Các biện pháp phòng bệnh tổng hợp ở tôm hùm nuôi lồng

Để phòng bệnh ở tôm hùm nuôi lồng có hiệu quả, trước hết cần quản lý tốt môi trường nuôi. Địa điểm nuôi cần nằm trong vùng quy hoạch, không bị ảnh hưởng mạnh bởi sóng, gió và an toàn trong mùa mưa bão, xa các cửa sông để tránh nước ngọt từ sông đổ ra trong mùa mưa. Nguồn nước phải sạch, nền đáy là cát hoặc cát pha bùn có lẫn san hô Gạc Nai và không bị ô nhiễm. Độ sâu mực nước nơi đặt lồng tối thiểu khi triều thấp là 4m (đối với nuôi lồng găm), từ 4 – 8m (đối với nuôi lồng sắt) và hơn 8m (đối với nuôi lồng nổi); có dòng chảy nhẹ mỗi khi triều lên, dòng chảy tầng đáy có lưu tốc khoảng từ 1 – 2cm/giây.                          

Bên cạnh đó, người nuôi cần tăng cường sức đề kháng của tôm hùm, chọn đàn giống khỏe mạnh, vận chuyển và thả giống đúng quy trình kỹ thuật và cải tiến phương pháp quản lý nuôi dưỡng như: nuôi tôm ở mật độ hợp lý; thường xuyên phân cỡ tôm, hạn chế sự phân đàn trong một lồng nuôi; cho ăn với kích cỡ, số lượng, chất lượng thức ăn đảm bảo, phù hợp; thường xuyên chăm sóc, quản lý đàn tôm nuôi, vệ sinh lồng/bè cho nước thông thoáng; thao tác đánh bắt, phân cỡ đàn tôm nên nhẹ nhàng, tránh sây sát cho tôm. Ngoài ra, người nuôi cần đảm bảo một số thành phần vitamin, khoáng chất trộn hay tiêm vào thức ăn cho tôm hùm ăn nhằm tăng sức đề kháng cho tôm. Một số loại vitamin và khoáng chất dùng cho tôm sú trên thị trường hiện nay cũng có thể sử dụng cho tôm hùm nuôi lồng.

Người nuôi cũng cần chú trọng việc tiêu diệt và kìm hãm sự phát triển của tác nhân gây bệnh bằng các biện pháp như: sát trùng lồng, nền đáy nơi đặt lồng nuôi trước khi đặt lồng, bè, người nuôi cần tiến hành trong quá trình nuôi dưỡng, đặc biệt là sau từng đợt sản xuất hay sau mỗi lần thay lồng, bè. Ngoài các biện pháp cọ rửa lồng, bè nuôi, phơi nắng lưới và khung lồng, cần phải dùng nước vôi quét bên trong và ngoài lồng, bè nuôi để sát trùng, tiêu diệt mầm bệnh hoặc dùng clorua vôi để khử trùng. Bên cạnh đó, cần khử trùng, kiểm tra nguồn gốc và chất lượng đàn giống thả nuôi. Tùy theo kết quả theo dõi, kiểm tra nguồn gốc, chất lượng đàn giống thu mua mà chọn thuốc sát trùng thích hợp. Trong nuôi tôm hùm thường dùng formol nồng độ 100 – 200ppm tắm cho tôm trong 20 – 30 phút.

Thức ăn là một trong những nguồn lây nhiễm bệnh cho tôm hùm nuôi do việc sử dụng thức ăn tươi sống là cá nhỏ, tôm, cua, ghẹ. Do đó, việc vệ sinh và sát trùng thức ăn rất quan trọng, cần được thực hiện thường xuyên trong suốt quá trình nuôi. Thức ăn phải được bảo quản tốt, còn tươi và phải có nguồn gốc từ những vùng không có dịch bệnh. Thức ăn cho tôm hùm cần được rửa sạch, tùy vào giai đoạn tôm nuôi mà có thể để nguyên hoặc cắt nhỏ, sau đó để ráo nước rồi nhúng vào dung dịch thuốc tím (KMnO4) 3-5ppm (3-5mg/lít nước biển), trộn đều và ngâm khoảng 10-20 phút để sát trùng rồi cho tôm ăn. Bên cạnh đó, kích cỡ thức ăn sử dụng lớn, nhỏ phù hợp với từng giai đoạn tôm nuôi, phù hợp với kích cỡ miệng tôm. Người nuôi cần tính toán lượng thức ăn trong mỗi lần cho ăn cho chính xác, thường dựa vào khối lượng tôm nuôi và giai đoạn phát triển của tôm.

Ngoài ra, người nuôi cũng cần sử dụng một số thuốc để tiêu diệt và kìm hãm tác nhân gây bệnh trước mùa phát triển bệnh. Định kỳ treo túi vôi quanh lồng nuôi trước và sau thời gian thường xuất hiện bệnh ở tôm, định kỳ dùng thuốc đúng nồng độ và thời gian để tiêu diệt các mầm bệnh phát triển trong cơ thể tôm. Thuốc dùng cho tôm thường được sử dụng qua đường tiêm trực tiếp vào cơ thể tôm; qua đường tiêu hóa của tôm (tiêm thuốc vào thức ăn (cá mồi) hoặc trộn thuốc vào thức ăn); hoặc qua đường ngâm (tắm). Đối với tôm hùm nuôi lồng, việc trộn/tiêm thuốc vào thức ăn cho tôm tùy theo yêu cầu phòng ngừa từng loại bệnh mà tính số lượng thuốc, số lần cho ăn và chọn loại thuốc nào trộn/tiêm vào thức ăn cho có hiệu quả. Khi dùng thuốc trộn vào thức ăn cho tôm ăn cần lưu ý thức ăn sử dụng phải là loại tôm thích ăn, đồng thời phải có độ ngấm thích hợp. Ở tôm hùm, thức ăn thường được dùng để trộn thuốc là các loại giáp xác (cua, ghẹ…), cá tạp tươi, cần ngâm thuốc trong thức ăn khoảng 30 phút đến 1 giờ trước khi cho tôm ăn. Người nuôi cần bao bọc thức ăn có thuốc bằng dầu mực, dầu đậu nành hoặc một số chất ít tan trong nước. Ngoài ra cũng cần phát hiện bệnh ở thời kỳ sớm để dùng thuốc khi tôm trong lồng khi còn bắt mồi mới có thể đưa thuốc vào cơ thể theo đường tiêu hóa.