó khăn cho công tác phòng chống dịch bệnh. Công tác quan trắc môi trường chưa gắn liền với giám sát dịch bệnh nên hiệu quả không cao, không phản ánh mối liên hệ giữa môi trường và dịch bệnh cũng như không phân tích được tác động qua lại giữa môi trường và dịch bệnh một cách đầy đủ.

Dịch bệnh xảy ra nhiều từ nguồn cá tra giống nhưng việc kiểm soát vận chuyển giống cá tra còn nhiều bất cập, nhất là địa bàn giáp ranh giữa các tỉnh. Một số địa phương khi thực hiện kiểm dịch và cấp giấy chứng nhận kiểm dịch vận chuyển ra khỏi tỉnh cho cá tra giống không thông báo cho địa phương nơi đến theo quy định. Công tác xây dựng vùng, cơ sở, chuỗi sản xuất cá tra an toàn dịch bệnh, hướng dẫn việc sử dụng vắc xin phòng bệnh cho cá tra chưa được quan tâm đúng mức. 

Đặc biệt, hiện nay, cả nước chưa có cơ sở sản xuất giống cá tra, nuôi cá tra thương phẩm đăng ký với Cơ quan thú y để xây dựng, được chứng nhận là cơ sở an toàn dịch bệnh; việc sử dụng vắc xin để chủ động phòng bệnh gan thận mủ, xuất huyết cho cá tra chưa được ứng dụng rộng rãi. Hầu hết các cơ sở nuôi khi có cá bị bệnh thường xả thải nước ao bệnh ra môi trường, dẫn đến các loại mầm bệnh phát tán rộng. Các cơ sở nuôi không khai báo bệnh cho cơ quan chuyên môn dẫn đến thiếu thông tin dịch bệnh nên việc đánh giá và dự báo dịch bệnh gặp nhiều khó khăn. 

Cục Thú y khuyến cáo biện pháp xử lý 

Đối với bệnh xuất huyết. Trường hợp cá còn bắt mồi, nên chọn loại thuốc kháng sinh phù hợp trộn vào thức ăn và cho cá ăn liên tục ít nhất là 5-7 ngày. Cần lưu ý đến hiện tượng kháng thuốc của vi khuẩn A. hydrophila nên ngoài việc xác định chính xác tác nhân gây bệnh thì phải dựa theo kết quả kháng sinh đồ để chọn loại kháng sinh có hiệu quả, điều trị đúng liều và đúng thời gian. Trường hợp cá hương hoặc cá giống bị bệnh, điều trị thuốc kháng sinh bằng cách trộn vào thức ăn chỉ có kết quả khi cá mới chớm bệnh. Do vậy, phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm là rất quan trọng. 

Đối với bệnh gan thận mủ. Điều trị càng sớm càng tốt mới có thể hạn chế tỉ lệ cá chết. Cá tra nhiễm vi khuẩn E.ictaluri sẽ dễ mắc các bệnh khác do ký sinh trùng, bệnh xuất huyết và bệnh trắng gan, trắng mang. Trường hợp tỷ lệ cá chết trên 50% trong vài ngày thì cơ sở cần xử lý kịp thời theo hướng dẫn; đồng thời dừng cho cá ăn, không sử dụng thuốc, hóa chất, không xả nước ao ra ngoài. Chủ cơ sở nuôi phải thông báo cho các cơ sở nuôi cá xung quanh để phòng bệnh kịp thời tránh lây lan diện rộng, thông báo với cán bộ thú y.

Bệnh gan thận mủDiễn biến bệnh gan thận mủ trên cá tra theo thời gian năm 2023

Đối với bệnh do ký sinh trùng. Tẩy dọn vệ sinh ao nuôi ngăn chặn vật chủ trung gian gây bệnh. Vào mùa mưa, mùa nước nổi ở khu vực ĐBSCL là mùa sinh sản của các loài ký sinh trùng, chúng phát triển mạnh. Do vậy, cần xổ ký sinh trùng cho cá định kỳ. 

“Trước thực trạng dịch bệnh trên cá tra diễn biến còn phức tạp, ngày càng nhiều nước sử dụng quyền của mình theo quy định của quốc tế về giám sát dịch bệnh để tạo ra các hàng rào kỹ thuật, gây khó khăn cho việc xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Cho nên, các cơ sở nuôi cần chủ động xây dựng và triển khai chương trình giám sát dịch bệnh”, Cục Thú y nhấn mạnh.

