Ký sinh trùng amip – Nguyên nhân mới gây đen mang trên tôm thẻ

Một nghiên cứu mới đây của Jee EunHan và cộng sự vừa đăng trên tạp chí Aquaculture đã phát hiện ra ký sinh trùng amip mới gây bệnh đen mang trên tôm thẻ chân trắng. Đây là báo cáo đầu tiên về ký sinh trùng đơn bào amip trong tôm thẻ chân trắng.

Ký sinh trùng amip – Nguyên nhân mới gây bệnh trên mang tôm thẻ
Tôm bệnh có dấu hiệu vỏ đầu ngực bị ăn mòn. Ảnh: aquaculturealliance

Động vật nguyên sinh Paramoeba sp. (tương tự với Neoparamoeba sp.) chúng có mặt khắp nơi và thường sống tự do ở các vùng biển, đây là một mầm bệnh ký sinh trùng đơn bào amip nguy hiểm và gây bệnh phổ biến nhất trên cá nuôi. Loài P. perurans xâm chiếm mang và dẫn đến bệnh mang amip (AGD) ở cá hồi nuôi. Cho đến nay, AGD đã được ghi nhận trong 15 loài cá vây của 11 chi khác nhau. Trong cá, nhiễm trùng P. perurans dẫn phản ứng tăng sinh tế bào trong mang, bao gồm tăng sản biểu mô, phì đại, phù nề ... làm cá không thể thở một cách hiệu quả.

Nhiều loài Paramoeba cũng đã được báo cáo ở một số loài giáp xác và động vật da gai, như tôm hùm, cua và nhím biển. Khi nhiễm trùng nặng sẽ dẫn đến cái chết của vật chủ. Bệnh cũng được báo cáo ở động vật thân mềm hai mảnh vỏ như trai, chúng được coi như là vật mang tiềm năng cho ký sinh trùng này.

Dấu hiệu nhiễm bệnh trên tôm

bệnh tôm, bệnh ký sinh trùng, bệnh tôm thẻ, bệnh trên tôm, ký sinh trùng trên tôm

Tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương trưởng thành với trọng lượng 30 gram từ một trại sản xuất tôm ở Bắc Mỹ có biểu hiện giảm ăn, chậm chạp và suy hô hấp. Tỷ lệ tử vong tích lũy là 62,75% sau 120 ngày thả giống và tôm bị đen mang đi kèm với sự hư hại lamellae và vỏ đầu ngực bị ăn mòn. 

Từ những dữ liệu này, các nhà khoa học nghi ngờ tôm bị nhiễm nấm do các loài Fusarium, trước đây được báo cáo, là tác nhân gây bệnh mang đen ở động vật giáp xác, ở các loài tôm có giá trị thương mại và tôm hùm. Tuy nhiên, ký sinh trùng đơn bào amip đã được phát hiện bằng cách quan sát trực tiếp một mẫu vật tươi dưới kính hiển vi (Hình 1). 

 bệnh tôm, bệnh ký sinh trùng, bệnh tôm thẻ, bệnh trên tôm, ký sinh trùng trên tôm

Hình 1: Hình ảnh quan sát được từ mang tôm bị bệnh. (A) Biến thể hình thái của amip và (B) amip sống tự do. Tỷ lệ = 20 µm.

Kiểm tra mô bệnh học (H & E)

bệnh tôm, bệnh ký sinh trùng, bệnh tôm thẻ, bệnh trên tôm, ký sinh trùng trên tôm

Hình 2: Tôm nhiễm ký sinh trùng amip (Paramoeba sp). được tìm thấy trong một số mô bằng cách kiểm tra mô bệnh học và phương pháp lai tại chỗ.  (A), (B) và (C) mang, (D) râu, (E) các khu vực dưới da, (F) biểu mô biểu bì và (G) bao ngoài bó sợi thần kinh. Bằng cách lai tại chỗ cho thấy sự hiện diện của ký sinh trùng trong tuyến anten (H).

Điều đáng chú ý nhất trong việc kiểm tra bằng kính hiển vi của các mẫu tôm bệnh là sự hiện diện của ký sinh trùng amip. Sự xâm nhập của ký sinh trùng này đã được tìm thấy chủ yếu ở mang, với mức độ nghiêm trọng (Hình. 2A, C). Theo nông dân, tôm nhiễm bệnh có dấu hiệu chán ăn, suy hô hấp và cuối cùng là chết và những điều này có thể liên quan đến thiệt hại gây ra trên mang (cơ quan hô hấp của tôm). 

Những ký sinh trùng amip này cũng được quan sát thấy ở các cơ quan khác, bao gồm tuyến anten, cơ quan bạch huyết, biểu mô biểu bì, lớp dưới của da và mô liên kết xung quanh dây thần kinh bụng của tôm.

