Bệnh nhiễm trùng máu do vi khuẩn rickettsia

Giải pháp đơn giản đối với bệnh nhiễm trùng máu do vi khuẩn rickettsia gây ra trên cá hồi ở Chi-lê.

bệnh nhiễm trùng máu do vi khuẩn rickettsia
Tiêm vaccines cho cá. Hình minh họa
Vắc-xin và các phương pháp kiểm soát truyền thống đã không ngăn được bệnh nhiễm trùng máu do vi khuẩn rickettsia gây ra trên cá hồi (Salmon Rickettsial Septicaemia - SRS) đe dọa đến ngành công nghiệp nuôi trồng thủy sản của Chilê. Nhưng một nghiên cứu sinh ở Canada có thể vừa tìm ra một giải pháp đơn giản cho vấn đề trên.

Vi khuẩn Piscirickettsia salmonis thường hiện diện trong những cơn ác mộng tồi tệ nhất của những người nuôi cá hồi ở Chilê. Vi khuẩn này gây ra bệnh nhiễm trùng máu trên cá hồi (SRS). Đây là một bệnh có tính truyền nhiễm cao đi kèm với các triệu chứng như: xuất huyết, tổn thương, loét, giảm ăn và nhiều trường hợp dẫn đến cá chết.

SRS là một bệnh dịch ở Chilê, làm ngành nuôi cá hồi tiêu tốn trên 300 triệu USD mỗi năm. Vắc-xin hầu như không có hiệu quả, còn các loại kháng sinh thì đem lại những kết quả không ổn định. Ngược lại, giải pháp ngừng nuôi trong ba tháng dường như làm giảm nguy cơ tái nhiễm bệnh.

Nguyên tắc cơ bản của việc tạm nghỉ nuôi là khá đơn giản. Các hệ thống lồng lưới thường được người nuôi cá sử dụng đã làm các mầm bệnh phát tán ra môi trường rộng hơn. Một số mầm bệnh được dòng chảy đưa đi, một số vẫn còn lơ lửng trong cột nước hoặc trên nền đáy biển ở bên dưới và gần trang trại.

Trong tất cả các trường hợp, mầm bệnh chờ vật chủ mới đến đủ gần để tái nhiễm. May mắn cho cá và người nuôi, mầm bệnh không thể tồn tại mãi nếu không có vật chủ - đó là những trang trại tạm nghỉ không nuôi. Tách vật chủ ra, lấy tất cả thiết bị ra khỏi nước để khử trùng và tỷ lệ lây nhiễm nhanh chóng giảm xuống.

Các cơ quan quản lý ở Chilê tổ chức cho những người nuôi cá hồi salmon và cá hồi vân vào các vùng, mỗi hộ đều có một đợt sản xuất hai năm. Vào cuối đợt, tất cả các trang trại trong vùng phải nghỉ nuôi trong ba tháng. Derek Price là nghiên cứu sinh và là tác giả chính của một nghiên cứu được xuất bản gần đây để chứng minh tính hiệu quả của việc nghỉ nuôi. Ông giải thích: “Cứ mỗi hai năm thì phải ngừng sản xuất ba tháng là rất tốn kém cho ngành công nghiệp nuôi cá hồi”.

Các công ty lớn có nhiều vị trí nuôi ở các khu vực khác nhau và có thời điểm tạm nghỉ nuôi khác nhau nên ảnh hưởng về kinh tế của thời gian nghỉ nuôi này có thể được giảm. Nhưng đối với các công ty nhỏ hơn chỉ có một vài khu vực, thì ý nghĩa kinh tế là không hợp lý - đặc biệt là tất cả các vị trí nuôi của những công ty này lại nằm trong một khu duy nhất. Do đó, ngành công nghiệp nuôi cá hồi bị ảnh hưởng bởi các quy định này. Price phản ánh: “Chúng tôi muốn chắc chắn rằng việc việc tạm nghỉ nuôi là có hiệu quả”.

Tác giả đã sử dụng dữ liệu do ngành nuôi trồng thủy sản cung cấp để đưa ra kết luận của mình. Nghiên cứu nhận thấy rằng tất cả mọi điều đều bình đẳng, một đợt nghỉ ba tháng là đủ để làm giảm đáng kể nguy cơ mà một trang trại bị tái nhiễm bệnh SRS (từ các vi khuẩn đã được sinh sôi nảy nở lên nhiều lần tại trại nuôi trong suốt chu kỳ sản xuất trước đó). Bỏ hoang trong một khoảng thời gian dài hơn (hơn 03 tháng) không làm giảm nguy cơ hơn, trong khi bỏ hoang một thời gian ngắn hơn làm tăng nguy cơ một cách đáng kể.

Trong lúc nghiên cứu đề nghị những người nuôi cá hồi ở Chilê bỏ hoang các trang trại hiện tại trong một khoảng thời gian đủ dài, thì câu chuyện lại khác đối với những người nuôi cá hồi vân (rainbow trout). Người nuôi cá hồi salmon thường chỉ nuôi một đợt trong mỗi chu kỳ hai năm, trong khi nhờ thời gian tăng trưởng ngắn hơn nên người nuôi cá hồi vân có khả năng sản xuất nhiều. Giữa mỗi đợt nuôi cá hồi vân, người nuôi chỉ phải nghỉ một tháng.

Price chỉ ra rằng, do một số chủng của vi khuẩn Piscirickettsia có thể nhiễm cả trên cá hồi salmon và cá hồi vân, nên điều này là một vấn đề: “Một là, bạn chỉ nghỉ trong một tháng (mà nghiên cứu cho thấy có thể quá ngắn). Hai là, có nhiều trang trại xung quanh bạn có thể đã bị nhiễm”.