Đăng ngày 17/01/2024
Sáu Nghệ
Góc nhìn

Cơ cấu giá thành nuôi tôm nước lợ và giải pháp giảm giá

Các chuyên gia ở Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II vừa công bố kết quả khảo sát khá đầy đủ về cơ cấu giá thành nuôi tôm nước lợ ở nước ta và đề xuất một số giải pháp giảm giá thành nuôi tôm trong bối cảnh mới.

Thu hoạch tôm
• 11:01 05/12/2024

Cá tra năm 2024 và định hướng năm 2025

Hội nghị tổng kết ngành hàng cá tra do Bộ NN&PTNT tổ chức ngày 17/11/2024 cho biết, xuất khẩu năm 2024 đạt 1,56 tỷ USD và đặt mục tiêu năm 2025 tăng lên 2 tỷ USD.

Cá tra
• 11:12 21/11/2024

Phấn đấu ương dưỡng giống cá tra hao hụt dưới 85%

Ương dưỡng giống cá tra hiện nay, tỷ lệ hao hụt trên 90% và Cục Thủy sản đặt mục tiêu phấn đấu trong thời gian tới giảm xuống dưới 85%, tỷ lệ cá sống đạt 15-20%.

Cá tra giống
• 10:09 25/10/2024

Khử trùng nước bằng Ozone tốt hơn tia UV khi nuôi tôm tuần hoàn?

Nuôi tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) trong hệ thống tuần hoàn (RAS) đang phát triển ở nhiều nước. Tuy nhiên cũng phát triển nhóm Vibrio gây bệnh cho tôm và thường được sử dụng Ozone hay tia UV để làm giảm lượng vi khuẩn.

Nuôi tôm tuần hoàn
• 09:53 23/10/2024

Hướng dẫn nuôi cá nóc cảnh: Vẻ đẹp độc đáo dưới nước

Cá nóc cảnh là một trong những loài cá độc đáo và thú vị được người chơi cá cảnh yêu thích. Với vẻ ngoài đáng yêu, hình dáng tròn trịa, và khả năng phồng to khi gặp nguy hiểm, cá nóc không chỉ thu hút người chơi bởi sự khác biệt mà còn là một thử thách hấp dẫn trong việc chăm sóc.

Cá nóc cảnh
• 12:14 07/12/2024

Chuyển đổi sang các nguồn thức ăn bền vững

Ngừng phụ thuộc vào các thành phần có nguồn gốc từ biển là ưu tiên của ngành nuôi trồng thủy sản trong nhiều thập kỷ. Protein thực vật hiện là thành phần được sử dụng nhiều nhất trong sản xuất thức ăn thủy sản trên toàn cầu.

Đậu nành
• 12:14 07/12/2024

Xu hướng nuôi cá Koi trong hồ mini

Cá Koi từ lâu đã được xem là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng và giàu sang trong văn hóa Á Đông. Với màu sắc sặc sỡ và vẻ đẹp duyên dáng, cá Koi ngày càng trở thành sự lựa chọn yêu thích của nhiều người chơi cá cảnh.

Cá koi
• 12:14 07/12/2024

Tìm hiểu cách trao đổi khí của tôm

Tôm là loài động vật thủy sinh thuộc lớp giáp xác, có cơ chế trao đổi khí phức tạp và thích nghi tốt với môi trường nước. Quá trình trao đổi khí của tôm diễn ra thông qua các cấu trúc và cơ chế đặc biệt giúp chúng lấy oxy từ nước và thải khí carbon dioxide.

Tôm thẻ
• 12:14 07/12/2024

Sự liên kết giữa các giác quan chính của tôm

Mỗi giác quan đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp tôm tìm thức ăn, tránh kẻ thù và duy trì các hoạt động sinh tồn khác. Sự liên kết giữa các giác quan này tạo nên một hệ thống hoàn chỉnh, giúp tôm phát triển và thích nghi trong môi trường khắc nghiệt.

Tôm thẻ chân trắng
• 12:14 07/12/2024
Some text some message..