Các bệnh thường gặp trên cá chẽm

Cá chẽm (Lates calcarifer), là loài có giá trị kinh tế quan trọng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương như Úc, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Việt Nam và Đài Loan.

Cá chẽm
Cá chẽm là là loài có giá trị kinh tế quan trọng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ảnh: Wikipedia

Nó có khả năng sinh sản cao, có thể chịu đựng được mật độ nuôi dày và nhiệt độ cao, có khả năng phát triển nhanh đến kích thước lớn ở cả nước ngọt và nước mặn. Tuy nhiên, hiện nay trên đối tượng này cũng đã ghi nhận nhiều mầm bệnh xuất hiện và làm thiệt hại đến kinh tế. Một số bệnh truyền nhiễm như bệnh rụng vảy, bệnh hoại tử thần kinh do virus, hoại tử gan và thận, bệnh do vi khuẩn StreptococcosisVibriosis.

Bệnh rụng vảy (SDD - scale drop disease) do một loại virus Megalocytivirus (SDDV - scale drop disease virus) thuộc họ Iridoviridae gây ra đã xuất hiện ở cá chẽm nuôi (Lates calcarifer) tại Singapore, Malaysia, Indonesia và Việt Nam. Bệnh xuất hiện trên cá nuôi thương phẩm trong hệ thống nuôi lồng và nuôi ao. Tỷ lệ chết tích lũy ước tính ảnh hưởng trang trại là khoảng 40%.

Bệnh rụng vảyBệnh rụng vảy do virus Megalocytivirus (SDDV - scale drop disease virus). Ảnh: ciba.icar.gov.in

Chẩn đoán lâm sàng chó thấy bên ngoài có sự bong vảy và đi kèm với da đỏ hoặc xuất huyết ở bề mặt cơ thể, hiện tượng rung này xuất hiện toàn thân của cá. Chẩn đoán dựa vào đặc điểm mô bệnh học thì mô hoại tử, viêm và xuất hiện pyknosis, karyorrhexis ở nhiều cơ quan. Có các thể vùi trong tế bào chất trong mô cơ. Khi quan sát bằng kính hiển vi điện tử (TEM) có các hạt virus hình lục giác, có vỏ bao bọc kích thước khoảng 100–180 nm. Chẩn đoán bằng phương pháp PCR sử dụng đoạn mồi RB-MCP-F1/ATG TCA TCT ATT GCA GGA GC và RB-MCP-R1/TTA CAA GAT CGG AAA TCC AA đặc hiệu cho bệnh rụng vảy do virus, các mẫu bệnh phẩm là các mô của cá có dấu hiệu bệnh lý rụng vảy  bao gồm mắt, não, gan, thận, tỳ tạng, cơ và ruột đều cho kết quả dương tính với SDDV.

Triệu chứng bệnhCá chẽm bị rụng vảy và xuất huyết trên da. Ảnh: MDPI

Ở bệnh này vì hiếm khi quan sát thấy thể vùi virus, nên không thể sử dụng các dấu hiệu lâm sàng và mô bệnh học để chẩn đoán chính xác tác nhân gây bệnh này vì khó thể phân biệt giữa SDD do vi khuẩn hoặc SDD do virus gây ra. Do đó, để chẩn đoán sớm tác nhân gây bệnh cần sử dụng phương pháp PCR để giám sát sàng lọc cá bố mẹ, cá bột và cá thương phẩm và để ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh và phát hiện xớm bệnh để đề xuất phương pháp xử lý cụ thể.

Bệnh Streptococcosis

Ở cá chẽm nhiễm bệnh Streptococcosis hay còn gọi là bệnh liên cầu khuẩn, thuộc nhóm vi khuẩn Gram dương. Bệnh do vi khuẩn Streptococcus agalactiaeS. iniae là hai tác nhân gây bệnh chính, trong đó bệnh do S. iniae thường xuất hiện với tỷ lệ cao hơn, bệnh gây chết lên tới 70% ở giai đoạn cá giống. Bệnh xuất hiện ở các trang trại nuôi cá chẽm thuộc các nước Châu Á bao gồm Singapore, Úc, Việt Nam, Thái Lan, Iran và Israel. 

Cá bị nhiễm bệnh có biểu hiện lâm sàng như mất thăng bằng, bơi lội thất thường, lồi mắt một bên hoặc hai bên, giác mạc mờ, da sẫm màu và xuất huyết ở vây. Chẩn đoán mô bệnh học có dấu hiệu viêm xuất huyết ở gan, thận và não, đặc biệt là thâm nhiễm tế bào lympho trong não và thoái hóa gan. Chẩn đoán bằng phương pháp PCR sử dụng đoạn mồi gen mã hóa lactate oxidase (lctO) chuyên biệt cho S. iniae LOX-1 AAGGGGAAATCGCAAGTGCC và LOX-2 ATATCTGATTGGGCCGTCTAA.

