Hiện tượng cá ăn thịt đồng loại

Cá Mosquitofish và cá bảy màu, mặc dù được biết là loài ăn thịt đồng loại trong điều kiện nuôi nhốt, nhưng điều này rất khó có khả năng xảy ra trong môi trường tự nhiên và hiếm gặp ở những loài cá này do sự cạnh tranh mạnh mẽ về thức ăn.

Cá Mosquitofish
Cá Mosquitofish là một trong những loài ăn cá thịt đồng loại. Ảnh: Fishkeeping Forever

Diễn biến của cuộc khảo sát 

Từ kết quả khảo sát ban đầu của một nghiên cứu mới do các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ và Anh dẫn đầu, có thể có ý nghĩa không chỉ đối với những người có đam mê về cá và các nhà khoa học (người sử dụng Mosquitofish – một loài cá ăn muỗi làm mô hình cho các nghiên cứu sinh thái và tiến hóa) mà còn có thể giúp giải thích nguyên nhân và tần suất ăn thịt đồng loại ở các loài động vật khác. Săn mồi và ăn thịt các cá thể khác cùng loài, là một hành vi đặc biệt được đề cập trong thần thoại và tiểu thuyết của con người. Nhưng nó phổ biến như thế nào trong tự nhiên và tại sao các sinh vật lại phải dùng đến những hành động cực đoan như vậy chỉ để kiếm một bữa ăn?  

Kết quả của cuộc khảo sát  

Hai nhà khoa học - Brian Langerhans và Rüdiger Riesch đã quyết định tìm ra câu trả lời cho câu hỏi trên bằng cách xem xét dữ liệu thu được từ hơn một thập kỉ qua với gần 12.000 con cá thuộc 17 loài trong thế giới hoang dã. Đây là những dữ liệu được tích lũy từ một số dự án khác nhau trong nhiều năm. Để xác định các cơ chế gây ra loại hiện tượng này trong tự nhiên, họ cần phải có kích cỡ mẫu lớn hơn nữa. Vì vậy, các nhà khoa học đã tích lũy dữ liệu cho nghiên cứu này trong khi thực hiện các dự án khác.  

Riesch bắt đầu dự án khi đang là nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại phòng thí nghiệm của Langerhans từ năm 2010 đến năm 2012, ông cho hay trong điều kiện nuôi nhốt, cá ăn muỗi và cá bảy màu sẽ thực hiện hành vi ăn thịt đồng loại đến mức phải nhanh chóng tách cá con khỏi những con cá lớn hơn. Nhưng khi xem xét đến chế độ ăn của cá trong tự nhiên, thì thực sự không tìm thấy nhiều bằng chứng về điều đó. Họ muốn tìm hiểu liệu và tại sao việc ăn thịt đồng loại lại xảy ra trong tự nhiên. Nhóm nghiên cứu đã kiểm tra chế độ ăn của 11.946 con cá trong tự nhiên, sử dụng phương pháp mổ xẻ hoặc chụp X-quang để xác định loại cá xuất hiện tình trạng ăn thịt này. Họ chỉ tìm thấy 35 trường hợp ăn thịt đồng loại, chỉ trong ba loài cá muỗi - tỷ lệ xảy ra ít hơn 0,30%. 

Tại sao việc ăn thịt đồng loại lại xảy ra trong tự nhiên? 

Ăn thịt đồng loại diễn ra thường xuyên nhất ở các quần thể có mức độ cạnh tranh thức ăn cao. Để kiểm tra thực nghiệm các nguyên nhân có thể gây ra hiện tượng ăn thịt đồng loại, nhóm nghiên cứu đã nghiên cứu thêm 720 con cá bằng cách tạo ra các thùng chứa ngoài trời (đường kính 6 feet – gần bằng 183 cm) để tái tạo môi trường tự nhiên của cá nhưng cho phép các nhà nghiên cứu kiểm soát các yếu tố như mật độ cá thể, nguy cơ bị săn và nguồn thức ăn sẵn có. Những con cá bên trong được quan sát trong một tuần để xác định điều gì có thể ảnh hưởng đến hành vi ăn thịt này; kết quả chỉ ra rằng yếu tố về mật độ và thức ăn có sẵn là những nguyên nhân chính có tác động lớn. Cạnh tranh nguồn dinh dưỡng dường như là yếu tố dự báo chính cho tình trạng ăn thịt đồng loại. Thêm vào đó, các nhà nghiên cứu cho rằng việc thiếu động vật ăn thịt có ảnh hưởng gián tiếp đến việc ăn thịt đồng loại. Việc giải phóng khỏi loài động vật săn đuổi chúng đã cho phép mật độ cá tăng vọt, làm giảm nguồn thức ăn. Chính yếu tố này có thể là nguyên nhân thúc đẩy đến nhiều trường hợp ăn thịt đồng loại xuất hiện trong môi trường tự nhiên. 

