Các bệnh thường gặp trên cá chẽm

Cá chẽm (Lates calcarifer), là loài có giá trị kinh tế quan trọng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương như Úc, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Việt Nam và Đài Loan.

Cá chẽm
Cá chẽm là là loài có giá trị kinh tế quan trọng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ảnh: Wikipedia

Nó có khả năng sinh sản cao, có thể chịu đựng được mật độ nuôi dày và nhiệt độ cao, có khả năng phát triển nhanh đến kích thước lớn ở cả nước ngọt và nước mặn. Tuy nhiên, hiện nay trên đối tượng này cũng đã ghi nhận nhiều mầm bệnh xuất hiện và làm thiệt hại đến kinh tế. Một số bệnh truyền nhiễm như bệnh rụng vảy, bệnh hoại tử thần kinh do virus, hoại tử gan và thận, bệnh do vi khuẩn StreptococcosisVibriosis.

Bệnh rụng vảy (SDD - scale drop disease) do một loại virus Megalocytivirus (SDDV - scale drop disease virus) thuộc họ Iridoviridae gây ra đã xuất hiện ở cá chẽm nuôi (Lates calcarifer) tại Singapore, Malaysia, Indonesia và Việt Nam. Bệnh xuất hiện trên cá nuôi thương phẩm trong hệ thống nuôi lồng và nuôi ao. Tỷ lệ chết tích lũy ước tính ảnh hưởng trang trại là khoảng 40%.

Bệnh rụng vảyBệnh rụng vảy do virus Megalocytivirus (SDDV - scale drop disease virus). Ảnh: ciba.icar.gov.in

Chẩn đoán lâm sàng chó thấy bên ngoài có sự bong vảy và đi kèm với da đỏ hoặc xuất huyết ở bề mặt cơ thể, hiện tượng rung này xuất hiện toàn thân của cá. Chẩn đoán dựa vào đặc điểm mô bệnh học thì mô hoại tử, viêm và xuất hiện pyknosis, karyorrhexis ở nhiều cơ quan. Có các thể vùi trong tế bào chất trong mô cơ. Khi quan sát bằng kính hiển vi điện tử (TEM) có các hạt virus hình lục giác, có vỏ bao bọc kích thước khoảng 100–180 nm. Chẩn đoán bằng phương pháp PCR sử dụng đoạn mồi RB-MCP-F1/ATG TCA TCT ATT GCA GGA GC và RB-MCP-R1/TTA CAA GAT CGG AAA TCC AA đặc hiệu cho bệnh rụng vảy do virus, các mẫu bệnh phẩm là các mô của cá có dấu hiệu bệnh lý rụng vảy  bao gồm mắt, não, gan, thận, tỳ tạng, cơ và ruột đều cho kết quả dương tính với SDDV.

Triệu chứng bệnhCá chẽm bị rụng vảy và xuất huyết trên da. Ảnh: MDPI

Ở bệnh này vì hiếm khi quan sát thấy thể vùi virus, nên không thể sử dụng các dấu hiệu lâm sàng và mô bệnh học để chẩn đoán chính xác tác nhân gây bệnh này vì khó thể phân biệt giữa SDD do vi khuẩn hoặc SDD do virus gây ra. Do đó, để chẩn đoán sớm tác nhân gây bệnh cần sử dụng phương pháp PCR để giám sát sàng lọc cá bố mẹ, cá bột và cá thương phẩm và để ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh và phát hiện xớm bệnh để đề xuất phương pháp xử lý cụ thể.

Bệnh Streptococcosis

Ở cá chẽm nhiễm bệnh Streptococcosis hay còn gọi là bệnh liên cầu khuẩn, thuộc nhóm vi khuẩn Gram dương. Bệnh do vi khuẩn Streptococcus agalactiaeS. iniae là hai tác nhân gây bệnh chính, trong đó bệnh do S. iniae thường xuất hiện với tỷ lệ cao hơn, bệnh gây chết lên tới 70% ở giai đoạn cá giống. Bệnh xuất hiện ở các trang trại nuôi cá chẽm thuộc các nước Châu Á bao gồm Singapore, Úc, Việt Nam, Thái Lan, Iran và Israel. 

