Nhận biết cá stress bằng chỉ số từ vảy

Trong nhiều năm, các nhà nghiên cứu đã tìm kiếm một cách dễ dàng để xác định thời điểm cá bị căng thẳng. Giờ đây, lần đầu tiên các nhà khoa học tại Đại học Guelph của Canada đã chỉ ra rằng hormone gây căng thẳng là cortisol tích tụ trong vảy cá từ từ và tồn tại trong nhiều tuần.

cá bị căng thẳng
Từ chỉ số cortisol tích tụ trong vảy có thể do lường stress ở cá. Ảnh: elitesolutions.cz

Phát hiện này có ý nghĩa trong việc đo nồng độ cortisol trong vảy nhằm cung cấp một cái nhìn đơn giản và ít ảnh hưởng đến phúc lợi của cá (giải pháp không xâm lấn).

Cortisol - Một chỉ số của căng thẳng

Các Glucocorticoid được coi là hormone gây căng thẳng quan trọng ở động vật có xương sống. Nó được giải phóng vào hệ tuần hoàn để phản ứng với các mối đe dọa hoặc căng thẳng của cá và gây ra một loạt tác dụng sinh lý trên nhiều mô đích.

Vì những tác dụng của glucocorticoid giúp động vật có xương sống chống lại tác động của các tác nhân gây căng thẳng và duy trì trạng thái nội môi của cơ thể, thường được gọi là thích nghi. Tuy nhiên, người ta cũng biết rằng nồng độ glucocorticoid tồn tại lâu có thể có những tác hại. Do đó, việc xác định mối quan hệ giữa glucocorticoid và tình trạng của động vật rất được quan tâm. Mức độ hormone glucocorticoid trong động vật hoang dã đã được sử dụng như các chỉ số sinh lý của sự thay đổi môi trường và rối loạn do con người gây ra.

Cortisol là glucocorticoid chính ở cá và là một chỉ số nổi tiếng về tình trạng căng thẳng, dễ xuất hiện trong máu. Nhưng xét nghiệm máu không cung cấp dấu hiệu về tình trạng căng thẳng lâu dài vì hàm lượng hormone này sẽ trở lại trạng thái bình thường sau khi kết thúc căng thẳng một hoặc vài ngày.

cá cảnh
Có thể sử dụng vảy để biết căng thẳng mãn tính ở cá. Ảnh: LL/Tepbac

Vảy cá được dùng để đo cortisol

Vảy cá cho thấy khả năng đo lường đầy hứa hẹn về mức độ hormone căng thẳng. Các nhà nghiên cứu khác nhau đã chứng minh rằng có sự tích tụ cortisol trong vảy của chép, cá vàng, cá măng sữa và một số loài cá khác.

Trong nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Conservation Physiology, các Giáo sư Nicholas Bernier và Frédéric Laberge đã chỉ ra rằng cortisol tích tụ trong vảy cá với tốc độ chậm hơn nhiều so với trong máu và nó ở đó trong nhiều tuần.

Giống như tóc và móng tay của con người, vảy cá thường không chứa các tế bào sống. Nhưng vì vảy phát triển bên trong các lớp của da, chúng tiếp xúc thường xuyên với các chất dịch cơ thể giúp chúng được nuôi dưỡng, bao gồm cả sự tích tụ cortisol.

Nhóm nghiên cứu muốn hiểu rõ hơn mất bao lâu để cortisol tích tụ trong vảy sau khi căng thẳng lâu dài và tiêu tan sau khi căng thẳng kết thúc. Họ đã tiến hành một số thí nghiệm bằng cách sử dụng cá vàng (Carassius auratus) trong môi trường phòng thí nghiệm, cho chúng tiếp xúc với nhiều loại tác nhân gây căng thẳng trong khoảng thời gian khác nhau và sau đó quan sát chúng phục hồi trong một, hai hoặc ba tuần. Họ lấy mẫu máu và vảy trong thời gian căng thẳng và hồi phục.

Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng nồng độ cortisol tăng nửa giờ sau khi tiếp xúc với một tác nhân gây căng thẳng và sau đó trở lại bình thường trong vòng vài giờ. Trong khi hàm lượng cortisol trong vảy không thay đổi để phản ứng với một tác nhân gây căng thẳng nào đó, căng thẳng lặp đi lặp lại hàng ngày sẽ tạo ra một dấu hiệu rõ ràng trên vảy.

Ở những con cá bị căng thẳng lặp đi lặp lại trong vài tuần, mức cortisol trên vảy của chúng tích tụ theo thời gian, mất ít nhất 14 ngày để biểu hiện trên vảy, rồi duy trì ở mức cao, sau đó từ từ giảm dần khỏi vảy.

cá phượng hoàng
Cá bị căng thẳng thì mức cortisol tích tụ ở vảy. Ảnh: Tran M Thanh/Tepbac.

Ngay cả trong số những con cá vàng được phép hồi phục sau căng thẳng trong hơn ba tuần, mức cortisol trong vảy của chúng vẫn cao.

Hàm lượng cortisol trên vảy khác nhau giữa các vùng cơ thể khác nhau ở cá vàng, không phụ thuộc vào kích thước vảy. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy rằng vảy tập trung xung quanh đường giữa của cơ thể cá có mức cortisol cao nhất, gợi ý rằng khu vực này là nơi tốt nhất khi lấy mẫu vảy để đo lượng hormone cortisol. 

Mặc dù nghiên cứu này chỉ được thực hiện trên cá vàng trong phòng thí nghiệm, nhóm nghiên cứu hiện đã bắt đầu nghiên cứu tương tự trên cá hoang dã ở các vùng ven sông để xác định xem liệu điều kiện môi trường bất lợi trong môi trường tự nhiên có làm tăng mức cortisol trong vảy hay không.

Đây vẫn còn là một lĩnh vực nghiên cứu mới, nhưng có rất nhiều điều lạc quan, từ quan điểm của các nhà nghiên cứu bảo tồn sinh thái và từ quan điểm phúc lợi động vật, kết quả của nghiên cứu này đã cho thấy khả năng trở thành sử dụng vảy để biết tình trạng căng thẳng mãn tính ở cá.

Đăng ngày 02/11/2021
Lệ Thủy @le-thuy
Dịch bệnh

6 loại cá cảnh dễ nuôi- Mang tài lộc vào nhà!

Các loài cá cảnh đẹp dễ nuôi đang được rất nhiều người tìm kiếm. Ngoài lợi ích mang lại tính thẩm mỹ cho không gian, đặt bể cá hợp phong thủy cũng sẽ giúp gia chủ rước tài lộc vào nhà.

Cá cảnh
• 10:55 06/01/2023

Nâng tầm "cá đại gia" - Cá chép Koi Việt Nam

Nghề nuôi cá chép Koi đang giúp hàng trăm hộ dân ở Hải Phòng "hái ra tiền". Họ đang ấp ủ chiến lược xuất khẩu, xây dựng thương hiệu cho cá chép Koi Việt Nam.

Cá chép Koi Việt Nam. Ảnh: rare-gallery.com
• 13:43 01/11/2022

Các loại bệnh nấm thường gặp trên cá cảnh

Cá cảnh được xem là một thú vui tao nhã được nhiều người ưa chuộng bởi người ta yêu thích hình dáng và màu sắc bắt mắt, đẹp mắt trong bể nuôi. Nếu nuôi cá cảnh, bạn cũng phải chuẩn bị tâm lý và cần biết những loại bệnh có thể và thường tấn công cá cảnh mà bạn nuôi.

Bệnh nấm trên cá
• 09:37 07/10/2022

Ngành cá cảnh cần sự tham gia của các nhà khoa học

Cá cảnh Việt Nam đã xuất khẩu sang hơn 60 thị trường và đã hình thành nghề nuôi cá cảnh ở TP.HCM. Nhưng khoa học công nghệ vẫn còn thiếu trong ngành này.