Cá Mosquitofish ăn thịt đồng loại
Mật độ và thức ăn có sẵn là yếu tố hàng đầu dẫn đến việc ăn thịt đồng loại. Ảnh: Keyword Basket

Nhóm nghiên cứu cũng có thể loại trừ một số nguyên nhân tiềm ẩn dẫn đến việc ăn thịt đồng loại. Việc ăn thịt đồng loại không xảy ra khi những con cá lớn hơn thường xuyên chạm trán với những con cá nhỏ hơn nhưng nó có vẻ liên quan nhiều đến nhu cầu năng lượng cần cho việc sinh tồn của chúng hơn so với kích thước cơ thể. Công việc này không chỉ có ý nghĩa đối với những người nuôi cá hoặc những người cố gắng giải cứu và tái tạo các loài có nguy cơ tuyệt chủng, mà còn cho các nhà nghiên cứu làm việc trong lĩnh vực sinh học tiến hóa và sử dụng loài cá ăn muỗi làm mô hình động vật. 

Kết quả   

Ăn thịt đồng loại ở những loài cá này là một vấn đề mà các nhà sinh vật học phải thường xuyên đối mặt trong điều kiện nuôi phòng thí nghiệm và trại giống, vì vậy nó được nhiều người cho là ít phổ biến trong tự nhiên. Nhưng các nhà khoa học đã cho thấy ở đây rằng nó thực sự không phải vậy. Những con cá này được sử dụng làm mô hình cho nghiên cứu về mặt tiến hóa trong tương lai.  

Đăng ngày 23/09/2022
Nhất Linh @nhat-linh
Khoa học

6 loại cá cảnh dễ nuôi- Mang tài lộc vào nhà!

Các loài cá cảnh đẹp dễ nuôi đang được rất nhiều người tìm kiếm. Ngoài lợi ích mang lại tính thẩm mỹ cho không gian, đặt bể cá hợp phong thủy cũng sẽ giúp gia chủ rước tài lộc vào nhà.

Cá cảnh
• 10:55 06/01/2023

Nâng tầm "cá đại gia" - Cá chép Koi Việt Nam

Nghề nuôi cá chép Koi đang giúp hàng trăm hộ dân ở Hải Phòng "hái ra tiền". Họ đang ấp ủ chiến lược xuất khẩu, xây dựng thương hiệu cho cá chép Koi Việt Nam.

Cá chép Koi Việt Nam. Ảnh: rare-gallery.com
• 13:43 01/11/2022

Các loại bệnh nấm thường gặp trên cá cảnh

Cá cảnh được xem là một thú vui tao nhã được nhiều người ưa chuộng bởi người ta yêu thích hình dáng và màu sắc bắt mắt, đẹp mắt trong bể nuôi. Nếu nuôi cá cảnh, bạn cũng phải chuẩn bị tâm lý và cần biết những loại bệnh có thể và thường tấn công cá cảnh mà bạn nuôi.

Bệnh nấm trên cá
• 09:37 07/10/2022

Ngành cá cảnh cần sự tham gia của các nhà khoa học

Cá cảnh Việt Nam đã xuất khẩu sang hơn 60 thị trường và đã hình thành nghề nuôi cá cảnh ở TP.HCM. Nhưng khoa học công nghệ vẫn còn thiếu trong ngành này.

