Quan sát bệnh trên cá tôm và chẩn đoán ban đầu

Chẩn đoán ban đầu dựa trên việc quan sát dấu hiệu bệnh trên cá tôm nuôi là rất quan trọng, đặc biệt đối với các hệ thống nuôi thâm canh và bán thâm canh.

chẩn đoán bệnh cá
Biểu hiện chết của tôm cá khác nhau sẽ dẫn đến những chẩn đoán sơ bộ khác nhau.

Để tôm cá nuôi được khỏe mạnh và tăng trưởng tốt, đòi hỏi người nuôi phải có kỹ năng chẩn đoán bệnh nhanh và chính xác qua các biểu hiện bên ngoài để có được những quyết định tốt nhất về biện pháp xử lý, hạn chế những rủi ro thiệt hại. Thông qua những thay đổi về các chỉ tiêu chất lượng nước và biểu hiện bên ngoài của tôm cá, có thể chẩn đoán sơ bộ nguyên nhân và tìm ra cách khắc phục nhanh nhất có thể.

Quá trình sinh bệnh trên cá tôm

Quá trình phát sinh bệnh của động vật thủy sản được chia làm 2 loại: cấp tính và mạn tính:

Tôm cá bị bệnh cấp tính thường có màu sắc và thể trạng không khác lắm với tôm cá khỏe mạnh, chỉ những nơi bị tác động mới có sự thay đổi. Tôm cá bị bệnh cấp tính sẽ chết ngay và tỷ lệ chết tăng lên rất nhanh, trong thời gian ngắn đạt đến đỉnh cao nhất (2-3 ngày). 

Tôm cá bị bệnh mạn tính thông thường sẽ có màu sắc cơ thể hơi tối, sẫm màu (đen xám), thể trạng gầy yếu, tách đàn bơi lờ đờ trên mặt nước hoặc quanh bờ ao, tỷ lệ chết tăng dần trong thời gian dài.

chẩn đoán bệnh cá

Do đó cần tìm hiểu kỹ các hiện tượng bệnh của tôm cá để chẩn đoán sơ bộ một cách chính xác nhất.

Quan sát hiện tượng tôm cá chết và chẩn đoán

Khi tôm cá chết một cách đột ngột

Nếu tôm cá nổi đầu lúc sáng sớm, có dấu hiệu chết, rớt đáy thì nguyên nhân chính là thiếu oxy. Ban đêm khi tảo và thực vật trong ao sử dụng oxy chung với tôm cá nuôi, nếu không cấp oxy bằng hệ thống sục khí hay quạt nước thì tôm cá rất dễ bị ngộp thở vào lúc sáng sớm khi lượng oxy trong ao sắp hết.

Ngược lại vào mọi thời điểm trong ngày, phát hiện tôm cá chết đột ngột bất thường thì nên nhanh chóng kiểm tra hàm lượng khí độc trong nước (NH3, NO2, H2S…) hoặc có thể là độc tố trong thức ăn, kim loại nặng, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ bị lẫn trong môi trường nuôi ảnh hưởng đến tôm cá.

Khi tôm cá chết rải rác trong ao nuôi

Biểu hiện chết của tôm cá khác nhau sẽ dẫn đến những chẩn đoán sơ bộ khác nhau. Khi quan sát thấy tôm cá chậm lớn và có tỷ lệ chết ngày càng cao thì có thể do tôm cá bạn nuôi đang thiếu thức ăn hoặc suy dinh dưỡng, thiếu dưỡng chất cần thiết cho các hoạt động sống của chúng. Có thể là các ion khoáng đa vi lượng hoặc các vitamin, chỉ với một lượng nhỏ cần thiết nhưng khi thiếu sẽ gây ảnh hưởng rất lớn.

Nếu tỷ lệ chết liên tục không đổi thì có thể chẩn đoán do ký sinh trùng gây hại cho tôm cá. Và khi tỷ lệ chết tăng cao liên tục thì vấn đề là vi khuẩn hoặc virus đang tác động đến vật nuôi. Đây là những mầm bệnh nguy hiểm trong ao nuôi, sẽ gây thiệt hại lớn nếu không có biện pháp chữa trị kịp thời. Những bệnh do ký sinh trùng có thể giải quyết khá dễ dàng bằng các hóa chất diệt ký sinh. Tuy nhiên bệnh do vi khuẩn hoặc virus thì đa số chưa có thuốc đặc trị.

chẩn đoán bệnh cá

Do đó, để phòng bệnh trên tôm cá, người nuôi cần chú ý cả 3 yếu tố đó là sức khỏe vật nuôi, kiểm soát mầm bệnh và các chỉ tiêu môi trường nước để hạn chế dịch bệnh phát sinh trong toàn bộ khu vực trại nuôi.

