Khám phá bí mật quái vật biển

Báo cáo được chờ đợi lâu nay, vừa công bố trên chuyên san Proceedings of the Royal Society B, cho thấy sự đa dạng về gien cực kỳ thấp trong các cộng đồng mực trên toàn cầu. “Những quan sát này hoàn toàn giống với nghi ngờ từ lâu rằng chỉ có một loài mực khổng lồ trên thế giới là Architeuthis dux”, theo chuyên gia Inger Winkelmann và đồng sự. Nói một cách dễ hiểu, tất cả các cá thể mực khổng lồ trên mọi đại dương đều là anh em một nhà, cùng là thành viên của một đại gia đình.

Có thể nói, mực khổng lồ là sinh vật thuộc dạng bí hiểm nhất thế giới. Có chiều dài lên đến 18 m khi trưởng thành và sống ở độ sâu 1.000 m so với mặt nước biển, sinh vật này luôn tránh thoát được hầu như mọi sự tiếp cận của con người. Phần lớn thông tin về mực khổng lồ đều được cung cấp qua các tác phẩm hư cấu như 20 vạn dặm dưới đáy biển, hoặc truyền thuyết hãi hùng được truyền miệng từ những đời hải tặc và ngư dân. Hiếm khi nào có thể bắt được một con mực khổng lồ còn sống nguyên, mà thi thoảng người ta lại phát hiện một số xác mực bị đánh dạt vào bờ, càng tăng thêm tính huyền thoại của sinh vật này.

Nhà nghiên cứu Winkelmann, thuộc Viện Bảo tàng lịch sử tự nhiên của Đại học Copenhagen (Đan Mạch), và đồng sự đã phân tích gien ti thể lấy từ mẫu mô của 43 con mực. Ti thể là dạng ADN chỉ thừa hưởng từ dòng mẹ. Các con mực được lấy mô xuất phát từ mọi vùng trên bề mặt địa cầu, bao gồm vùng biển ngoài khơi bang California, Florida (Mỹ), Tây Ban Nha, Nhật Bản và New Zealand. Thật là kỳ diệu khi toàn bộ cá thể được nghiên cứu đều có cùng các gien ti thể. Nếu chỉ có một loài mực khổng lồ duy nhất, vậy thì các con trưởng thành phải di chuyển qua những quãng đường xa xôi. Mực con ắt hẳn bị phân tán theo các dòng chảy trong hành trình vĩ đại của cha mẹ chúng.

Bên cạnh đó, các chuyên gia suy đoán rằng mực khổng lồ có thể nhiều hơn dự đoán. Tuy nhiên do quá thiếu sự đa dạng về gien, loài sinh vật trên dễ dàng bị đe dọa bởi con người. Trước kia, ngư dân không đủ khả năng thả lưới đánh bắt cá ở độ sâu cỡ 1.000 m, nhưng với công nghệ hiện đại, các tàu cá của những tập đoàn lớn dư sức vét sạch biển cả trong thời gian không xa. Ngoài ra, tình trạng ô nhiễm đại dương và tình trạng thay đổi khí hậu toàn cầu có thể làm mất đi nguồn thức ăn của loài này, và gây ảnh hưởng trầm trọng đối với dân số chưa được xác định của loài mực khổng lồ.