Phân tích chi tiết ảnh hưởng của thời tiết và khí hậu đến nuôi trồng thủy sản - Phần 1

Thời tiết và khí hậu là những yếu tố chính ảnh hưởng đến tất cả các loại hình nông nghiệp, bao gồm cả nuôi trồng thủy sản. Nhiều thông tin được tìm thấy về ảnh hưởng của nhiệt độ đối với nuôi trồng thủy sản, nhưng rất ít thông tin về các biến số thời tiết khác và tình trạng này vẫn tiếp diễn đến ngày nay

ao tôm
Cần quan tâm nhiều hơn đến khả năng xảy ra các yếu tố thời tiết, khí hậu bất lợi đối với nuôi trồng thủy sản. Ảnh Tepbac

Nhiệt độ nước gây nhiều hạn chế trong sản xuất nuôi trồng thủy sản, và trong hầu hết các hệ thống nuôi, chúng đều chịu sự kiểm soát của khí hậu. Các loài thủy sản nuôi tại bất kỳ địa điểm cụ thể nào cũng cần phải được chọn lọc sao cho phạm vi chịu đựng nhiệt độ của loài hài hòa với khí hậu địa phương và phạm vi nhiệt độ nước bình thường. Thời điểm thả giống và thu hoạch nên thực hiện trong khoảng thời gian có nhiệt độ nước thích hợp.  

Trong nuôi tôm, người ta biết rõ rằng tốc độ tăng trưởng của tôm vào mùa lạnh kém hơn vào mùa nóng, dẫn đến kết quả là thời gian nuôi để tạo ra một con tôm cỡ nhất định vào mùa lạnh sẽ dài hơn so với mùa nóng. Tốc độ của các phản ứng hóa học tăng theo hệ số 2 hoặc 3 khi nhiệt độ tăng thêm 10℃. Điều này cũng áp dụng cho các quá trình sinh lý điều chỉnh tăng trưởng. 

Trong phạm vi nhiệt độ tối ưu cho động vật thủy sinh, tốc độ tăng trưởng của chúng thường sẽ tăng gần gấp đôi khi tăng 10℃ trong phạm vi nhiệt độ thuận lợi cho sự phát triển. Điều này tương đương với mức tăng trưởng khoảng 10% cho mỗi bước tăng 1℃. Tất nhiên, mỗi loài có một nhiệt độ tối ưu cho sự phát triển khác nhau, và khi vượt quá mức này, tốc độ tăng trưởng sẽ chậm lại.

Nhiều người tin rằng lượng mưa sẽ làm tăng nồng độ oxy hòa tan trong ao. Mặc dù mưa cung cấp oxy hòa tan khi nó rơi xuống; nhưng do lượng mưa rơi vào ao không lớn nên lượng oxy được cung cấp rất khiêm tốn. Ví dụ như, một cơn mưa 10 cm với nhiệt độ nước mưa là 20℃ sẽ cung cấp 9.070 gam oxy hòa tan. Trong một ao sâu 1,5 mét, lượng oxy hòa tan này chỉ là 0,60 miligam mỗi lít (mg/L), tuy nhiên, thực tế là hầu hết các trận mưa đều dưới 10 cm. 

Nhiệt độ nước cao hơn thì lượng oxy hòa tan trong nước thấp hơn. Ví dụ, nước ngọt ở 20℃ và áp suất khí quyển tiêu chuẩn chứa 9,07 mg/L oxy hòa tan, nhưng ở 30℃, chỉ chứa 7,54 mg/L oxy hòa tan. Tuy nhiên, nếu cả hai trường hợp trên mà 100% oxy hòa tan bão hòa thì động vật thủy sinh có xu hướng phản ứng với phần trăm độ bão hòa của oxy hòa tan hơn là nồng độ (mg/L) của oxy. Ngoài ra, tốc độ hô hấp tăng theo nhiệt độ, và lượng oxy hòa tan sẽ ít hơn ở nhiệt độ cao hơn, khi quá trình hô hấp sử dụng nhiều oxy hòa tan hơn.

ao tôm
Tác động tiêu cực của gió mạnh trong ao chủ yếu làm tăng xói mòn ao do sóng đánh vỡ bờ bao. Ảnh Tepbac

Hiện tượng nhiều mây, đặc biệt là khi bầu trời bị mây che hoàn toàn sẽ làm giảm lượng ánh sáng có sẵn để thực vật phù du quang hợp trong ao. Điều này có thể dẫn đến nồng độ oxy hòa tan thấp hơn vào cuối ngày và ban đêm khi quá trình quang hợp kết thúc. Do đó, bầu trời nhiều mây và đặc biệt là những ngày u ám liên tiếp có thể dẫn đến stress hoặc thậm chí là chết thủy sản nuôi do nồng độ oxy hòa tan giảm vào ban đêm trong ao không có sục khí hoặc sục khí không đủ.

Ở những khu vực có gió mạnh phổ biến, những cơn gió này tạo ra tác động sóng làm tăng tốc độ trao đổi oxy với không khí. Điều này giúp cải thiện quá trình oxy hóa và khuếch tán cũng như chuyển hóa các khí độc như NH3, CO2 và H2S từ nước. Sự hòa trộn nhờ gió cũng ngăn ngừa sự phân tầng nhiệt trong các ao nuôi trồng thủy sản và tạo ra sự luân chuyển oxy qua đáy ao, tránh hiện tượng  yếm khí giữa các vùng trầm tích-nước. 