Cá vàng
• 10:46 28/09/2022

Vaccine cho tôm: Tảo lục Chlorella vulgaris

Bệnh đốm trắng (white spot disease - WSD) là một trong những loại bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất trên tôm nuôi và đồng thời cũng là nguyên nhân chính gây thiệt hại kinh tế cho nghề nuôi tôm toàn cầu.

Tảo lục
• 09:00 14/03/2024

Các yếu tố virus nội sinh gây hội chứng đốm trắng (EVE)

Nơi khu trú của virus đề cập đến các phản ứng miễn dịch cụ thể, thích nghi của tôm đối với nhiễm virus xảy ra trong từng tế bào và có thể dẫn đến nhiễm vô hại kéo dài đến suốt đời của vật chủ.

Virus
• 14:33 07/03/2024

Sinh sản nhân tạo một số loài cá hiếm gặp

Đề tài do Trường Thủy sản làm Chủ nhiệm với sự hỗ trợ kinh phí từ Sở Khoa học Công nghệ TP. Cần Thơ. Kết quả nghiên cứu cho thấy cá chạch lửa thành thục tốt trong điều kiện nuôi vỗ trong vòng 4-6 tháng.

Cá chạch lửa
• 10:01 07/03/2024

Phát hiện nhanh và chính xác Tilv trên mẫu cá rô phi

Năm 2009, sản lượng cá rô phi đánh bắt tự nhiên tại hồ Kinneret giảm mạnh, có mức độ trung bình giảm từ 257 tấn mỗi năm đến 8 tấn mỗi năm và không rõ nguyên nhân.

Cá rô phi
• 10:10 06/03/2024

Bạc Liêu: Tiến độ xây dựng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm

Tép Bạc đã phản ánh, năm 2023, tỉnh Bạc Liêu đứng đầu cả nước về sản lượng tôm nước lợ và kim ngạch xuất khẩu nhờ phát triển nuôi siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao. Bạn đọc muốn biết thêm tiến độ đầu tư xây dựng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm nổi tiếng ở Bạc Liêu nên xin cung cấp thêm thông tin.

Khu nuôi tôm công nghệ cao
• 04:50 29/03/2024

Tập huấn ứng dụng công nghệ trong bảo quản cá ngừ đại dương

Chiều ngày 27.3, Hiệp hội Thủy sản Bình Định phối hợp với Liên hiệp các hội KHKT Bình Định và Chi cục Thủy sản ( Sở NN&PTNT) tổ chức tập huấn quy trình công nghệ khí nitơ nano trong bảo quản cá ngừ đại dương cho 50 ngư dân làm nghề câu cá ngừ trên địa bàn phường Tam Quan Bắc, TX Hoài Nhơn.

Cá ngừ
• 04:50 29/03/2024

Như thế nào để tôm được vận chuyển đúng cách?

Tôm cũng giống như các hàng hóa khác, phân loại theo nhu cầu của khách hàng mà được vận chuyển đến các nơi khác nhau, với hai giai đoạn cơ bản như tôm giống được vận chuyển từ các trại giống đến ao nuôi và tôm thương phẩm được vận chuyển đến các chợ đầu mối, nhà máy chế biến. Vậy cách nào để có thể vận chuyển chúng một cách an toàn, tiết kiệm mà vẫn hiệu quả nhất? Hãy cùng tìm hiểu dưới đây nhé!

Tôm đông lạnh
• 04:50 29/03/2024

Biện pháp hạ phèn hiệu quả nhanh chóng

Chắc chắn rằng việc ao nuôi bị nhiễm phèn không còn là điều quá xa lạ đối với những người nuôi trồng thủy sản. Phèn xuất hiện trong ao nuôi tôm sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất và sản lượng của vụ nuôi.

Ao nuôi tôm bị nhiễm phèn
• 04:50 29/03/2024

Tôm đang trong ao bị thối đuôi: Nguyên nhân và cách điều trị

Tôm bị thối đuôi là một trong những bệnh nguy hiểm thường gặp ở tôm, đặc biệt là tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Bệnh có thể gây ra tỷ lệ tử vong cao, ảnh hưởng đến năng suất và lợi nhuận của người nuôi.

Tôm thẻ thương phẩm
• 04:50 29/03/2024