Tăng cường an ninh lượng thực toàn cầu bằng chỉnh sửa gen

Chỉnh sửa bộ gen đối tượng thủy sản đã được các nhà khoa trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản quan tâm và công nghệ này là tiềm năng to lớn để nâng cao khả năng quản lý môi trường, năng suất và khả năng kháng bệnh của ngành.

Biến đổi gen
Nghiên cứu chỉnh sửa gen để tăng nâng suất nuôi trồng

Nhu cầu dinh dưỡng của việc dân số toàn cầu ngày càng tăng là động lực chính cho việc sử dụng chỉnh sửa gen. Đây không chỉ là vấn đề tăng sản lượng lương thực do nguồn tài nguyên đang suy giảm và biến đổi khí hậu, đồng thời đánh giá lại loại thực phẩm nào chúng ta cần sản xuất và cách thức sản xuất, tập trung vào dinh dưỡng và hiệu quả sản xuất. Hiện nay, nghiên cứu về chỉnh sửa bộ gen (GE - Genome-Edited) ở cá có vẩy, đặc biệt là ở cá rô phi là tiên tiến nhất, đồng thời một số nghiên cứu ở giai đoạn đầu cũng đang được tiến hành ở tôm và hàu.  

Giải thích về chỉnh sửa bộ gen 

Trong khi GE có thể phân cực dư luận, Lauth là giám đốc đổi mới của Trung tâm Công nghệ Nuôi trồng Thủy sản (Center for Aquaculture Technologies - CAT), người đã sử dụng công nghệ này từ năm 2012, ông đưa ra một lập luận rất rõ ràng về lý do tại sao chỉnh sửa gen nên được chấp nhận. Điều này dựa trên sự hiểu biết chắc chắn của ông về quy trình khoa học và thực tế rằng đó là một quá trình diễn ra thường xuyên một cách tự nhiên.

Chỉnh sửa bộ gen về cơ bản là một tập hợp các công cụ rất chính xác và có thể lập trình mà chúng ta có thể sử dụng để viết lại mã di truyền của một sinh vật sống. Đó là một hệ thống tự nhiên đã phát triển ở vi khuẩn cách đây 1 tỷ năm để giúp chúng chống lại vi rút. Hiện tại nó đã được tái sử dụng và tối ưu hóa trong các phiên bản khác nhau, bao gồm cả CrispR-Cas9 để hoạt động trong tế bào thực vật và động vật. Công nghệ này tạo ra biến thể di truyền có thể xảy ra một cách tự nhiên. Ban đầu, nó được sử dụng để vô hiệu hóa gen với độ chính xác và hiệu quả cao nhưng giờ đây có thể thực sự viết lại bộ gen trên một đoạn DNA cụ thể và hoán đổi phiên bản không lý tưởng lấy phiên bản tốt và khắc phục các vấn đề di truyền tận gốc. 

Ứng dụng GE trong nuôi trồng thủy sản 

Theo Lauth, cho đến nay, hơn 25 loài thủy sản đã được chỉnh sửa gen thành công, nhưng cá rô phi là đối tượng được nghiên cứu nhiều nhất trong lĩnh vực này, do tính chất khỏe mạnh, khả năng sinh sản và thời gian sinh sản ngắn. Trong khi đó, các đặc điểm về tính vô sinh, xác định giới tính, năng suất, sinh trưởng, sắc tố và khả năng kháng bệnh lại chiếm ưu thế trong nghiên cứu khoa học về lĩnh vực này. 

Cá rô phi Cá rô phi thương phẩm với kích cỡ 

Đầu tiên là GE sẽ tạo ra sự biến đổi trong gen dẫn đến cải thiện hiệu suất thương mại, dẫn đến những tiến bộ về kinh tế và tính bền vững của nghề nuôi cá. Thứ hai là xây dựng các công cụ để tiến hành GE ở quy mô thương mại ở cá có vẩy và động vật có vỏ. Những công cụ như vậy là cần thiết để đưa GE đến với ngành công nghiệp toàn cầu một cách hiệu quả. Tiềm năng của GE là tăng cường tiến bộ di truyền ở mức độ lớn hơn mức đạt được trong nhân giống thông thường đối với các tính trạng chính. Sự cải thiện về tốc độ tăng trưởng, hiệu quả và khả năng kháng bệnh như vậy sẽ cách mạng hóa chiến lược của ngành nhằm cải thiện di truyền và tốc độ mà di truyền có thể giải quyết các nhu cầu đang thay đổi của ngành nuôi trồng thủy sản. 

Quy định GE 

Một số quốc gia hiện đã nới lỏng hoặc bãi bỏ quy định về GE như một hình thức tự nhiên để tạo ra biến thể di truyền, do đó có xu hướng chấp nhận chỉnh sửa gen, nhưng vẫn còn khoảng cách giữa khoa học, quản lý chính sách và quản lý các sản phẩm GE và cần có sự hài hòa của khung quy định GE. 