Tác động tiêu cực của gió mạnh trong ao chủ yếu làm tăng xói mòn ao do sóng đánh vỡ bờ bao. Ngoài ra, trong các ao có tảo nở hoa dày đặc, gió mạnh cũng có thể tạo thành các váng tảo lớn dọc theo bờ ao và đặc biệt là ở các góc ao. Gió mạnh có thể gây ra sự mất ổn định nhiệt của các vùng nước, ngay cả ở khu vực nhiệt đới. Các vùng nước sâu hơn có thể bị mất hoàn toàn lượng oxy hòa tan, chúng sẽ được trộn lẫn với các vùng nước bề mặt giàu oxy và làm loãng nồng độ oxy hòa tan. Hơn nữa, vùng nước sâu cũng chứa một lượng lớn chất hữu cơ và các chất khử khác. Những thành phần này có thể gây mất oxy hòa tan khỏi bề mặt nước khi hai lớp nước bị trộn lẫn. Hiệu ứng này đã dẫn đến nhiều vụ chết cá trên các lồng nuôi trồng thủy sản trong hồ những năm qua. 

Đọc tiếp phần 2 tại đây.

Nguồn: Claude E. Boyd (26/10/2020). Effects of weather and climate on aquaculture. Global  Aquaculture Advocate, https://www.globalseafood.org/advocate/effects-of-weather-and-climate-on-aquaculture/, viewed from 4/1/2022

Đăng ngày 17/02/2022
Thư Mai @thu-mai
Môi trường

Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến năng suất nuôi thủy sản tại vùng ven biển Việt Nam

Biến đổi khí hậu đang ngày càng ảnh hưởng mạnh đến ngành nuôi trồng thủy sản ven biển Việt Nam, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lớn, hạn hán kéo dài, xâm nhập mặn và nhiệt độ nước biển tăng cao trong năm 2023-2024. Những tác động này không chỉ làm suy giảm năng suất và sản lượng thủy sản, mà còn đe dọa sinh kế và an ninh kinh tế của người dân ven biển.

Nuôi trồng thủy sản
• 09:53 05/11/2024

Bảo vệ, phòng chống thiệt hại thủy sản nuôi trong mùa mưa bão

Bão lũ tác động trực tiếp đến các hoạt động nuôi trồng thủy sản, gây thiệt hại lớn cho người nuôi.

Ao tôm
• 10:02 31/10/2024

Nguồn nước ở khu nuôi ô nhiễm nghiêm trọng

Ô nhiễm nguồn nước trong khu vực nuôi tôm đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng và ngày càng gây lo ngại cho nhiều người nuôi tôm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm mà còn làm giảm năng suất, tăng chi phí nuôi và gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người nuôi.

Nước ô nhiễm
• 09:49 30/10/2024

Giải pháp kiểm soát giá giống thủy sản sau bão

Sau mỗi cơn bão, việc kiểm soát giá giống thủy sản trở thành vấn đề nóng, khi giá cả thường tăng cao do tình trạng đầu cơ và nguồn cung bị gián đoạn.

Nuôi tôm thẻ
• 09:47 24/10/2024

Các loại thức ăn giúp thúc đẩy sự phát triển của tôm thẻ chân trắng

Thức ăn là một trong những yếu tố quan trọng cần lưu ý trong quá trình nuôi tôm, so với các nhu cầu khác của ao thì chi phí thức ăn chiếm 40 – 70% chi phí sản xuất.

Động vật phù du
• 20:42 08/11/2024

Cảnh báo về cơn bão Yinxing cho người dân nuôi trồng thủy sản

Sáng ngày 8/11/2024, cơn bão Yinxing chính thức đi vào Biển Đông, trở thành cơn bão số 7 của năm. Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, đây là một trong những cơn bão mạnh nhất năm nay, với sức gió vùng gần tâm bão đạt cấp 14 (từ 150 đến 166 km/h), giật đến cấp 17

Bão
• 20:42 08/11/2024

Xuất khẩu tôm của Ecuador giảm mạnh trong tháng 9

Theo báo cáo mới nhất từ Phòng Thủy sản Quốc gia Ecuador (CNA), xuất khẩu tôm đông lạnh của Ecuador trong tháng 9/2024 đã giảm đáng kể do nhu cầu suy giảm từ các thị trường quan trọng, đặc biệt là châu Á. Cụ thể, lượng xuất khẩu giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái, với mức sụt giảm đặc biệt rõ rệt ở các thị trường lớn như Trung Quốc và Mỹ.

Tôm thẻ chân trắng
• 20:42 08/11/2024

Lạm dụng hóa chất trong nuôi tôm

Sử dụng hóa chất có thể giúp phòng bệnh và tăng năng suất tạm thời, nhưng việc lạm dụng có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe tôm, môi trường và người tiêu dùng. Vậy lạm dụng hóa chất trong nuôi tôm là gì, nguy cơ từ nó ra sao và làm thế nào để giảm thiểu vấn đề này?

Tôm thẻ chân trắng
• 20:42 08/11/2024

Quản lý chất thải trong ao nuôi tôm

Nuôi tôm thâm canh sử dụng thức ăn công nghiệp có thành phần dinh dưỡng cao, đặc biệt đạm và phốt pho. Thức ăn tôm dư thừa và phân tôm là nguyên nhân làm tăng hàm lượng chất thải hữu cơ rắn và lơ lửng trong ao.

Cải tạo ao nuôi
• 20:42 08/11/2024
Some text some message..