Hướng đến an toàn trong chuỗi cung ứng cá rô phi của châu Mỹ Latinh

Các tiêu chuẩn xuất khẩu thủy sản đang ngày càng chặt chẽ trên toàn thế giới, đặc biệt là những tiêu chuẩn về nâng cao chất lượng an toàn thực phẩm. Khả năng phân tích chính xác của các quốc gia về "chất bẩn" hoặc "dư lượng" theo yêu cầu của các nước nhập khẩu thường không sẵn có hoặc không được thực thi theo như yêu cầu.

cá rô phi

 Các chất bẩn và dư lượng bao gồm: thuốc kháng sinh, thuốc trừ sâu và kim loại nặng. Hơn nữa, khả năng áp dụng các khái niệm của HACCP (Hệ thống phân tích mối nguy và các điểm kiểm soát tới hạn) trong hệ thống sản xuất để xử lý truy xuất nguồn gốc cần thiết, có thể vẫn chưa đầy đủ trong một số trường hợp. Do không có đủ năng lực để giải quyết vấn đề này, một số quốc gia vẫn đang phải đối mặt với những khó khăn trong việc áp dụng tiêu chuẩn phối hợp cho các sản phẩm thủy sản phục vụ xuất khẩu hay tiêu dùng trong nước.

          Hội Nông dân và Hiệp hội người tiêu dùng, cũng như người mua có tổ chức, chẳng hạn như các chuỗi siêu thị và các nhóm liên quan chủ chốt khác, sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng ngày càng lớn tới chính sách và các quy định đồng thời thúc đẩy việc áp dụng các tiêu chuẩn của ngành nuôi trồng thủy sản.

           Hoạt động sản xuất tại các trang trại

           Quá trình sản xuất bắt đầu từ việc chuẩn bị ao nuôi. Tùy theo mùa (mùa khô hoặc mùa mưa ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới), đáy ao được cày xới và phơi khô. Rắc vôi để giúp oxy hóa chất hữu cơ và cũng để loại bỏ các sinh vật không mong muốn như mầm bệnh và sinh vật cạnh tranh thức ăn.

          Sau đó, tiến hành đưa nước vào ao, lọc nước thông qua từng màng lọc gắn ở cửa ao để sinh vật cạnh tranh và trung gian gây bệnh được loại bỏ và tránh xa khỏi ao. Cá con sẽ được thả vào ao mới được lấy nước vào theo mật độ thả nuôi mong muốn.

          Sau đó, tiến hành đưa nước vào ao, lọc nước thông qua từng màng lọc gắn ở cửa ao để sinh vật cạnh tranh và trung gian gây bệnh được loại bỏ và tránh xa khỏi ao. Cá con sẽ được thả vào ao mới được lấy nước vào theo mật độ thả nuôi mong muốn.

          Trong các loại hình nuôi bán thâm canh cá rô phi thành công nhất tại Mỹ Latinh, sau khi lấy nước vào ao 7 - 10 ngày, những con cá khỏe mạnh và sạch bệnh đã được chọn lọc trước đó sẽ được thả vào ao nuôi, theo tiêu chuẩn về an toàn sinh học và quy trình thả nuôi đã được lập sẵn.

          Trong giai đoạn ương nuôi, cá rô phi con (0,85-1,5 gram) được thả nuôi và tỷ lệ sống trung bình sau nuôi 45 ngày là khoảng 70%. Vào giai đoạn trước tăng trưởng, cá được đưa vào ao nuôi với trọng lượng xấp xỉ 28g, và tỷ lệ sống trung bình sau nuôi 100 ngày là 85 – 90%.

        Trong giai đoạn nuôi thương phẩm, cá rô phi có trọng lượng 250g được thả nuôi với mật độ 3-5 con/m2 và tỷ lệ sống trung bình sau khoảng 150 ngày nuôi là 85%. Nhiều người nuôi thường sử dụng quạt gió trong các giai đoạn sản xuất để cải thiện chất lượng nước.

