Tại sao chúng ta lại bận tâm về thuốc kháng sinh?

Vấn đề dư lượng kháng sinh, kháng kháng sinh trong nuôi tôm luôn là vấn đề lớn, nhưng tại sao?

thuốc kháng sinh trong nuôi thủy sản
Tác hại của sử dụng bừa bãi kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản đối với con người. Ảnh: Sciencedirect.

Lịch sử kháng sinh

Alexander Fleming tình cờ phát hiện ra thuốc kháng sinh vào cuối những năm 1920 đã làm thay đổi ngành y học của thế giới. Ban đầu, trọng tâm là hạn chế tác động của các bệnh truyền nhiễm đối với con người. Khi con người sử dụng thuốc kháng sinh tăng lên, những người khác nhận thấy rằng thuốc kháng sinh có thể đóng một vai trò quan trọng trong sản xuất thịt và từ đó việc sử dụng kháng sinh ngày càng tăng, không chỉ để trị bệnh mà còn dùng cho phòng ngừa cũng như đảm bảo cho sự khỏe mạnh và tăng trưởng của vật nuôi. Việc cho ăn kháng sinh từ khi sinh ra đến khi giết mổ đã trở thành quy trình vận hành của nhiều loài động vật khác nhau.

Tại sao có mối bận tâm về thuốc kháng sinh?

Ước tính có hơn 1 triệu người chết mỗi năm do kháng thuốc kháng sinh. Đến năm 2050, con số này có thể tăng lên hơn 10 triệu.

Ở một mức độ nào đó, hầu hết các quốc gia đều có quy định về liều lượng và cách thức sử dụng kháng sinh. Tuy nhiên, việc thực thi có thể lỏng lẻo hoặc không được áp dụng, làm cho việc sử dụng kháng sinh bị lạm dụng. Thông thường, khi nông dân gặp phải vấn đề về sức khỏe vật nuôi, họ không biết chuyện gì đang xảy ra. Mặc dù các cơ quan kiểm dịch có thể phân lập và xác định các mầm bệnh tiềm ẩn, nhưng dịch bệnh thường do nhiều yếu tố và tác nhân gây nên. Rất ít nông dân được hướng dẫn và hiểu về tất cả các tác nhân này do đó họ thường sử dụng mọi biện pháp theo ý mình (trong đó có việc sử dụng kháng sinh) để cố gắng cứu tôm nuôi khi xảy ra dịch bệnh.

Kháng sinh chỉ được sử dụng khi xác định được nguyên nhân chính gây chết cho tôm là vi khuẩn và việc chẩn đoán phải thực hiện bằng những phân tích khoa học. Thật không may, hầu hết người nuôi tôm không có đầy đủ thông tin khi tôm bị bệnh. Họ phải đánh cược may rủi khi sử dụng kháng sinh, nhưng không có cách nào dễ dàng để xác định xem thuốc kháng sinh có hiệu quả hay không. Người nông dân lựa chọn sử dụng kháng sinh chỉ vì sợ mất mùa một vụ nuôi nhưng không biết rằng sự lựa chọn của mình cực kỳ tai hại về lâu dài.


Mối quan hệ kháng kháng sinh và nuôi trồng thủy sản. Ảnh: Science Direct

Có hai vấn đề chính liên quan đến việc sử dụng kháng sinh là sự phát triển của vi khuẩn kháng kháng sinh và dư lượng kháng sinh tồn dư trong sản phẩm thủy sản. Sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc làm cho thuốc kháng sinh không hiệu quả khi trị bệnh cho con người và nguy cơ bùng phát dịch bệnh ở người.

Kháng kháng sinh

Sự phát triển của vi khuẩn kháng kháng sinh là không thể tránh khỏi, đây là quá trình tự nhiên khi vi khuẩn có khả năng chống lại tác dụng của một loại hoặc nhiều loại thuốc kháng sinh. Hậu quả là các phương pháp điều trị trở nên không hiệu quả, vi sinh vật gây bệnh vẫn tồn tại. Kháng kháng sinh là hậu quả của việc sử dụng không đúng cách và lạm dụng kháng sinh của con người.

