Hậu quả của Fukushima bắt đầu tác động tới các nhà xuất khẩu Nhật Bản

Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) đã lên kế hoạch xả nước thải hạt nhân đã qua xử lý trong nhiều năm và các cơ quan quản lý cuối cùng đã tiến hành xả thải vào tháng 8 năm 2017, họ đảm bảo rằng việc xả nước sẽ không gây hại cho sinh vật biển hoặc đại dương. Không những thế, các quan chức Nhật Bản đã họp và ăn hải sản từ khu vực này nhằm nhấn mạnh sự an toàn.

Doanh nghiệp tại Nhật Bản nói gì?

Tại Seafood Expo Asia, diễn ra từ ngày 11 đến ngày 13 tháng 9 tại Singapore, vấn đề này được các công ty và tổ chức Nhật Bản tham dự quan tâm hàng đầu. Đối với các nhà sản xuất sò điệp Hokkaido như Uda Takanori của công ty Dogyoren, doanh thu trực tiếp của họ đã bị tác động khi khách hàng rút lại đơn đặt hàng.

Takanori nói với SeafoodSource rằng khi nói chuyện với các nhà triển lãm khác từ Nhật Bản tại Seafood Expo Asia, ông đã nghe nói về tình trạng hủy đơn hàng trên diện rộng sau thông tin này.

Khi một số khách hàng quay trở lại, Takanori cho biết Dogyoren đang tìm cách đa dạng hóa nguồn khách hàng của mình. Takanori cho biết: “Thay vì bán sang Trung Quốc, chúng tôi đang hướng tới các thị trường mới ở Đông Nam Á và mở rộng thị trường nội địa tại Nhật Bản”. 

Bên cạnh đó, một số nhà cung cấp Nhật Bản tham dự SeafoodSource nói rằng họ cho rằng việc xả nước thải sẽ không gây ảnh hưởng gì cả. “Tình hình của chúng tôi rất khác so với khu vực Fukushima,” Fumiaki Ando, CFO của Re:Blue nói với SeafoodSource. “Chúng tôi không chịu bất kỳ ảnh hưởng nào từ Fukushima.”

Ando cho biết, vùng nước ven biển của Nhật Bản chảy từ phía Nam đến phía Bắc và do vị trí của Fukushima ở phía Bắc Nhật Bản, các trang trại nuôi hàu của công ty có thể sẽ không bao giờ chịu bất kỳ tác động nào từ lượng nước xả ra.

Hiệp hội xuất khẩu cá nuôi Nhật Bản Ei Kiuchi nói với SeafoodSource rằng nhóm của ông cũng tương tự, phần lớn cá của Ei Kiuchi được đánh bắt ở vùng biển phía Nam ấm hơn. Tuy nhiên, hiệp hội thừa nhận rằng họ vẫn sẽ bị ảnh hưởng bởi nhận thức tiêu cực của công chúng, khi người tiêu dùng nhầm lẫn hải sản Nhật Bản với hải sản từ vùng Fukushima.

Một số người Nhật tin rằng nước không có vấn đề gì và chúng tôi có thể tiêu thụ và ăn hải sản như bình thường

Kiuchi nói: “Hầu hết người Nhật tin rằng nước không có vấn đề gì và chúng tôi có thể tiêu thụ và ăn hải sản như bình thường”. “Nhưng tất nhiên, có những người lo lắng, và tôi nghĩ một số ngư dân không đồng ý với việc xả nước thải vì họ lo lắng sẽ bị giảm doanh thu.”

Kiuchi cho biết thị trường cá đuôi vàng toàn cầu phần lớn do Mỹ thống trị chứ không phải Trung Quốc nên lệnh cấm của nước này ít gây ra vấn đề hơn. 

Hiroto Nichimori thuộc Hiệp hội Xúc tiến Xuất khẩu Thủy sản Kochi cho biết ông cảm thấy có rất ít mối lo ngại trong nước về an toàn hải sản do đợt thả này. “Tôi nghĩ người Nhật không quan tâm. Chúng tôi tin vào chính phủ của mình,” Nichimori nói với SeafoodSource. “Chính phủ của chúng tôi đã kiểm tra nguồn nước và họ nói rằng nó ổn.”

