Sự nguy hiểm của "cua ma" và cách phân biệt

Nếu không để ý nhìn thoáng qua chúng trông giống hệt như những con cua bình thường mà chúng ta ăn mỗi ngày. Tuy nhiên một số trong những con cua đã bị nhiễm ký sinh trùng đáng sợ bởi những con hà siêu nhỏ hay còn được gọi là sacculina.

Hà Sacculina có tên khoa học Sacculina sp. Loài hà Sacculina tìm nơi ẩn mình trên cơ thể một con cua. Nó sẽ xâm nhập vào bên trong bằng cách tìm một kẽ hở nằm giữa tiếp điểm của những chiếc càng. Sau khi xé được lớp vỏ cứng bên ngoài, hà Sacculina bấu chặt mình vào cơ thể vật chủ.Đột nhập được vào bên trong, hà Sacculina chỉ việc "ăn và đẻ". Đến khi trưởng thành, hà Sacculina trông như một trái trứng mềm, nhún nhẩy trên cơ thể con cua.

Điều đặc biệt là, nếu con cua giống cái, hà Sacculina sẽ bắt nó chăm sóc hàng triệu ấu trùng loài hà này khi nó đu bám trên vật chủ. Nhưng nếu con cua giống đực, hà Sacculina sẽ bắt nó... "lại cái" (biến đổi giới tính cua đực thành cái) để thực hiện cùng một hành vi. Chưa hết, hà Sacculina còn khiến cho tuyến sinh dục của con cua tiêu biến, ngưng phát triển các càng cua, và chỉ nở to bụng lên để nuôi ấu trùng loài hà này. Cua bị nhiễm trùng hà sacculina còn được gọi là “cua zombie”.

Sự lây nhiễm của sacculinid (Sacculina beauforti) trên cua bùn (Scylla olivacea) được phát hiện tại Vịnh Marudu, Sabah, Malaysia.

Tỷ lệ nhiễm cao, với khoảng 42% số lượng cua bùn được kiểm tra thật đáng báo động, đặc biệt là khi loài cua bùn này được khai thác với mục đích sử dụng cho con người.

Nhóm nghiên cứu cũng nhân thấy rằng điều tồi tệ hơn là hầu hết các con cua bị nhiễm bệnh đã được bán ra với giá cao hơn với lý do cua gạch (con cái mang trứng) trên thị trường địa phương.

Tác dụng lên con người sau khi tiêu thụ những con cua bị nhiễm bệnh này, cùng với các ký sinh trùng, vẫn chưa được biết, nhưng ít nhất chúng ta biết rằng túi bên ngoài trên bụng của cua không phải là trứng cua mà thay vào đó là túi trứng của ký sinh trùng. Do đó cần thận trọng lựa chọn cua để tránh mua nhầm "cua ma".

Mặc dù sự hiện diện của một túi trứng ký sinh trùng trên cua là phổ biến nhất để cho thấy dấu hiệu bị nhiễm ký sinh trùng sacculina nhưng biểu hiện này không phải lúc nào cũng biểu hiện trên cua. Ngoài việc thay đổi hành vi của cua bị ký sinh, những thay đổi lớn cũng được quan sát thấy trong hình thái bên ngoài của cua.

Trong số những thay đổi đó bao gồm: bụng dưới mở rộng, chân giao cấu của con đực ngắn lại và vỏ giáp của con cái cũng ngắn lại.

Hình 1. Hình thái bụng và gonopod - chân giao cấu (mũi tên màu đỏ) của tôm đực bình thường (a & d) và ở tôm đực bị nhiễm ký sinh trùng và biến đổi giới tính mà không có externa (b & e) và bị nhiễm với externa (c & f). Externa được đánh dấu bằng một mũi tên màu đen.

Hình 2. Hình thái bụng và pleopod (mũi tên màu đỏ) của cua cái bình thường (a & d), cua bị nhiễm ký sinh trùng mà không có externa (b & e) và cua nhiêm kỹ sinh trùng với túi externa (c & f). Externa được đánh dấu bằng một mũi tên màu đen.

Hanafiah Fazhan, Khor Waiho, Hongyu Ma, Mhd Ikhwanuddin, Mohd Ago Surzanne và Hin Boo Wee được đăng trên tạp chí Aquaculture.