Prebiotic là gì?
Prebiotic được định nghĩa là những chất không tiêu hóa được bởi vật chủ nhưng có thể được lên men bởi vi khuẩn đường ruột, từ đó kích thích sự phát triển và hoạt động của một hoặc một nhóm vi khuẩn có lợi tại đường ruột. Prebiotic góp phần vào sức khỏe đường ruột tôm cá bằng cách cải thiện cấu trúc và chức năng của hệ vi sinh vật đường ruột, từ đó nâng cao hệ miễn dịch và cải thiện khả năng hấp thu dinh dưỡng của vật chủ. Trong ngành thủy sản, prebiotic đã được chứng minh là có khả năng cải thiện sự tăng trưởng, tăng cường hệ thống miễn dịch và giảm tỷ lệ nhiễm bệnh.
Fructooligosaccharides (FOS)
FOS là một loại carbohydrate phức tạp được tìm thấy tự nhiên trong nhiều loại rau, củ, quả như hành tây, tỏi, và chuối. Chúng cũng có thể được sản xuất công nghiệp thông qua quá trình thủy phân enzyme của inulin, một loại polysaccharide phức tạp được tìm thấy trong rễ của hoa hồi đất và rễ rau diếp xoăn.
FOS là một loại carbohydrate phức tạp được tìm thấy tự nhiên trong nhiều loại rau, củ
Galactooligosaccharides (GOS)
GOS thường được sản xuất từ lactose, thành phần chính của sữa, thông qua quá trình thủy phân enzymatic. Chúng là một thành phần phổ biến trong sữa công thức cho trẻ sơ sinh do khả năng kích thích sự phát triển của vi khuẩn Bifidobacterium trong đường ruột, tạo môi trường đường ruột giống như trẻ em bú mẹ.
Mannan-Oligosaccharides (MOS)
MOS thường được chiết xuất từ thành tế bào của men bia, là sản phẩm phụ của quá trình sản xuất bia. MOS hoạt động bằng cách gắn kết với vi khuẩn có hại trong đường ruột và ngăn chúng gắn kết vào thành ruột, từ đó giúp loại bỏ chúng qua đường tiêu hóa.
Xylooligosaccharides (XOS)
XOS được sản xuất từ xylan, một loại hemicellulose phổ biến trong các thực vật như rơm lúa mì, tre, và gỗ. Quá trình sản xuất XOS bao gồm thủy phân xylan bằng xylanase để tạo ra các chuỗi oligosaccharide ngắn. XOS được biết đến với khả năng thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn Bifidobacterium trong đường ruột.
XOS được sản xuất từ xylan, một loại hemicellulose phổ biến trong các thực vật
Inulin
Inulin là một dạng polysaccharide được tìm thấy trong nhiều loại rau củ như hoa hồi đất, hành tây và rau diếp xoăn. Inulin có chuỗi fructose dài có thể lên men trong đường ruột, giúp kích thích sự phát triển của các vi khuẩn có lợi.
Cơ chế hoạt động
Các loại prebiotic như FOS, GOS, MOS, AXOS, Inulin và Beta-glucans là những prebiotic phổ biến, đang được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản. Cơ chế hoạt động của chúng bao gồm việc kích thích sự phát triển của vi khuẩn có lợi, đồng thời ức chế sự phát triển của các vi khuẩn gây hại. Điều này không chỉ giúp cải thiện sức khỏe và hiệu suất sinh trưởng của tôm cá, mà còn giảm nhu cầu sử dụng kháng sinh, hướng tới một môi trường nuôi trồng thủy sản bền vững hơn.
Việc sử dụng hỗn hợp prebiotic cũng cần được lưu ý, vì không phải tất cả các loại prebiotic đều có tác dụng như nhau đối với tất cả các loại vi khuẩn đường ruột. Ví dụ, FOS và GOS được biết đến là thúc đẩy sự phát triển của Lactobacillus sp. và Bifidobacterium sp., những vi khuẩn có khả năng lên men FOS và GOS. Ngoài ra, việc bổ sung thêm prebiotic trong thức ăn thủy sản có thể thúc đẩy sự phát triển của nhiều loài vi khuẩn đường ruột hơn, từ đó cải thiện sức khỏe tổng thể của các loài thủy sản.
Prebiotic giúp cải thiện chất lượng nước bằng cách giảm lượng chất thải hữu cơ
Lợi ích của prebiotic đối với thủy sản
Prebiotic cung cấp nhiều lợi ích cho sức khỏe của tôm cá như tăng cường khả năng miễn dịch, cải thiện chức năng đường ruột và tăng cường khả năng chống lại các mầm bệnh.
Ngoài ra, chúng còn giúp cải thiện chất lượng nước bằng cách giảm lượng chất thải hữu cơ, qua đó giảm bớt sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh và cải thiện điều kiện sống trong ao nuôi. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các hệ thống nuôi trồng kín và bền vững, nơi mà chất lượng nước là yếu tố quyết định đến sự thành công của quá trình nuôi.
Thách thức và hướng phát triển
Mặc dù prebiotic mang lại nhiều lợi ích, nhưng chưa được áp dụng rộng rãi trong ngành thủy sản. Một trong những nguyên nhân chính là chi phí cao, nên prebiotic bị hạn chế khả khả năng tiếp cận một số vùng nuôi quy mô nhỏ. Hơn nữa, việc hiểu biết về cơ chế tương tác giữa các loại prebiotic và hệ vi sinh vật đường ruột còn hạn chế, đòi hỏi cần có thêm nghiên cứu để tối ưu hóa liều lượng và phương pháp sử dụng.
Trong tương lai, với sự phát triển của công nghệ sinh học và nghiên cứu khoa học, prebiotic có thể trở thành một phần không thể thiếu trong các chiến lược nuôi trồng thủy sản bền vững.