Theo nghiên cứu, một trại nuôi cá hồi vân đã bị SRS thì có nguy cơ tái nhiễm cao hơn (từ các vi khuẩn hình thành tại chổ) nếu chỉ nghỉ một tháng sau khi bị nhiễm bệnh so với những trang trại nghỉ nuôi trong ba tháng - hoặc là có đủ may mắn để không bị nhiễm lại. Các trang trại lân cận bị nhiễm bệnh cũng là vấn đề đáng quan tâm. Nghiên cứu ước tính, có ba trang trại bị nhiễm bệnh trong vòng 10 km sẽ tăng đáng kể nguy cơ lây nhiễm sang các trang trại khác.

Những phát hiện này không phải là hoàn toàn bất ngờ đối với những người nuôi cá hồi vân, nhiều người trong số họ đã cảm thấy rằng tạm nghỉ nuôi trong một tháng là không đủ. Một số người nuôi cá hồi vân cũng lập luận rằng họ cần phải có khu vực riêng, tất cả các khu nuôi cá hồi vân có thể được quản lý theo khoảng thời gian riêng của họ chứ không phải theo kiểu của ngành công nghiệp cá hồi salmon. Theo Price, điều này có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc kiểm soát dịch bệnh: “Nếu họ được phép có khu vực quản lý riêng, họ có thể nghỉ nuôi cùng một lúc và thả nuôi lại cùng một lúc”.

Cuộc điều tra này nằm trong nhiều nghiên cứu về quản lý vi khuẩn Piscirickettsia của Price, người làm việc chặt chẽ với ngành công nghiệp cá hồi salmon của Chilê để đưa ra các giải pháp hiệu quả đối với bệnh SRS. Công việc của ông trong đó có khảo sát kỹ lý do tại sao điều trị bằng kháng sinh lại thất bại đối với bệnh RSR.

Ông nói, “Nếu bạn điều trị sớm, bạn sẽ có kết quả tốt hơn. Can thiệp sớm hơn, gần như ít có khả năng lây nhiễm hơn, kể cả đối với cá thể và trong quần thể”.

Price cũng tìm hiểu tại sao các kháng sinh đôi khi không đạt được đủ nồng độ để cá chống lại bệnh tật và hiểu được sức tải sinh học của thủy vực để nuôi trồng thuỷ sản được bền vững.

Price lưu ý, “Có thể có mức sản xuất tối ưu một khi chúng ta có thể kiểm soát những bệnh này”.

 

Tổng Cục Thủy Sản
Đăng ngày 30/06/2017
TheFishSite
Dịch bệnh

Nấm đồng tiền: Mối đe dọa đến sức khỏe tôm nuôi

Nấm đồng tiền hay còn gọi là nấm chân chó luôn là vấn đề thách thức đối với người nuôi tôm bởi loại này gây tổn thất không hề nhỏ cho ao tôm, khiến tôm dễ mắc phải nhiều bệnh và làm ảnh hưởng đến năng suất vụ nuôi.

Nấm đồng tiền
• 10:18 26/02/2024

Một số loài ký sinh trùng phổ biến ở tôm

Trong quá trình nuôi tôm luôn gặp phải các trường hợp tôm nhiễm bệnh mà chết dần. Trong đó, ký sinh trùng là một trong những nguyên nhân gây ra, đặc biệt là các loài nội ký sinh trùng. Cùng tìm hiểu qua đặc điểm của những loài ký sinh trùng dưới đây nhé!

Tôm
• 09:56 22/02/2024

Không nên chủ quan với các bệnh đường ruột trên tôm

Với sự phát triển của ngành nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là về tôm, việc thấu hiểu về đường ruột tôm mở ra cánh cửa cho những tiến bộ trong y học thủy sản và ứng dụng những công nghệ, kỹ thuật hiện đại trong việc cải thiện sản xuất và chất lượng tôm nuôi.

Tôm thẻ
• 09:43 19/02/2024

Phòng bệnh trắng đuôi trên tôm càng xanh

Tôm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii) là loài tôm nước ngọt được nuôi ở nhiều nước trên thế giới nhờ tốc độ tăng trưởng nhanh và có giá trị kinh tế cao.

Tôm càng xanh
• 10:42 21/01/2024

Các loài cá lóc nuôi cảnh thú vị cho người chơi cá cảnh

Trong những năm gần đây, việc nuôi cá lóc cảnh tại Việt Nam đã trở nên phổ biến hơn. Đây là loại cá săn mồi có nhiều màu sắc đẹp, mà trước đây chỉ được một số ít người chơi quan tâm.

Cá lóc cảnh
• 14:24 29/03/2024

Những điều cần biết về bệnh đốm trắng và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Bệnh đốm trắng trên tôm do virus gây ra là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm, tỷ lệ chết của tôm lên tới 90 – 100% chỉ sau từ 3 – 10 ngày nhiễm bệnh, xuất hiện chủ yếu khi nhiệt độ xuống thấp dưới 320C.

Bệnh đốm trắng trên tôm
• 14:24 29/03/2024

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 14:24 29/03/2024

Chuyển dịch xanh: Yêu cầu và cơ hội tăng cao với thủy sản

Ngày 28/3/2024, VCCI Cần Thơ tổ chức hội thảo “Chuyển dịch xanh: Thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp ĐBSCL và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” trao đổi về những yêu cầu và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu trong bối cảnh giảm phát thải khí nhà kính.

Thủy sản
• 14:24 29/03/2024

Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm

Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 14:24 29/03/2024