Một loại cá rô phi được chỉnh sửa bộ gen để cải thiện năng suất từ AquaBounty đã được bãi bỏ quy định ở Argentina và Brazil. Mặc dù hiện tại nó không được nuôi, nhưng nó có thể. Tại Nhật Bản, cá tráp biển đỏ và cá nóc hổ đã được chỉnh sửa gen đã được phê duyệt và được nuôi tại các cơ sở RAS và được bán vào khu vực thương mại, nhưng khối lượng sản xuất rất nhỏ.  

Hầu hết các cơ quan quản lý của chính phủ đều hiểu rằng GE không thể phân biệt được với biến thể di truyền tự nhiên và không có DNA ngoại lai nào được đưa vào. GE đang được quản lý khác với GMO (sinh vật biến đổi gen - Genetically Modified Organism), biến đổi gen hoặc công nghệ sinh học khác ở nhiều thị trường. Điều này rất quan trọng trong việc đưa công nghệ này sang thương mại hóa. CAT coi việc sử dụng cá GE vô tính là chất xúc tác để giải phóng những lợi ích tiềm tàng của công nghệ này. 

Giấy phép xã hội 

Theo Buchanan (Giám đốc điều hành của Trung tâm Công nghệ Nuôi trồng Thủy sản) cho biết do những thách thức về an ninh lương thực và môi trường đã trở thành mối quan tâm chính, nên người tiêu dùng ngày càng dễ tiếp nhận những lợi ích của GE hơn. Khi GE được chứng minh là mang lại lợi ích cho cá, môi trường, người tiêu dùng và nhà sản xuất, thì người tiêu dùng sẽ chấp nhận công nghệ. CAT thấy rằng hầu hết người tiêu dùng đều sẵn sàng đón nhận các giải pháp mà công nghệ mang lại; chúng tôi sẽ tiếp tục truyền đạt những lợi ích của GE trong mọi khía cạnh của nuôi cá.cần có sự tham gia cũng với các cơ quan quản lý, nông dân, nhà hoạch định chính sách và công chúng để thảo luận về những rủi ro và lợi ích của công nghệ chỉnh sửa gen. 

Việc chỉnh sửa bộ gen này vẫn dựa vào các kỹ thuật khiến việc áp dụng rộng rãi vào nuôi trồng thủy sản thương mại trở nên tốn kém. Đồng thời một trong những thách thức nữa là thời gian, có những loài mà quá trình chỉnh sửa và thiết lập đường dây sẽ là một quá trình mài giũa chậm rãi, đặc biệt đối với những loài cá phải mất bốn năm để trưởng thành. Sau đó cần phải có ít nhất hai và có thể là ba thế hệ trước khi tích hợp chỉnh sửa vào quần thể có liên quan về mặt thương mại. Tuy nhiên lợi nhuận kinh tế tiềm tàng khi triển khai công nghệ này mang lại lợi tức đầu tư hấp dẫn. Ví dự nếu bạn tăng hiệu suất chuyển đổi thức ăn ở cá rô phi lên 10% thì lợi nhuận của người nuôi sẽ tăng gấp đôi, đồng thời điều này cũng mang lại lợi ích trong việc tăng cường an ninh lương thực toàn cầu. 

Đăng ngày 02/05/2024
Hồng Huyền @hong-huyen
Khoa học

Ảnh hưởng của nhiệt độ lên tỉ lệ giới tính ấu trùng tôm sú

Ở tôm sú, con cái lớn nhanh và có kích thước lớn hơn con đực. Tác động của nhiệt độ có thể làm tăng đáng kể sự biểu hiện của các gen xác định giới tính, giúp cải thiện tỷ lệ giới tính như mong muốn trong đàn.

tôm sú
• 16:28 23/09/2021

Trung Quốc chuyển sang nuôi tôm sú vì giá cao

Người nuôi tôm ở Trung Quốc đang chuyển sang nuôi tôm sú nhiều hơn do giá tốt hơn, theo Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản lớn nhất của Trung Quốc.

tôm sú
• 18:44 17/08/2021

Nuôi tôm thâm canh bổ sung thức ăn tươi sống

Thử nghiệm nuôi tôm sú bằng tảo lục sợi (Chaetomorpha sp.) và ốc (Stenothyra sp.) cho thấy cải thiện tăng trưởng, nâng cao năng suất và tăng cường hấp thu, chuyển hóa thức ăn nhân tạo góp phần giảm chi phí sản xuất cho người nuôi.

ốc cho tôm ăn
• 17:12 28/07/2021

Hiệu quả từ nuôi tôm kết hợp thả cá rô phi xử lý nguồn nước

Hiện nay, nuôi tôm kết hợp cá rô phi xử lý nước ở ấp Vĩnh Điền (xã Long Điền Đông, huyện Đông Hải) được xem là mô hình cho hiệu quả kinh tế cao.

Cá rô phi
• 10:23 19/07/2021

Việt Nam dẫn đầu thế giới nghiên cứu sinh sản thành công giống cá cam

Việt Nam vừa làm nên kỳ tích khiến cả thế giới ngỡ ngàng: lần đầu tiên, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I đã thành công trong việc sản xuất giống cá cam – loài cá “vàng” được săn đón ở Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu. Trong khi các cường quốc như Nhật Bản, Trung Quốc vẫn còn chật vật, Việt Nam đã tiên phong mở ra cơ hội lớn cho bà con ngư dân, hứa hẹn mang về nguồn thu hàng triệu đồng mỗi kg cá.