Mô bệnh học

Biểu hiện mô bệnh học của cá chẽm nhiễm Streptococcus iniae (não (A, B), thận (C, D) và gan (E, F)

Hiện nay có nhiều nghiên cứu sử dụng vaccine trong phòng hai loại bệnh nêu trên. Cụ thể, vaccine bất hoạt bằng formalin 3% đơn giá hay đa giá S. agalactiae và S. iniae, trong nuôi trồng thủy sản, vaccine bất hoạt hoặc vaccine chết thường được sử dụng do tính ổn định của chúng trong lĩnh vực này và chi phí sản xuất thấp hơn so với các loại vaccine khác. Vaccine đa giá bất hoạt có chứa ISKNV-I và SDDV cũng đã được được phát triển và đánh giá trong điều kiện phòng thí nghiệm với khả năng bảo hộ tuyệt đối ≥86,7% và RPS ≥85,7%.

Nguồn: Senapin, S., Dong, H. T., Meemetta, W., Gangnonngiw, W., Sangsuriya, P., Vanichviriyakit, R., ... & Nuangsaeng, B. (2019). Mortality from scale drop disease in farmed Lates calcarifer in Southeast Asia. Journal of fish diseases, 42(1), 119-127. 

Kayansamruaj, P., Dong, H. T., Nguyen, V. V., Le, H. D., Pirarat, N., & Rodkhum, C. (2017). Susceptibility of freshwater rearing Asian seabass (Lates calcarifer) to pathogenic Streptococcus iniae. Aquaculture Research, 48(2), 711-718. 

Đăng ngày 24/08/2023
Hồng Huyền @hong-huyen
Dịch bệnh

Tìm hiểu thêm về ký sinh trùng Gregarine gây bệnh trên tôm

Ký sinh trùng trên tôm là một dạng bệnh phổ biến thường gặp phải trong quá trình nuôi tôm ngày nay, với mật độ nuôi trồng thủy sản ngày một tăng khiến môi trường càng ngày bị ô nhiễm. Đặc biệt, đối với nuôi tôm thâm canh, nếu vệ sinh nước không kỹ sẽ làm ký sinh trùng trong nước phát tán và sinh sôi rất nhanh gây hại cho vật nuôi.

Ký sinh trùng Gregarine
• 11:40 27/11/2023

Trùng loa kèn - Loài ngoại ký sinh trùng gây bệnh trên tôm cá

Vào mùa mưa, các loài tôm cá thường mắc các bệnh do vi khuẩn tấn công vào môi trường ao. Đặc biệt là loài trùng loa kèn, một loài ký sinh trùng sống bám vào thân tôm cá, gây ra không ít thiệt hại cho người nuôi.

Trùng loa kèn
• 10:14 15/11/2023

Phát hiện mới về bệnh trong suốt trên tôm giống

Gần đây nhóm nghiên cứu người Trung Quốc đã có những phát hiện mới về tác nhân gây bệnh trong suốt trên tôm giống, cụ thể là tôm thẻ chân trắng ở giai đoạn PL4 – PL7.

Tôm giống
• 11:36 13/11/2023

Phòng và trị một số bệnh thường gặp trên cá rô phi

Nuôi cá rô phi đem lại nguồn kinh tế ổn định cho người dân. Vì vậy, để có các biện pháp phòng ngừa và điều trị bệnh trên cá một cách chính xác nhất là điều mà mỗi hộ nuôi cần nên đặc biệt chú ý.

Cá rô phi
• 16:44 31/10/2023

Artemia franciscana có thể được dùng để sản xuất axit béo thiết yếu?

Artemia, đặc biệt là giai đoạn đầu vòng đời của chúng (nauplii), được cho là con mồi sống được sử dụng phổ biến nhất trong nuôi ấu trùng hải sản do tiết kiệm chi phí, dễ xử lý và có nhiều giá trị.

Artemia franciscana
• 03:18 08/12/2023

Giải pháp nâng cao tỷ lệ thành công trong nuôi tôm thẻ chân trắng

Tôm thẻ chân trắng đã mang lại nguồn thu nhập khá cho nhiều hộ dân, góp phần thay đổi diện mạo những vùng quê nông thôn ven biển Việt Nam. Tuy nhiên hiện nay, bà con nuôi tôm đang đối diện nhiều thách thức.

Tôm thẻ chân trắng
• 03:18 08/12/2023

Các bệnh trên cá chình bông

Cá chình bông là một loài cá nước ngọt có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, giống như các loài cá khác, cá chình bông cũng có thể mắc một số bệnh, ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất nuôi trồng. Bài viết sau đây sẽ cập nhật cho bà con một số loại bệnh dễ mắc nhất trên loài cá này.

Cá chình bông
• 03:18 08/12/2023

Các chất dinh dưỡng cần thiết cho tôm bố mẹ

Trong quá trình nhân giống, tôm bố mẹ cần được chăm sóc và quản lý chế độ dinh dưỡng một cách chặt chẽ. Hôm nay Tép Bạc sẽ nói rõ hơn về các chất dinh dưỡng và một số loại thức ăn mà tôm bố mẹ nên sử dụng qua bài viết dưới đây nhé!.

Tôm sú
• 03:18 08/12/2023

Cây thủy sinh trong ao hồ có tác dụng như thế nào?

Trong ao hồ, người ta thường chọn những loại cây thủy sinh để trồng vào đó. Vậy, cây thủy sinh có tác dụng như thế nào đối với ao hồ. Hãy cùng tìm hiểu trong phạm vi bài viết dưới đây nhé!

Cây thủy sinh
• 03:18 08/12/2023