Các nhà khoa học cũng đã tiến hành một phân tích gen để nghiên cứu mối quan hệ giữa các loài giống Paramoeba. Kết quả cho thấy ký sinh trùng gây bệnh trên tôm có liên quan đến bộ Dactylopodida, có thể là một loài giống Paramoeba. Trong tôm được kiểm tra, ký sinh trùng có đặc điểm mô học của loài ký sinh trùng Paramoeba sp., Nhưng không phát hiện thấy các dải PCR cho các mồi được tạo ra từ P. perurans ,  P. pemaquidensis hoặc P. Branchiphila. Do đó, các nhà khoa học cho rằng đây có thể là một loài Paramoeba mới gây bệnh trên tôm.

Cho đến nay, ký sinh trùng đơn bào amip Paramoeba sp. đã được báo cáo ở một số loài giáp xác biển, bao gồm tôm hùm và cua Mỹ, nhưng không có trong tôm nuôi. Nghiên cứu này là báo cáo đầu tiên về nhiễm trùng do ký sinh trùng đơn bào amip Paramoeba sp, trong mang của tôm thẻ chân trắng nuôi trong một trại giống tôm ở Bắc Mỹ. Rất có thể nhiễm trùng amip là do các yếu tố căng thẳng, chẳng hạn như nhiệt độ nước tăng hoặc độ mặn cao, kết hợp với mật độ thả cao tạo ra lợi thế cho protozoan tự nhiên có trong môi trường biển gây bệnh. Ở tôm, nhiễm amip đã dẫn đến tử vong đáng kể và thiệt hại kinh tế liên quan. Nghiên cứu này cung cấp dữ liệu thông tin cho các nhà sản xuất tôm và giúp nông dân theo dõi nhiễm trùng amip trong các trang trại nuôi tôm.

Xem ấn phẩm gốc tại:
https://www.sciencedirect.com
Đăng ngày 02/07/2019
VĂN THÁI (Lược dịch)
Dịch bệnh

Ghẹ vuông chắc thịt không thua ghẹ biển!

Nếu có dịp về Năm Căn, Ngọc Hiển, Ðầm Dơi, ngoài tôm, cua, cá, sò…. thì đừng quên thưởng thức đặc sản ghẹ vuông. Ghẹ vuông chắc thịt, ngon nên được nhiều người dân địa phương, du khách cũng như thị trường tiêu thụ ưa chuộng.

Ghẹ vuông
• 11:58 07/06/2021

Ảnh đẹp thủy sản: Món ăn mang đậm nét đồng quê Việt

Ảnh đẹp thủy sản hôm nay lại mang chúng ta đến gần hơn với những món ăn gắn liền của tuổi thơ qua các nhìn ảnh vô cùng đẹp đẽ, những món ăn mà đã gắn liền với biết bao thế hệ.

Cua đồng.
• 19:49 28/05/2021

Ảnh đẹp: Loài hoa của miền sông nước

Miền Tây không chỉ có sông nước mênh mông mà cảnh sắc lại hữu tình. Kết hợp từ những loài hoa tím hồng rực rỡ hòa quyện tạo nên màu sắc của đồng bằng. Đi đâu chúng ta cũng có thể bắt gặp dễ dàng các loài hoa ấy.

Hoa sen.
• 12:13 24/05/2021

Nhật ký về quê

Quê hương là chùm khế ngọt, dù bạn có đi xa bao lâu thì quê hương cũng luôn mở vòng tay chào đón bạn quay trở về, nếu có một ngày bản thân cảm thấy mệt mỏi ở chốn sài gòn nhộn nhịp thì hãy tạm gác mọi chuyện về quê một chuyến nhé!

Tôm càng xanh.
• 13:44 20/05/2021

Lỏng ruột trên tôm và những điều cần lưu ý

Trong nuôi trồng thủy sản, hiện tượng tôm bị lỏng ruột là một rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng, đặc trưng bởi tình trạng thành ruột mềm, dễ đứt gãy, phân tôm không kết dính. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ nhiễm khuẩn (Vibrio spp.), độc tố thức ăn hoặc stress môi trường, dẫn đến suy giảm chức năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng. Bệnh không chỉ tác động đến tốc độ tăng trưởng mà còn làm tăng tỷ lệ hao hụt, ảnh hưởng năng suất vụ nuôi.