        Mặc dù mật độ thả nuôi có thể không nhiều, những người nuôi cá thành công đã áp dụng các biện pháp thực hành bảo tồn để tránh thiệt hại do các vấn đề an toàn sinh học. Kinh nghiệm của họ kết hợp với một số chương trình vệ sinh hiệu quả của cơ quan chính phủ (liên bang và tiểu bang) trong vài năm qua, đã cải thiện được sản xuất theo thống kê ở khu vực Mỹ Latinh. Các chương trình này tập trung vào việc giám sát các biện pháp thực hành quản lý tốt, được cán bộ chuyên môn xác nhận thông qua việc theo dõi định kỳ trực tiếp tại các cơ sở, và các phân tích mẫu phẩm của cơ sở.

       Một số đề xuất cho người nuôi cá rô phi – được bao hàm trong các quy tắc quản lý an toàn được mô tả trong các chương trình do các cơ quan quản lý thiết lập, bao gồm:

         1 - Sử dụng con giống có chứng nhận khỏe mạnh hoặc có thông tin về chất lượng tổng thể của chúng;

         2 - Duy trì đủ sinh khối trong các đơn vị sản xuất;

         3 - Tách nuôi cá theo kích cỡ;

         4 - Lưu trữ hồ sơ phù hợp về các thông số chất lượng nước (sinh học, hóa học và vật lý);

         5 - Bảo trì đầy đủ cho các thiết bị (máy phát điện, thiết bị sục khí, các thiết bị khác);

         6 – Tập huấn kỹ thuật cho nhân viên phụ trách sản xuất;

         7 – Tuân thủ các quy tắc phòng ngừa hiện hành ở mọi thời điểm;

         8 - Sẵn sàng thực hiện các quy tắc trong trường hợp khẩn cấp.

        Sau các cuộc giám sát, người nuôi sẽ nhận được một báo cáo mô tả về việc có hay không có vi khuẩn, ký sinh trùng hay bất kỳ tác nhân gây bệnh nào khác có thể ảnh hưởng đến mục tiêu sản xuất của họ. Ngoài ra, báo cáo còn bao gồm các kết quả về phân tích chất lượng nước để xác nhận rằng các đơn vị sản xuất không có bất kỳ hợp chất hoặc các sinh vật không mong muốn (thuốc trừ sâu, kim loại nặng, hoặc phân chứa mầm bệnh hoặc hoặc trực khuẩn ruột) đảm bảo rằng hoạt động sản xuất là an toàn cho người tiêu thụ và nó có thể được thương mại hóa ở thị trường trong nước hoặc nước ngoài.

        Sản xuất thức ăn chăn nuôi và vấn đề an toàn

        Sản xuất thức ăn phải được coi là một phần không thể thiếu của chuỗi sản xuất thực phẩm và do đó tùy thuộc vào chất lượng và đảm bảo về độ an toàn. Ngành thức ăn chăn nuôi chịu trách nhiệm về chất lượng và độ an toàn của thức ăn chăn nuôi mà nó sản xuất ra. Các nhà chức trách cần đưa ra chỉ dẫn cho các nhà sản xuất thông qua các quy trình và tiêu chuẩn.

       Để tăng cường an toàn thực phẩm trong thức ăn nuôi thủy sản dành cho cá rô phi, nguyên liệu thô phải được mua từ các nhà cung cấp có tiếng và có rủi ro thấp. Trước khi được chế biến, nguyên liệu thô phải được kiểm tra kỹ lưỡng về thông số kỹ thuật và về độ tinh khiết đã được các phòng thí nghiệm xác nhận. Quy trình sản xuất thức ăn chăn nuôi cần tuân thủ đầy đủ biện pháp thực hành tốt và các chỉ dẫn tiêu chuẩn của HACCP.

       Các nhà máy chế biến cá rô phi

      Ngày nay, ngay tại một số nhà máy chế biến cá rô phi hiện đại trong khu vực cũng có một vài chi tiết trong hoạt động vẫn chưa tuân thủ các biện pháp tiêu chuẩn đảm bảo an toàn cho công nhân tại nơi làm việc và đảm bảo độ an toàn cho sản phẩm cuối cùng. Một ví dụ điển hình là sàn nhà được xây dựng với các rãnh, hố được thiết kế để thu chất thải lỏng và rắn. Công nhân có thể vô tình bước vào hố và bị thương. Chúng cũng gây trở ngại cho việc vận chuyển sản phẩm an toàn từ một khâu của quy trình tới khâu kế tiếp. Một lựa chọn tốt hơn là sàn nhà vững chắc, dốc, cho phép nước và chất rắn tập trung vào một bên của chu trình sản xuất chính của cơ sở chế biến.