Tuy nhiên, Nichimori thừa nhận mối lo ngại ngày càng tăng ở những nơi khác ở châu Á. Nichimori nói: “Điều tôi lo lắng hơn là phần còn lại của thế giới, phản ứng của họ. “Điều tôi nghĩ là chính phủ nên đảm bảo rằng những nơi khác trên thế giới sẽ tin tưởng vào chính phủ. Họ phải tin rằng hải sản của chúng tôi đủ an toàn để ăn.”

Các đất nước láng giềng “cấm” thuỷ sản Nhật Bản

Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc từ Nhật Bản giảm 67% so với cùng kỳ năm trước, đạt 20,4 triệu USD (19,1 triệu EUR).

Theo gót Trung Quốc, Nga cũng bắt đầu cấm thuỷ sản nguồn gốc từ Nhật Bản. Quyết định này được lấy ra sau khi Nhật Bản tiến hành việc xả nước thải hạt nhân từ nhà máy Fukushima Daiichi vào ngày 24/8/2023. Trước những lo ngại về khả năng nhiễm phóng xạ, Nga đang xem xét công bố lệnh cấm tương tự.

Theo thông tin từ các cơ quan y tế của Nga, họ đang xem xét việc đình chỉ nhập khẩu thủy sản từ Nhật Bản do lo ngại về khả năng nhiễm phóng xạ. Nước này cũng đã tiến hành thảo luận với các nhà lãnh đạo Trung Quốc để cùng nhau đảm bảo an toàn của thủy sản nhập khẩu từ Nhật Bản.

Nga và Trung Quốc hiện vẫn đang cấm nhập khẩu thuỷ sản Nhật Bản. Ảnh: Thuỷ Sản Việt Nam

Nga đã yêu cầu một cuộc đối thoại với Nhật Bản thông qua Cơ quan giám sát an toàn thực phẩm Rosselkhoznadzor. Họ đã gửi thư yêu cầu một cuộc họp chính thức để có thông tin chi tiết về kết quả kiểm tra độ nhiễm phóng xạ của các sản phẩm cá xuất khẩu từ Nhật Bản vào ngày 16/10/2023. Kết quả cuối cùng sẽ được đưa ra sau buổi làm việc này.

Năm 2022, Nga đã khai thác tổng cộng 2.3 triệu tấn thủy sản với giá trị 6.1 tỷ USD. Những sản phẩm này được xuất khẩu chủ yếu đến các thị trường lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Tuy vậy, việc cấm nhập khẩu thủy sản từ Nhật Bản có thể gây tác động lớn tới ngành công nghiệp thủy sản của Nga.

Trước phê bình của Nga và Trung Quốc, Nhật Bản bảo vệ quan điểm của mình. Ông Hirokazu Matsuna, phát ngôn viên của Chính phủ Nhật Bản cho biết rằng Nhật Bản sẽ cẩn thận xem xét vấn đề. Ông nhấn mạnh rằng nước xả thải từ nhà máy Fukushima đã được xử lý đạt đến ngưỡng an toàn, loại bỏ các thành phần phóng xạ, trừ tritium do tính chất khó phân tách của nó.

Bộ Môi trường Nhật Bản đã tiến hành lấy mẫu nước biển tại 11 điểm khác nhau để kiểm tra tritium. Kết quả xét nghiệm cho thấy lượng tritium trong nước biển ở các điểm này đều thấp hơn giới hạn phát hiện và không có tác động xấu tới sức khỏe con người và môi trường. Giới hạn nồng độ tritium trong nước thải theo quy định của Nhật Bản là 1.500 Bq/l (becquerel/lít), thấp hơn 7 lần so với mức khuyến cáo của WHO (10.000 Bq/l cho nước uống).

Cơ quan Rosselkhoznadzor hiện không tìm thấy điểm bất thường trong các mẫu nước thu thập ở vùng biển Nga, gần khu vực có nước thải từ nhà máy Fukushima được xả ra. Tuy nhiên, những lệnh cấm của Nga và Trung Quốc vẫn đang tiếp tục và việc xuất khẩu thủy sản Nhật Bản đang gặp phải áp lực lớn.