Cá bị nhiễm bệnh có biểu hiện lâm sàng như mất thăng bằng, bơi lội thất thường, lồi mắt một bên hoặc hai bên, giác mạc mờ, da sẫm màu và xuất huyết ở vây. Chẩn đoán mô bệnh học có dấu hiệu viêm xuất huyết ở gan, thận và não, đặc biệt là thâm nhiễm tế bào lympho trong não và thoái hóa gan. Chẩn đoán bằng phương pháp PCR sử dụng đoạn mồi gen mã hóa lactate oxidase (lctO) chuyên biệt cho S. iniae LOX-1 AAGGGGAAATCGCAAGTGCC và LOX-2 ATATCTGATTGGGCCGTCTAA.

Mô bệnh học

Biểu hiện mô bệnh học của cá chẽm nhiễm Streptococcus iniae (não (A, B), thận (C, D) và gan (E, F)

Hiện nay có nhiều nghiên cứu sử dụng vaccine trong phòng hai loại bệnh nêu trên. Cụ thể, vaccine bất hoạt bằng formalin 3% đơn giá hay đa giá S. agalactiae và S. iniae, trong nuôi trồng thủy sản, vaccine bất hoạt hoặc vaccine chết thường được sử dụng do tính ổn định của chúng trong lĩnh vực này và chi phí sản xuất thấp hơn so với các loại vaccine khác. Vaccine đa giá bất hoạt có chứa ISKNV-I và SDDV cũng đã được được phát triển và đánh giá trong điều kiện phòng thí nghiệm với khả năng bảo hộ tuyệt đối ≥86,7% và RPS ≥85,7%.

Nguồn: Senapin, S., Dong, H. T., Meemetta, W., Gangnonngiw, W., Sangsuriya, P., Vanichviriyakit, R., ... & Nuangsaeng, B. (2019). Mortality from scale drop disease in farmed Lates calcarifer in Southeast Asia. Journal of fish diseases, 42(1), 119-127. 

Kayansamruaj, P., Dong, H. T., Nguyen, V. V., Le, H. D., Pirarat, N., & Rodkhum, C. (2017). Susceptibility of freshwater rearing Asian seabass (Lates calcarifer) to pathogenic Streptococcus iniae. Aquaculture Research, 48(2), 711-718. 

Đăng ngày 24/08/2023
Hồng Huyền @hong-huyen
Dịch bệnh

Ghẹ vuông chắc thịt không thua ghẹ biển!

Nếu có dịp về Năm Căn, Ngọc Hiển, Ðầm Dơi, ngoài tôm, cua, cá, sò…. thì đừng quên thưởng thức đặc sản ghẹ vuông. Ghẹ vuông chắc thịt, ngon nên được nhiều người dân địa phương, du khách cũng như thị trường tiêu thụ ưa chuộng.

Ghẹ vuông
• 11:58 07/06/2021

Ảnh đẹp thủy sản: Món ăn mang đậm nét đồng quê Việt

Ảnh đẹp thủy sản hôm nay lại mang chúng ta đến gần hơn với những món ăn gắn liền của tuổi thơ qua các nhìn ảnh vô cùng đẹp đẽ, những món ăn mà đã gắn liền với biết bao thế hệ.

Cua đồng.
• 19:49 28/05/2021

Ảnh đẹp: Loài hoa của miền sông nước

Miền Tây không chỉ có sông nước mênh mông mà cảnh sắc lại hữu tình. Kết hợp từ những loài hoa tím hồng rực rỡ hòa quyện tạo nên màu sắc của đồng bằng. Đi đâu chúng ta cũng có thể bắt gặp dễ dàng các loài hoa ấy.

Hoa sen.
• 12:13 24/05/2021

Nhật ký về quê

Quê hương là chùm khế ngọt, dù bạn có đi xa bao lâu thì quê hương cũng luôn mở vòng tay chào đón bạn quay trở về, nếu có một ngày bản thân cảm thấy mệt mỏi ở chốn sài gòn nhộn nhịp thì hãy tạm gác mọi chuyện về quê một chuyến nhé!