       Một số cơ sở chế biến có lắp đặt máy điều hòa nhiệt độ nhưng không có trần nhà, gây phân tán nhiệt độ. Do đó, bộ điều chỉnh nhiệt không bao giờ tắt, gây tốn hao năng lượng không cần thiết và có khả năng làm thay đổi nhiệt độ. Nhiệt độ phòng giữ ổn định tại các cơ sở chế biến là một vấn đề quan trọng trong các chương trình HACCP, để đảm bảo cho sản phẩm cũng như cho công nhân.

      Hầu hết các nhà máy chế biến cá hiện đại đã áp dụng những biện pháp vận chuyển sản phẩm hiệu quả trong chu trình từ một trạm này tới trạm khác, tránh nhiễm phải các hạt kim loại và dầu mỡ dùng để bôi trơn đường ray và dây chuyền. Băng chuyền tải và trục lăn có thể là một thay thế khả thi. Xử lý nước đá cũng là một vấn đề nữa gây chú ý.

Trong một số trường hợp, các trại nuôi và người chế biến sử dụng cùng một nguồn nước đá. Biện pháp này không phải là rất an toàn theo quan điểm về an toàn sinh học, vì khả năng lây nhiễm chéo là rất cao. Giải pháp là sử dụng máy làm đá riêng biệt cho từng giai đoạn, hoặc có các cơ sở lưu trữ riêng biệt để trữ đá sản xuất ra từ một máy làm đá.
     

Triển vọng

      Để cải thiện sản xuất của trại nuôi cá rô phi và đảm bảo việc cung cấp lâu dài của sản phẩm cuối cùng, người nuôi, người chế biến, và các nhà nhập khẩu phải đưa ra một số điều kiện để tránh xung đột an toàn sinh học khi sản phẩm được bán ra thị trường trong nước hoặc nước ngoài.

     Người nông dân phải tuân theo các yêu cầu sau đây để làm giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh: chuẩn bị ao nuôi tốt, lựa chọn con giống có chất lượng tốt, quản lý chất lượng nước, quản lý thức ăn chăn nuôi, theo dõi sức khỏe (an toàn sinh học), quan trắc đáy ao, quản lý dịch bệnh, thực hành thu hoạch và sau thu hoạch, duy trì việc ghi số liệu (truy xuất nguồn gốc) và nhận thức về môi trường.

    Mặt khác, nhà chế biến phải xác minh từng giai đoạn và tham gia vào quá trình giá trị gia tăng sau khi nhận được các nguyên liệu thô để được chuyển đổi (bao gồm: tiếp nhận, chế biến, đóng gói và vận chuyển). Thiếu sự phối hợp giữa các bên sẽ tạo ra các vấn đề an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng, có thể sẽ dẫn đến hiện tượng truyền lây bệnh hoặc ngộ độc thực phẩm.

     Việc sản xuất thực phẩm an toàn là việc áp dụng các phương pháp cho phép xác định và đánh giá các mối nguy hiểm tiềm ẩn do nhiễm bẩn cho các các sản phẩm sản xuất ra và được tiêu thụ. Do đó, đòi hỏi mọi liên kết của chuỗi (từ đơn vị sản xuất tới bàn ăn của người tiêu dùng) kiểm soát và khởi động các cơ chế quản lý rủi ro tiềm ẩn.

    Tại các công ty sản xuất thành công trong khu vực này, các biện pháp thực hành trên đã được thông qua để phục vụ cho thị trường xuất khẩu, và các nước tiếp nhận sản phẩm thành phẩm (chủ yếu là phi lê cá rô phi tươi). Qua lần kiểm tra thực tế, khách hàng (đại lý mua) sẽ xác minh rằng tiêu chuẩn GMP và HACCP được đưa ra ít nhất một hoặc nhiều lần mỗi năm.

Fistenet, 19/10/2016
Đăng ngày 20/10/2016
Minh Thu
Thế giới

Những điểm mạnh từ sự phát triển ngành thủy sản Australia mà Việt Nam có thể học hỏi

Ngành thủy sản Australia không chỉ nổi tiếng với những sản phẩm chất lượng cao mà còn được xem là hình mẫu về phát triển bền vững.