Sử dụng không đúng cách (liều cao hơn nhiều, thời gian sử dụng ngắn hơn và ngừng sử dụng khi các triệu chứng thuyên giảm) có thể dẫn đến kháng thuốc. Ngay cả khi sử dụng có trách nhiệm, sự kháng thuốc vẫn có thể xảy ra. Do đó, việc sử dụng luân phiên các loại kháng sinh khác nhau và theo dõi các mô hình kháng thuốc là điều quan trọng để hạn chế sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh. 

Dư lượng

Tồn dư kháng sinh trong thực phẩm không chỉ gây hội chứng ngộ độc cho con người mà về lâu dài còn gây khó khăn cho công tác điều trị nhiễm khuẩn kháng kháng sinh, làm giảm sự đáp ứng miễn dịch của cơ thể, gây ung thư hoặc các bệnh nghiêm trọng khác trong gan, thần kinh, hệ tiêu hóa, tim…

Sự hiện diện của chất tồn dư là một dấu hiệu cho thấy một loại kháng sinh đã được sử dụng. Kết quả là khi tôm được thu hoạch có thể phát hiện được tồn dư do sử dụng kháng sinh trong tôm bán cho người tiêu dùng. Điều này có thể dẫn đến bị cấm xuất khẩu hoặc bị áp dụng các mức độ giám sát cao hơn khi xuất khẩu sản phẩm thủy sản vào các nước khác và cuối cùng ảnh hưởng đến lợi nhuận.

Kháng kháng sinh là mối đe dọa đối với tất cả chúng ta. Cần có sự giám sát việc thực thi các quy định cùng với các hình phạt nghiêm khắc hơn đối với các vi phạm kết hợp với khả năng truy xuất nguồn sản phẩm thủy sản tốt sẽ góp phần giảm thiểu tác hại của việc lạm dụng kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản.

Đăng ngày 12/01/2021
Lệ Thủy
Khoa học

Ảnh hưởng của nhiệt độ lên tỉ lệ giới tính ấu trùng tôm sú

Ở tôm sú, con cái lớn nhanh và có kích thước lớn hơn con đực. Tác động của nhiệt độ có thể làm tăng đáng kể sự biểu hiện của các gen xác định giới tính, giúp cải thiện tỷ lệ giới tính như mong muốn trong đàn.

tôm sú
• 16:28 23/09/2021

Trung Quốc chuyển sang nuôi tôm sú vì giá cao

Người nuôi tôm ở Trung Quốc đang chuyển sang nuôi tôm sú nhiều hơn do giá tốt hơn, theo Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản lớn nhất của Trung Quốc.

tôm sú
• 18:44 17/08/2021

Nuôi tôm thâm canh bổ sung thức ăn tươi sống

Thử nghiệm nuôi tôm sú bằng tảo lục sợi (Chaetomorpha sp.) và ốc (Stenothyra sp.) cho thấy cải thiện tăng trưởng, nâng cao năng suất và tăng cường hấp thu, chuyển hóa thức ăn nhân tạo góp phần giảm chi phí sản xuất cho người nuôi.

ốc cho tôm ăn
• 17:12 28/07/2021

Hiệu quả từ nuôi tôm kết hợp thả cá rô phi xử lý nguồn nước

Hiện nay, nuôi tôm kết hợp cá rô phi xử lý nước ở ấp Vĩnh Điền (xã Long Điền Đông, huyện Đông Hải) được xem là mô hình cho hiệu quả kinh tế cao.

Cá rô phi
• 10:23 19/07/2021

Vi khuẩn tía: Lợi hay hại cho ngành nuôi tôm?

Ngành nuôi tôm đã và đang trở thành một trong những ngành kinh tế chủ lực tại nhiều quốc gia, đặc biệt là Việt Nam. Với sự phát triển nhanh chóng của ngành, việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, bao gồm cả việc sử dụng vi sinh vật có lợi, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất và đảm bảo tính bền vững. Trong quá trình nuôi tôm, nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của tôm đã được nghiên cứu, trong đó vi khuẩn tía là một đối tượng gây nhiều tranh cãi về lợi ích và tác hại.

