Những năm qua, tỉnh Quảng Ngãi đã có nhiều chính sách nhằm khai thác lợi thế ở hòn đảo này. Tuy nhiên, việc phát triển vẫn chưa song hành với bảo tồn nên nhiều giá trị về văn hóa phi vật thể, di tích, lịch sử, di sản,… đang đứng trước nguy cơ bị tổn hại, phân hóa nghiêm trọng. Từ đây, giới khoa học đã đưa ra lời cảnh báo cần cẩn trọng trước những “nước cờ sai” của Quảng Ngãi. Bởi vì, những sai sót ở Lý Sơn hôm nay sẽ để lại hậu quả khôn lường, không bao giờ sửa chữa, vãn hồi lại được.
Mặc dù giới khoa học đã nhiều lần đưa ra cảnh báo, song dòng dự án đổ bộ lên đảo Lý Sơn vẫn chưa dừng lại. Trong năm 2018, nhiều dự án thương mại, dịch vụ “khủng” đã được cấp phép hoặc đang thăm dò để đầu tư tại hòn đảo này. Mới đây, 1 khu đô thị với số vốn 1.700 tỷ đồng, dự kiến lấn 51ha biển, nằm chồng lấn lên khu bảo tồn biển đã gặp phải làn sóng phản đối kịch liệt từ phía người dân, dư luận và giới khoa học.
Người dân phản đối
Dự án Khu đô thị thương mại dịch vụ The Sea Eyes (gọi tắt là dự án), do Công ty cổ phần (CP) Phát triển Lý Sơn đề xuất với UBND tỉnh Quảng Ngãi xin chủ trương đầu tư; có tổng vốn 1.700 tỷ đồng; dự kiến lấy gần 54,6ha tại bãi Cạn (xã An Vĩnh, huyện đảo Lý Sơn). Trong đó có 3,6ha mặt đất, còn lại 51ha mặt biển. Điều đáng lo là trong số 51ha mặt biển, đa phần diện tích nằm trong khu bảo tồn biển, có cả các rạn san hô.
Theo tài liệu phóng viên Báo SGGP có được, ngày 10-12-2018, doanh nghiệp đề xuất với tỉnh Quảng Ngãi chủ trương đầu tư dự án. Ngay trong ngày hôm đó, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Ngọc Căng đã có văn bản số 7515/UBND-CNXD chỉ đạo Sở Xây dựng chủ trì phối hợp với các sở ngành, chính quyền địa phương huyện Lý Sơn khẩn trương nghiên cứu, thẩm định hồ sơ đề xuất dự án.
Mặc dù, huyện Lý Sơn và chủ đầu tư đã nhiều lần lấy ý kiến người dân nhưng vẫn chưa tìm được sự đồng thuận của nhân dân. Bởi, dự án này nằm choán lên khu neo đậu tàu thuyền của người dân xã An Vĩnh; choán vùng đua thuyền truyền thống, nơi tổ chức lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa; choán mất nhiều đình, dinh của người dân đang thờ tự; chồng lấn lên khu bảo tồn biển Lý Sơn (phục hồi rong biển và san hô); chồng lên khu vực có dây cáp điện ngầm cho đảo Lý Sơn; ảnh hưởng đến Công viên Địa chất toàn cầu (đang thành lập đề án trình UNESCO); nằm chồng lên Dự án BT nâng cấp đường cơ động đảo Lý Sơn (đoạn từ cầu vượt vũng neo đậu tàu thuyền thôn Tây xã An Vĩnh đến khách sạn Mường Thanh) đã được UBND tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt; một phần dự án nằm trong hành lang bảo vệ bờ biển ở xã An Vĩnh;…
Bà Phạm Thị Hương, Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, cho hay: “Người dân lo lắng về các yếu tố, như: tâm linh, lễ hội bị dự án lấn át, tác động xấu đến môi trường,... Một số khác thì lo ngại về năng lực của nhà đầu tư, sợ chiếm đảo rồi bỏ hoang hay làm việc khác. Những lo lắng của người dân đều rất đúng đắn và hợp lý. Có lấy ý kiến đến 10 lần thì vẫn từng ấy chuyện, không thay đổi gì cả”.