Cá vàng
• 10:46 28/09/2022

Ký sinh trùng, nấm và những tác hại gây ra trên cá nước ngọt nuôi thâm canh

Các loài cá nước ngọt bản địa như cá rô đồng, cá lóc, sặc rằn, cá tra…được nuôi nhiều tại các tỉnh Miền tây như Hậu Giang, Đồng Tháp, An Giang, Trà Vinh hay các tỉnh Miền Đông như Đồng Nai, Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước…

Cá lóc
• 15:28 28/08/2023

Các bệnh thường gặp trên cá chẽm

Cá chẽm (Lates calcarifer), là loài có giá trị kinh tế quan trọng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương như Úc, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Việt Nam và Đài Loan.

Cá chẽm
• 10:30 24/08/2023

Ảnh hưởng của vi bào tử trùng EHP lên tôm thẻ chân trắng

Hiện nay, tình hình nhiễm vi bào tử trùng EHP trên tôm nước lợ ở một số vùng nuôi của tỉnh Kiên Giang đang có chiều hướng gia tăng. Bệnh do vi bào tử trùng EHP không gây chết hàng loạt và có ảnh hưởng rất lớn về kinh tế đối với nghề nuôi tôm vì mức độ phân cỡ và tiêu tốn nhiều thức ăn.

Tôm thẻ
• 12:18 22/08/2023

Dịch bệnh đe dọa người nông dân nuôi tôm

Dịch bệnh trên tôm không chỉ xuất hiện từ môi trường bên ngoài, mà chúng còn tồn tại trên bản thân con giống. Đặc biệt, sự thiếu kiểm soát của cơ quan chức năng khiến tôm nhiễm EHP lan trên diện rộng. Đe dọa và gây thiệt hại lớn cho người nuôi tôm.

Bệnh tôm
• 11:39 21/08/2023

Dư lượng kháng sinh tồn tại lớn trong tôm

Sử dụng kháng sinh bừa bãi trong nuôi tôm là tình trạng sử dụng kháng sinh không đúng cách, không đúng chỉ định của bác sĩ thú y, hoặc sử dụng kháng sinh quá liều. Tình trạng này đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng, gây ra nhiều hậu quả cho sức khỏe con người, môi trường và ngành nuôi tôm.

Kháng sinh
• 23:19 21/09/2023

Sinh nhật 2 tuổi Sàn thương mại điện tử dành cho ngành thủy sản - eShop

Quý khách hàng có thể tận hưởng và lan tỏa niềm vui mua sắm các sản phẩm về thủy sản đến các bạn nuôi xung quanh với loạt sản phẩm thương hiệu giảm sâu, miễn phí vận chuyển cho đơn dưới 22kg, cùng các cơ hội trúng thưởng lớn, voucher lên đến 200,000đ từ eShop.

Sinh nhật Farmext eShop
• 23:19 21/09/2023

Ngành tôm khó khăn nhất do nuôi nhỏ lẻ

Số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu tôm trong 8 tháng đầu năm 2023 đạt 2,2 tỷ USD, giảm 28% so với cùng kỳ năm 2022. Hiện đã xuất hiện một số tín hiệu tích cực để phục hồi nhưng việc nắm cơ hội để phát triển vẫn gặp khó khăn lớn ở thực trạng nuôi nhỏ lẻ.

Ao nuôi tôm
• 23:19 21/09/2023

Đánh giá sự tích lũy kim loại nặng ở tôm sú nuôi tại đầm Chilika

Tôm là một trong những nguồn thực phẩm phổ biến nhất ở mọi quốc gia vì chúng là nguồn cung cấp protein, chất dinh dưỡng, vitamin, chất chống oxy hóa, axit amin thiết yếu và axit béo không bão hòa đơn tuyệt vời và ít calo (Bernard et al. cộng sự, 2016).

Tôm sú
• 23:19 21/09/2023

5 loại cá tốt cho người đau mắt đỏ

Hiện nay, nước ta đang bùng phát dịch đau mắt đỏ. Bên cạnh việc theo dõi, chăm sóc, vệ sinh mắt theo hướng dẫn của bác sĩ. Người bệnh cần bổ sung thực phẩm, nhất là các loại cá giàu Omega - 3 để tăng cường sức khỏe cho đôi mắt. Thông bài bài viết này, sẽ mang đến cho bạn đọc các loại cá tốt cho người bị đau mắt đỏ.

Cá biển
• 23:19 21/09/2023