Vi khuẩn tía
• 10:03 27/03/2025

Tiềm năng của nấm sắc tố trong thức ăn thủy sản

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản tìm kiếm các giải pháp thân thiện với môi trường, nấm sắc tố và nấm men nổi lên như một lựa chọn đầy hứa hẹn. Những vi sinh vật này không chỉ giúp cải thiện sắc tố của cá mà còn thúc đẩy tăng trưởng, tăng cường hệ miễn dịch và nâng cao sức khỏe tổng thể. Một nghiên cứu được công bố bởi các nhà khoa học tại Đại học Nông nghiệp Athens trên tạp chí Aquaculture International đã khám phá tiềm năng của nấm sắc tố trong nuôi trồng thủy sản, những lợi ích mà chúng mang lại và cơ sở khoa học đằng sau ứng dụng này.

Cá
• 08:00 23/03/2025

Sinh vật biển tiềm năng trong y học

Ý tưởng hiện đại về việc điều trị bệnh tật của con người bao gồm các sản phẩm tự nhiên có cấu trúc và chức năng đặc biệt có nguồn gốc từ động vật không xương sống biển.

Sinh vật biển
• 11:00 03/03/2025

Các công nghệ chủ chốt thúc đẩy sự thay đổi trong thủy sản

Điểm danh một số công nghệ chủ chốt trong nuôi trồng thủy sản hiện nay

Ao nuôi tôm
• 10:29 03/03/2025

Những bệnh thường gặp ở dòng cá Ranchu

Cá Ranchu là loài cá vốn được mệnh danh là "vua của cá vàng" - sở hữu vẻ đẹp độc đáo nhưng lại khá nhạy cảm, dễ mắc một số bệnh nếu môi trường nuôi không đảm bảo. Việc hiểu rõ những bệnh thường gặp và cách phòng tránh là điều vô cùng quan trọng đối với người chơi cá cảnh.

Cá ranchu
• 15:04 27/03/2025

Các vấn đề thường gặp trong xử lý nước ở ao đất

Ngày nay nuôi tôm ao đất vẫn là lựa chọn của bà con ở một số địa phương, tuy nhiên, việc quản lý chất lượng nước trong ao là yếu tố quyết định sự thành công của vụ nuôi. Ao đất, với đặc thù tự nhiên và khả năng ảnh hưởng từ môi trường xung quanh, thường gặp nhiều vấn đề phức tạp trong việc xử lý nước.

Ao nuôi đất
• 15:04 27/03/2025

Thời gian giãn cách các loại hóa chất xử lý trong môi trường ao nuôi

Trong quá trình nuôi trồng thủy sản, việc sử dụng các loại hóa chất xử lý môi trường ao nuôi là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho thủy sản và sức khỏe con người, việc tuân thủ thời gian giãn cách sau khi sử dụng các loại hóa chất là vô cùng quan trọng.

Ao tôm
• 15:04 27/03/2025

Vi khuẩn tía: Lợi hay hại cho ngành nuôi tôm?

Ngành nuôi tôm đã và đang trở thành một trong những ngành kinh tế chủ lực tại nhiều quốc gia, đặc biệt là Việt Nam. Với sự phát triển nhanh chóng của ngành, việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, bao gồm cả việc sử dụng vi sinh vật có lợi, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất và đảm bảo tính bền vững. Trong quá trình nuôi tôm, nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của tôm đã được nghiên cứu, trong đó vi khuẩn tía là một đối tượng gây nhiều tranh cãi về lợi ích và tác hại.

Vi khuẩn tía
• 15:04 27/03/2025

Khai mạc VietShrimp 2025 “Xanh hóa vùng nuôi” với hơn 200 gian hàng

Sáng 26/3/2025, tại Trung tâm Xúc tiến Đầu tư - Thương mại và Hội chợ Triển lãm Cần Thơ đã khai mạc Hội chợ Triển lãm Quốc tế Công nghệ ngành tôm Việt Nam lần thứ 6 năm 2025 (VietShrimp 2025) với hơn 200 gian hàng của gần 150 doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nước.

Vietshrimp
• 15:04 27/03/2025
Some text some message..