Cá cam
• 09:54 23/05/2025

RAS và Hệ thống trao đổi nước truyền thống: Phân tích kinh tế đối với mô hình nuôi tôm thâm canh

Một nghiên cứu gần đây do các nhà khoa học từ Đại học Hải dương Trung Quốc, Viện Nghiên cứu Thủy sản Hoàng Hải và Trung tâm Khoa học và Công nghệ Biển Thanh Đảo thực hiện, đã tiến hành phân tích kinh tế sinh học giữa hai mô hình nuôi tôm công nghiệp chủ đạo: hệ thống trao đổi nước truyền thống và hệ thống nuôi trồng thủy sản tuần hoàn (RAS). Kết quả được công bố trên Aquaculture Reports, cung cấp cơ sở khoa học vững chắc hỗ trợ nhà sản xuất trong quá trình ra quyết định.

Tuần hoàn nước
• 10:15 22/05/2025

Blockchain trong truy xuất nguồn gốc trong thủy sản

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản đang ngày càng chịu áp lực bởi yêu cầu minh bạch, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm, công nghệ blockchain đang nổi lên như một công cụ đột phá giúp giải quyết nhiều thách thức cốt lõi của ngành. Với khả năng ghi nhận, lưu trữ và xác thực thông tin một cách minh bạch, không thể chỉnh sửa, blockchain đang mở ra hướng đi mới cho việc quản lý chuỗi cung ứng thủy sản từ ao nuôi đến bàn ăn.

Truy xuất nguồn gốc
• 09:00 15/05/2025

Kéo dài thời hạn sử dụng của tôm bằng trường điện xoay chiều điện áp cao

Để kéo dài thời hạn sử dụng của thực phẩm dễ hỏng, các nhà nghiên cứu đã chuyển sang các công nghệ không nhiệt tiên tiến. Một phương pháp đầy hứa hẹn là sử dụng trường điện xoay chiều điện áp cao (HAEF).

Tôm thẻ chân trắng
• 08:00 10/05/2025

Người đặt nền móng ngành Bệnh học thủy sản - PGS.TS Bùi Quang Tề từ trần

PGS.TS Bùi Quang Tề – người thầy đáng kính của ngành thủy sản Việt Nam – đã qua đời tại quê nhà Bắc Ninh vào ngày 21/5/2025.

PGS.TS Bùi Quang Tề
• 13:12 24/05/2025

Top vi khuẩn gây bệnh trên tôm và cách phòng trị

Trong nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là ngành nuôi tôm, vi khuẩn gây bệnh là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm suy giảm năng suất và gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng. Việc nhận diện đúng tác nhân gây bệnh theo từng giai đoạn phát triển của tôm giúp người nuôi chủ động hơn trong phòng ngừa và điều trị. Sau đây, Tép Bạc sẽ tổng hợp các nhóm vi khuẩn phổ biến gây bệnh trên tôm và biện pháp xử lý phù hợp.

Tôm thẻ chân trắng
• 13:12 24/05/2025

Các hành vi thường gặp khi cá cảnh bị stress

Nuôi cá cảnh không đơn thuần là sở thích làm đẹp không gian sống, mà còn là một nghệ thuật đòi hỏi sự quan sát tỉ mỉ và kiến thức vững vàng. Trong môi trường nuôi nhốt, cá cảnh rất dễ bị stress – một trạng thái căng thẳng sinh học xảy ra khi cá cảm thấy không thoải mái, bị đe dọa, hoặc môi trường sống thay đổi đột ngột. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, stress có thể dẫn đến suy giảm miễn dịch, chán ăn, nhiễm bệnh và tử vong.

Cá cảnh
• 13:12 24/05/2025

Công nghệ tiên tiến sản xuất và đóng gói tôm giống

Hiện nay, nhiều trại sản xuất tôm giống đã đầu tư công nghệ tiên tiến đảm bảo chất lượng cao trong suốt quy trình sản xuất, cả việc dùng máy tự động đóng gói tôm giống để vận chuyển đến ao nuôi. Những thiết bị công nghệ có thể thấy ở nhiều doanh nghiệp như Tép Bạc, Thăng Long, Việt Úc, Hạo Phương…

Tôm giống
• 13:12 24/05/2025

Việt Nam dẫn đầu thế giới nghiên cứu sinh sản thành công giống cá cam

Việt Nam vừa làm nên kỳ tích khiến cả thế giới ngỡ ngàng: lần đầu tiên, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I đã thành công trong việc sản xuất giống cá cam – loài cá “vàng” được săn đón ở Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu. Trong khi các cường quốc như Nhật Bản, Trung Quốc vẫn còn chật vật, Việt Nam đã tiên phong mở ra cơ hội lớn cho bà con ngư dân, hứa hẹn mang về nguồn thu hàng triệu đồng mỗi kg cá.

Cá cam
• 13:12 24/05/2025
Some text some message..