Hình minh họa tôm thẻ
• 12:17 19/05/2025

Dịch bệnh TPD bùng phát trên tôm

Trong thời gian gần đây, dịch bệnh trên tôm tại các vùng nuôi trọng điểm đang diễn biến phức tạp, lan rộng nhiều khu vực với tỷ lệ thiệt hại ngày càng gia tăng. Đáng chú ý nhất là sự bùng phát mạnh của bệnh TPD (bệnh gan tụy cấp tính trên tôm), gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 09:00 07/05/2025

Peptide kháng khuẩn ứng dụng trong phòng bệnh tôm

Trong nuôi tôm, so với giai đoạn năm 1991 nhiều loại kháng sinh được bà con sử dụng có khả năng chống lại nhiều loại vi khuẩn gây bệnh tôm, bằng việc hòa vào nước tạt trực tiếp xuống ao nuôi khi tôm bị bệnh hay trộn vào thức ăn cho ăn trực tiếp để phòng bệnh. Đến năm 2024 hầu hết các chủng vi khuẩn có khả năng kháng đa số các loại kháng sinh.

Kháng khuẩn tôm
• 10:29 05/05/2025

Hiệu quả của peptide kháng khuẩn (AMPs) trong phòng trị bệnh tôm

Trong ngành nuôi tôm, so với giai đoạn năm 1991, người nuôi từng sử dụng nhiều loại kháng sinh để phòng và trị bệnh.

Vi khuẩn
• 10:36 24/04/2025

Top các thương hiệu thức ăn thủy sản được ưa chuộng nhất tại Việt Nam

Chọn đúng thức ăn thủy sản là bí quyết để tôm, cá khỏe mạnh, vụ mùa trúng lớn. Trong số hàng loạt thương hiệu, có năm cái tên luôn được bà con nuôi trồng tin cậy, nhờ chất lượng tốt và hiệu quả rõ rệt. Họ là những ai? Bài viết này sẽ bật mí lý do vì sao những thương hiệu này được bà con khắp Việt Nam yêu thích, giúp bạn dễ dàng chọn được sản phẩm phù hợp.

Thức ăn thủy sản
• 02:10 23/05/2025

RAS và Hệ thống trao đổi nước truyền thống: Phân tích kinh tế đối với mô hình nuôi tôm thâm canh

Một nghiên cứu gần đây do các nhà khoa học từ Đại học Hải dương Trung Quốc, Viện Nghiên cứu Thủy sản Hoàng Hải và Trung tâm Khoa học và Công nghệ Biển Thanh Đảo thực hiện, đã tiến hành phân tích kinh tế sinh học giữa hai mô hình nuôi tôm công nghiệp chủ đạo: hệ thống trao đổi nước truyền thống và hệ thống nuôi trồng thủy sản tuần hoàn (RAS). Kết quả được công bố trên Aquaculture Reports, cung cấp cơ sở khoa học vững chắc hỗ trợ nhà sản xuất trong quá trình ra quyết định.

Tuần hoàn nước
• 02:10 23/05/2025

Kiểm soát rong đáy ao tôm

Trong nuôi tôm nước lợ, đặc biệt ở mô hình quảng canh cải tiến, hiện tượng rong đáy như rong nhớt, rong đuôi chồn, rong mền... phát triển phổ biến, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tôm và làm giảm chất lượng tôm nuôi cũng như năng suất vụ nuôi.

Rong đáy
• 02:10 23/05/2025

Phân biệt sự khác nhau giữa men vi sinh bột và men vi sinh nước

Trong nuôi trồng thủy sản, men vi sinh là một trong những chế phẩm sinh học quan trọng giúp cải thiện môi trường nước, hỗ trợ tiêu hóa cho vật nuôi và tăng hiệu quả nuôi. Hiện nay, trên thị trường phổ biến hai dạng men vi sinh: men vi sinh bột và men vi sinh nước. Mỗi loại có đặc điểm, cách sử dụng và hiệu quả riêng biệt. Bài viết dưới đây sẽ giúp bà con phân biệt rõ ràng sự khác nhau giữa hai dạng men này để lựa chọn sản phẩm phù hợp với điều kiện ao nuôi.

Men vi sinh
• 02:10 23/05/2025

Ốc gác bếp: Hương vị nồng nàn giữa sương mù Tây Bắc

Ẩm thực Việt Nam nổi tiếng với sự đa dạng, phong phú và đậm đà bản sắc vùng miền. Nếu miền Trung nổi bật với các món ăn cay nồng, miền Nam gây thương nhớ với hương vị ngọt ngào, thì miền núi Tây Bắc lại mang đến những dư vị hoang dã, mộc mạc nhưng đầy lôi cuốn. Trong số đó, một món ăn dân dã mà độc đáo, ít được nhắc đến nhưng lại chứa đựng chiều sâu văn hóa bản địa – đó là ốc gác bếp.

Ốc gác bếp
• 02:10 23/05/2025
Some text some message..