Tôm càng xanh.
• 13:44 20/05/2021

Dịch bệnh TPD bùng phát trên tôm

Trong thời gian gần đây, dịch bệnh trên tôm tại các vùng nuôi trọng điểm đang diễn biến phức tạp, lan rộng nhiều khu vực với tỷ lệ thiệt hại ngày càng gia tăng. Đáng chú ý nhất là sự bùng phát mạnh của bệnh TPD (bệnh gan tụy cấp tính trên tôm), gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 09:00 07/05/2025

Peptide kháng khuẩn ứng dụng trong phòng bệnh tôm

Trong nuôi tôm, so với giai đoạn năm 1991 nhiều loại kháng sinh được bà con sử dụng có khả năng chống lại nhiều loại vi khuẩn gây bệnh tôm, bằng việc hòa vào nước tạt trực tiếp xuống ao nuôi khi tôm bị bệnh hay trộn vào thức ăn cho ăn trực tiếp để phòng bệnh. Đến năm 2024 hầu hết các chủng vi khuẩn có khả năng kháng đa số các loại kháng sinh.

Kháng khuẩn tôm
• 10:29 05/05/2025

Hiệu quả của peptide kháng khuẩn (AMPs) trong phòng trị bệnh tôm

Trong ngành nuôi tôm, so với giai đoạn năm 1991, người nuôi từng sử dụng nhiều loại kháng sinh để phòng và trị bệnh.

Vi khuẩn
• 10:36 24/04/2025

Phòng chống dịch bệnh thủy sản trong mùa nắng nóng

Mùa nắng nóng đang đến gần, kéo theo nguy cơ bùng phát nhiều loại dịch bệnh trên thủy sản, đặc biệt là tôm, cá nuôi nước ngọt và nước lợ. Để đảm bảo năng suất và chất lượng, người nuôi cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng chống dịch bệnh kịp thời và hiệu quả.

Ao tôm
• 10:02 18/04/2025

GlobalG.A.P: Nhãn GGN thể hiện nuôi trồng thủy sản có trách nhiệm với việc ghi nhãn chuẩn hóa, dễ hiểu

Mặc dù nhu cầu về thực phẩm có nguồn gốc bền vững ngày càng tăng, người tiêu dùng vẫn gặp khó khăn trong việc xác định nguồn gốc và phương pháp sản xuất của sản phẩm do có quá nhiều loại nhãn hàng khác nhau trên thị trường.

• 07:04 17/05/2025

Tôm bị mủ gan: Có hay không?

Trong ngành nuôi tôm, cụm từ mủ gan thường được nhắc đến khi tôm có dấu hiệu bất thường. Nhưng liệu mủ gan có thực sự là một bệnh lý riêng biệt, hay chỉ là triệu chứng của các vấn đề khác? Hiểu rõ hiện tượng này không chỉ giúp bà con nuôi tôm phát hiện sớm mà còn tìm ra cách xử lý hiệu quả, đảm bảo vụ mùa năng suất. Bài viết này sẽ làm sáng tỏ thực hư về mủ gan, từ nguyên nhân, dấu hiệu đến giải pháp xử lý.

Tôm bị bệnh
• 07:04 17/05/2025

EDTA có thể thay đổi cả vụ mùa của bạn như thế nào?

EDTA (Ethylenediaminetetraacetic acid) là một hợp chất hữu cơ có khả năng tạo phức với nhiều loại ion kim loại thông qua quá trình chelation (tạo phức chất), giúp ổn định các kim loại trong dung dịch. Với đặc tính này, EDTA đã trở thành một trong những chất phụ trợ được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản.

Bột edta
• 07:04 17/05/2025

Đừng bỏ qua những lưu ý này khi sử dụng Iodine trong thủy sản

Trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, Iodine – hay còn gọi là I-ốt – được xem là một vi chất quan trọng, không chỉ với con người mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc cải thiện môi trường và sức khỏe vật nuôi dưới nước. Tuy nhiên, việc sử dụng Iodine cần được thực hiện đúng cách để phát huy tối đa hiệu quả sát trùng mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái ao nuôi.

Cá nuôi
• 07:04 17/05/2025

Blockchain trong truy xuất nguồn gốc trong thủy sản

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản đang ngày càng chịu áp lực bởi yêu cầu minh bạch, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm, công nghệ blockchain đang nổi lên như một công cụ đột phá giúp giải quyết nhiều thách thức cốt lõi của ngành. Với khả năng ghi nhận, lưu trữ và xác thực thông tin một cách minh bạch, không thể chỉnh sửa, blockchain đang mở ra hướng đi mới cho việc quản lý chuỗi cung ứng thủy sản từ ao nuôi đến bàn ăn.

Truy xuất nguồn gốc
• 07:04 17/05/2025
Some text some message..