Trong khi đó, nhiều ý kiến lo ngại, đa phần diện tích mặt nước của dự án này nằm trong vùng bảo tồn biển, vùng phục hồi rong biển, có cả san hô sống và san hô chết. Phần tiếp giáp của dự án nằm cận kề với khu vực bảo vệ nghiêm ngặt do là vùng san hô quý. Nếu dự án triển khai, đương nhiên sẽ san lấp, lấn biển, đào bới, tác động làm hư hại đến rất nhiều giá trị di sản quý đang nằm trong diện phục hồi…
Đánh đổi để được gì?
Ông Phùng Đình Toàn, Phó chi cục trưởng Thủy sản (Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ngãi), kiêm Giám đốc Ban Quản lý Khu bảo tồn biển Lý Sơn, cho biết: “Với dự án này, không những nằm chồng lên Khu bảo tồn biển Lý Sơn mà còn nằm kế cận với khu vực bảo vệ nghiêm ngặt có san hô quý giá. Nên trước khi làm, tôi đề nghị cơ quan thẩm định dự án là Sở Xây dựng cần phải mời các nhà khoa học, các cơ quan chuyên môn, sở, ngành cùng ngồi lại để đánh giá, tính toán lại các tác động của nó đến Khu bảo tồn biển Lý Sơn như thế nào? Và phải phân tích làm rõ việc thực hiện dự án thì sẽ được cái gì? Ai là người hưởng lợi trong dự án này? Đánh đổi nhiều như thế thì nhận lại được gì?”
Theo ông Toàn, cơ quan thẩm định thì phải độc lập, không thể để nhà đầu tư tự đi mời được. Lấy ý kiến đến khi nào cộng đồng thấy được cái lợi của việc làm dự án lớn hơn, hữu ích hơn việc bảo tồn thì mới làm. “Phải phân tích được việc làm dự án này đem lại lợi ích gì vượt trội cho nhiều phía. Trong đó có cả nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp,… Trước đây, khi có chủ trương làm cảng Bến Đình ở đảo Lý Sơn, cũng có một phần diện tích nằm trong vùng phục hồi sinh thái. Tuy nhiên, việc làm cảng Bến Đình thì địa phương, người dân, cộng đồng ngư dân, khách du lịch,… đều được hưởng lợi. Từ đó, Ban Quản lý Khu bảo tồn biển Lý Sơn mới tham mưu đưa ra khỏi khu bảo tồn”, ông Toàn nói.
Người phát ngôn UBND tỉnh Quảng Ngãi, ông Nguyễn Minh Đạo (Chánh Văn phòng UBND tỉnh) cho biết: Hiện UBND tỉnh vẫn chưa có quyết định gì về dự án này. Mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đã có ý kiến chỉ đạo Sở Xây dựng tập hợp ý kiến, đề xuất của các cơ quan ban ngành. Cần kiểm tra thông tin hồ sơ, việc lấn biển như thế nào, có ảnh hưởng nhiều không? Cần thiết, để thẩm định dự án này thì phải mời các chuyên gia, nhà khoa học về lịch sử, văn hóa, môi trường, địa chất, địa mạo để phản biện vấn đề này cho chặt chẽ hơn.
Ông Nguyễn Phong, Giám đốc Sở Xây dựng Quảng Ngãi, cho hay: “Sau khi tập hợp ý kiến của các sở, ngành liên quan, nhận thấy có rất nhiều vướng mắc không thể triển khai được. Những vướng mắc trên chúng tôi đã tập hợp lại tất cả, mới trình lên UBND tỉnh đề nghị tổ chức một cuộc họp để các sở ngành, chủ đầu tư họ báo cáo lại một lần nữa, đi đến có cho phép đầu tư dự án hay không…”.
TS Nguyễn Xuân Nam, Viện Địa chất khoáng sản Việt Nam (Bộ TN-MT), đưa ra lời cảnh báo: “Chúng ta không nên tác động lớn vào đảo Lý Sơn. Với đảo Lý Sơn không nên triển khai bất cứ dự án lớn nào. Đừng biến Lý Sơn thành một trung tâm hay cái gì ghê gớm, khách sạn cao tầng này nọ gì. Vì nếu bây giờ không kiểm soát được thì sau này quy hoạch sẽ bị phá vỡ, giữa phát triển và bảo tồn sẽ nảy sinh nhiều xung đột, sau này không thể vãn hồi được nữa…”.
_1730343725.jpg)