Tiến hành kiểm tra sơ bộ cơ thể tôm cá

Trước hết, kiểm tra bằng mắt thường có thể tìm ra nguyên nhân bằng các phản ứng của cơ thể tôm cá đối với tác nhân gây bệnh. Đối với ký sinh trùng lớn như: Giáp xác, nấm thuỷ my...có thể nhìn thấy bằng mắt thường được. Nhưng một số tác nhân gây bệnh nhỏ: Vi khuẩn, virus, ký sinh đơn bào.. thì mắt thường không thể nhìn thấy được, nhưng có thể dựa vào các dấu hiệu bệnh lý: Biểu hiện xuất huyết viêm, thối rữa, hoại tử, dựng vẩy, ăn mòn vỏ...phần lớn là do vi khuẩn.

Các bệnh do ký sinh trùng thường làm cá tiết nhiều chất nhờn, chảy máu hoặc có các bào nang thành chấm nhỏ. Do đó cần phải xem xét tỷ mỷ các dấu hiệu để chẩn đoán bệnh trên các bộ phận như sau:

Kiểm tra trên da, vỏ: 

Đối với cá: Có thể đặt cá trên khay, quan sát theo thứ tự quan sát từ đầu đến miệng, mắt, nắp mang, vẩy, vây, tia vây để tìm các tác nhân gây bệnh; Nấm thuỷ my, rận cá, trùng mỏ neo, đỉa, giun, bào nang của ký sinh đơn bào (Myxobolus). 

Đối với tôm: Các sinh vật sẽ bám trên vỏ, trên các phần phụ: Râu, chân, đuôi, sự ăn mòn vỏ, đen râu của vỏ và phần phụ.

chẩn đoán bệnh cá

Kiểm tra mang: Kiểm tra các tơ mang và nắp mang cá có đóng mở lại bình thường, trên tơ mang có nhiều nhớt hay không, hay dính bùn và ký sinh trùng, giáp xác, sán đơn chủ ký sinh. Đối với tôm có bọ biển, rận nước ký sinh trong mang không?

Kiểm tra nội tạng: Kiểm tra toàn bộ hệ tiêu hoá của tôm cá, dạ dày, ruột có thức ăn không, có hơi, trên thành có xuất huyết, có xuất hiện giun sán ký sinh trong dạ dày ruột không. Kiểm tra cơ quan khác; gan, thận, lá lách, bóng hơi có các bào nang của giun sán không, tìm điểm xuất huyết của bệnh do vi khuẩn. Tôm kiểm tra gan tụy, màu sắc, có thể vermiform không…?

Sau đó, để chắc chắn phải mang tôm cá đến phòng xét nghiệm gần nhất để nhân viên kiểm tra kỹ càng hơn và có những gợi ý phòng trị phù hợp để tránh trường hợp phải mất trắng cả ao nuôi.

Đăng ngày 03/10/2022
Hà Tử @ha-tu
Dịch bệnh

Ghẹ vuông chắc thịt không thua ghẹ biển!

Nếu có dịp về Năm Căn, Ngọc Hiển, Ðầm Dơi, ngoài tôm, cua, cá, sò…. thì đừng quên thưởng thức đặc sản ghẹ vuông. Ghẹ vuông chắc thịt, ngon nên được nhiều người dân địa phương, du khách cũng như thị trường tiêu thụ ưa chuộng.

Ghẹ vuông
• 11:58 07/06/2021

Ảnh đẹp thủy sản: Món ăn mang đậm nét đồng quê Việt

Ảnh đẹp thủy sản hôm nay lại mang chúng ta đến gần hơn với những món ăn gắn liền của tuổi thơ qua các nhìn ảnh vô cùng đẹp đẽ, những món ăn mà đã gắn liền với biết bao thế hệ.

Cua đồng.
• 19:49 28/05/2021

Ảnh đẹp: Loài hoa của miền sông nước

Miền Tây không chỉ có sông nước mênh mông mà cảnh sắc lại hữu tình. Kết hợp từ những loài hoa tím hồng rực rỡ hòa quyện tạo nên màu sắc của đồng bằng. Đi đâu chúng ta cũng có thể bắt gặp dễ dàng các loài hoa ấy.

Hoa sen.
• 12:13 24/05/2021

Nhật ký về quê

Quê hương là chùm khế ngọt, dù bạn có đi xa bao lâu thì quê hương cũng luôn mở vòng tay chào đón bạn quay trở về, nếu có một ngày bản thân cảm thấy mệt mỏi ở chốn sài gòn nhộn nhịp thì hãy tạm gác mọi chuyện về quê một chuyến nhé!