Thủy sản
• 10:20 22/11/2024

Xu hướng tôm sinh thái: Tiềm năng mở rộng thị trường châu Âu và Mỹ

Trong bối cảnh người tiêu dùng tại Châu Âu và Mỹ ngày càng quan tâm đến sức khỏe và môi trường, tôm sinh thái nổi lên như một lựa chọn bền vững trong ngành thủy sản. Sản phẩm này không chỉ đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường, mà còn mang đến lợi ích rõ rệt cho sức khỏe.

Tôm sú
• 10:52 07/11/2024

Thị trường cá rô phi biến động, tác động gì đến cá tra Việt Nam

Cá rô phi và cá tra là hai loài cá thịt trắng phổ biến trên thế giới nhờ giá thành hợp lý, thịt thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Tuy nhiên, hiện nay, thị trường cá rô phi đang trải qua nhiều biến động về nguồn cung, sức tiêu thụ và giá cả, đặc biệt tại thị trường lớn như Hoa Kỳ.

Cá rô phi
• 10:21 06/11/2024

Ngành nuôi tôm ở Thái Lan 2024: Thành công và thách thức đáng chú ý

Năm 2024 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng cho ngành nuôi tôm ở Thái Lan, khi quốc gia này liên tục ghi nhận những thành tựu về sản lượng và chất lượng tôm, đồng thời đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu và dịch bệnh.

Ao tôm
• 11:08 21/10/2024

Cơ cấu giá thành nuôi tôm nước lợ và giải pháp giảm giá

Các chuyên gia ở Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II vừa công bố kết quả khảo sát khá đầy đủ về cơ cấu giá thành nuôi tôm nước lợ ở nước ta và đề xuất một số giải pháp giảm giá thành nuôi tôm trong bối cảnh mới.

Thu hoạch tôm
• 07:31 06/12/2024

Sự thích nghi của cơ thể tôm ở các môi trường nước

Tôm là một trong những loài thủy sản có giá trị kinh tế cao, và khả năng thích nghi của cơ thể tôm với môi trường nước là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự sống sót và phát triển của chúng. Mỗi loại tôm, từ tôm thẻ chân trắng đến tôm sú, đều có những cách thích nghi đặc biệt để tồn tại trong các điều kiện khác nhau. Hiểu rõ sự thích nghi này không chỉ giúp người nuôi quản lý ao tôm tốt hơn mà còn giảm rủi ro trong quá trình nuôi trồng.

Tôm thẻ chân trắng
• 07:31 06/12/2024

Bản chất kiềm trong ao nuôi tôm

Độ kiềm là tổng lượng các ion bicarbonate (HCO₃⁻), carbonate (CO₃²⁻) và đôi khi hydroxide (OH⁻) trong nước. Các ion này có khả năng trung hòa axit trong nước.

Ảnh bìa
• 07:31 06/12/2024

Điểm sáng từ mô hình canh tác tôm lúa

Mô hình canh tác tôm-lúa được người dân vùng ven biển ĐBSCL sáng tạo ra, sản xuất ra tôm và lúa sạch. Trong quá trình luân canh tôm-lúa trên cùng một thửa ruộng, người dân đã liên tục xen canh một số loài thủy sản như cua, cá đối; tôm sú, tôm thẻ chân trắng, cho lợi nhuận cao khoảng 200 triệu đồng/ha/vụ. Diện tích nuôi tôm - lúa ở ĐBSCL dự kiến ​​tăng lên 250.000 ha vào năm 2030, sản lượng tôm thương phẩm đạt 125.000-150.000 tấn.

Tôm càng xanh
• 07:31 06/12/2024

Tăng cường hợp tác và ứng dụng khoa học công nghệ để phát triển ngành tôm bền vững

Vừa qua, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Bộ NN&PTNT) tổ chức tọa đàm với chủ đề: "Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ phát triển nuôi tôm nước lợ bền vững, giảm chi phí sản xuất, giảm phát thải, nâng cao hiệu quả".

Mô hình nuôi tôm
• 07:31 06/12/2024
Some text some message..