Tôm càng xanh.
• 13:44 20/05/2021

Dịch bệnh TPD bùng phát trên tôm

Trong thời gian gần đây, dịch bệnh trên tôm tại các vùng nuôi trọng điểm đang diễn biến phức tạp, lan rộng nhiều khu vực với tỷ lệ thiệt hại ngày càng gia tăng. Đáng chú ý nhất là sự bùng phát mạnh của bệnh TPD (bệnh gan tụy cấp tính trên tôm), gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 09:00 07/05/2025

Peptide kháng khuẩn ứng dụng trong phòng bệnh tôm

Trong nuôi tôm, so với giai đoạn năm 1991 nhiều loại kháng sinh được bà con sử dụng có khả năng chống lại nhiều loại vi khuẩn gây bệnh tôm, bằng việc hòa vào nước tạt trực tiếp xuống ao nuôi khi tôm bị bệnh hay trộn vào thức ăn cho ăn trực tiếp để phòng bệnh. Đến năm 2024 hầu hết các chủng vi khuẩn có khả năng kháng đa số các loại kháng sinh.

Kháng khuẩn tôm
• 10:29 05/05/2025

Hiệu quả của peptide kháng khuẩn (AMPs) trong phòng trị bệnh tôm

Trong ngành nuôi tôm, so với giai đoạn năm 1991, người nuôi từng sử dụng nhiều loại kháng sinh để phòng và trị bệnh.

Vi khuẩn
• 10:36 24/04/2025

Phòng chống dịch bệnh thủy sản trong mùa nắng nóng

Mùa nắng nóng đang đến gần, kéo theo nguy cơ bùng phát nhiều loại dịch bệnh trên thủy sản, đặc biệt là tôm, cá nuôi nước ngọt và nước lợ. Để đảm bảo năng suất và chất lượng, người nuôi cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng chống dịch bệnh kịp thời và hiệu quả.

Ao tôm
• 10:02 18/04/2025

Lãi đậm, công nhàn với mô hình nuôi cá - ếch kết hợp

Tại huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang, mô hình nuôi kết hợp giữa ếch và cá đang mở ra cơ hội gia tăng thu nhập cho nhiều hộ nông dân. Nổi bật là anh Lâm Văn Hiệp, người đã mạnh dạn áp dụng mô hình này tại ấp 8, huyện Vị Thủy và đạt được hiệu quả kinh tế đáng kể.

cho ếch ăn
• 20:24 18/05/2025

Bí quyết xử lý nước bằng thuốc tím mà người nuôi cần biết

Trong nuôi trồng thủy sản, việc duy trì chất lượng nước ao và kiểm soát dịch bệnh là yếu tố quyết định đến năng suất và hiệu quả kinh tế. Một trong những giải pháp thường được áp dụng để xử lý nước và phòng ngừa mầm bệnh chính là thuốc tím, hay còn gọi là kali permanganat (KMnO₄). Với đặc tính oxy hóa mạnh, hợp chất này mang lại nhiều lợi ích thiết thực nếu được sử dụng đúng cách và đúng thời điểm.

Thuốc tím
• 20:24 18/05/2025

GlobalG.A.P: Nhãn GGN thể hiện nuôi trồng thủy sản có trách nhiệm với việc ghi nhãn chuẩn hóa, dễ hiểu

Mặc dù nhu cầu về thực phẩm có nguồn gốc bền vững ngày càng tăng, người tiêu dùng vẫn gặp khó khăn trong việc xác định nguồn gốc và phương pháp sản xuất của sản phẩm do có quá nhiều loại nhãn hàng khác nhau trên thị trường.

• 20:24 18/05/2025

Tôm bị mủ gan: Có hay không?

Trong ngành nuôi tôm, cụm từ mủ gan thường được nhắc đến khi tôm có dấu hiệu bất thường. Nhưng liệu mủ gan có thực sự là một bệnh lý riêng biệt, hay chỉ là triệu chứng của các vấn đề khác? Hiểu rõ hiện tượng này không chỉ giúp bà con nuôi tôm phát hiện sớm mà còn tìm ra cách xử lý hiệu quả, đảm bảo vụ mùa năng suất. Bài viết này sẽ làm sáng tỏ thực hư về mủ gan, từ nguyên nhân, dấu hiệu đến giải pháp xử lý.

Tôm bị bệnh
• 20:24 18/05/2025

EDTA có thể thay đổi cả vụ mùa của bạn như thế nào?

EDTA (Ethylenediaminetetraacetic acid) là một hợp chất hữu cơ có khả năng tạo phức với nhiều loại ion kim loại thông qua quá trình chelation (tạo phức chất), giúp ổn định các kim loại trong dung dịch. Với đặc tính này, EDTA đã trở thành một trong những chất phụ trợ được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản.

Bột edta
• 20:24 18/05/2025
Some text some message..