Hàng hóa xuất khẩu: Gỡ bỏ rào chắn về nguồn gốc

Thường xuyên mắc lỗi

Các sản phẩm nông sản, thủy sản xuất khẩu của Việt Nam đã và đang đặt chân đến được nhiều quốc gia trên thế giới. Cá tra, tôm hay các loại trái cây như thanh long, vải, nhãn… ngày càng vươn xa đến những thị trường lớn như EU, Saudi Arabia, Nhật Bản, các nước ASEAN. Và mới đây nhất, quả vải Việt còn được hai thị trường vô cùng khó tính là Mỹ và Australia quyết định nhập khẩu.

Theo nhận định của giới chuyên gia ngành nông nghiệp, để có thể trụ vững được ở thị trường thế giới, nhất là những thị trường khó tính như Mỹ và Australia, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam cần phải đạt được những tiêu chuẩn cao, nhất  là về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Ông Nguyễn Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết các nước họ rất khắt khe đối với các sản phẩm nhập khẩu, đặc biệt Hoa Kỳ là nước có những quy định vô cùng khắc nghiệt trong việc kiểm tra dịch bệnh, dư lượng hóa chất… trên các sản phẩm nhập khẩu. Bởi vậy, các DN xuất khẩu cần phải hết sức thận trọng trong việc đáp ứng các yêu cầu này từ phía nước nhập khẩu.

Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều mặt hàng nông sản, thủy sản xuất khẩu của Việt Nam lại đang rơi vào tình trạng bị cấm nhập do không đạt được những tiêu chuẩn về dịch bệnh cũng như an toàn vệ sinh thực phẩm. Theo nhận định của ông Alexander Kliegl- Chủ tịch Tiểu ban kinh doanh thực phẩm, nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản- Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam, an toàn thực phẩm hiện vẫn là vấn đề đối với Việt Nam. Năm 2014, các Ủy ban thương mại trong Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hoa Kỳ nhận được rất nhiều cảnh báo về các chuyến hàng hải sản có dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép. Sang năm 2015, cũng có nhiều vấn đề đối với hàng xuất khẩu sang Saudi Arabia, Hoa Kỳ, Nhật Bản.

Và chỉ trong vòng 4 tháng đầu năm 2015, Hệ thống cảnh báo nhanh thực phẩm và thức ăn (RASSF) của EU đã từ chối 21 sản phẩm đến từ Việt Nam tại biên giới của một trong các thành viên EU. 17 sản phẩm  khác đã bị ngăn chặn và cần phải cung cấp thêm thông tin trước khi có thể đưa ra quyết định.

Khó truy xuất nguồn gốc

Như vậy có thể thấy, vấn đề về an toàn vệ sinh thực phẩm đã và đang trở thành rào cản lớn khiến cho nhiều sản phẩm hàng hóa của Việt Nam khó có thể bước ra thị trường thế giới một cách "thuận buồm xuôi gió”. Nhiều ý kiến cho rằng, các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam nếu bị nước nhập khẩu từ chối không những ảnh hưởng đến lợi nhuận của các DN xuất khẩu, mà đáng quan ngại hơn là uy tín của hàng hóa Việt Nam. Bởi vậy, đối với các hàng hóa xuất khẩu và kể cả hàng hóa tiêu thụ nội địa, việc truy suất nguồn gốc có ý nghĩa rất quan trọng.

Theo ông Nguyễn Hùng Long- Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế, đối với các DN lớn, vấn đề truy xuất nguồn gốc hầu như không gặp khó khăn, song đối với nhiều DN làm ăn manh mún, nhỏ lẻ, điều này lại đang thực sự là bài toán khó. "Các doanh nghiệp lớn thường có hệ thống quản lý và sổ sách ghi chép, lưu giữ nguồn gốc nguyên liệu, sản phẩm và quá trình sản xuất, phân phối lưu thông. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp lớn đã được các cơ quan chức năng kiểm tra trong quá trình cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện và công bố sản phẩm. Còn đối với các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, rất khó khăn cho việc thực hiện vì rất nhiều mặt hàng, nhất là nông, lâm thủy sản được mua từ nhiều nguồn khác nhau, hộ gia đình tự sản xuất rồi bán lại, không có hệ thống quản lý, sổ sách” – ông Long nhận định.

Giới chuyên gia ngành nông nghiệp cũng cho rằng, thực trạng nhiều DN xuất khẩu khi thiếu hàng cứ mua lẫn của nhau để đủ số lượng xuất khẩu mà không quan tâm đến nguồn gốc xuất xứ đang khiến cho chất lượng các sản phẩm hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam luôn gặp những rào cản liên quan đến việc truy xuất nguồn gốc.

Truy xuất nguồn gốc là yêu cầu của phần lớn các  quốc gia nhập khẩu nhằm thu thập và truyền tải các thông tin về nguồn gốc xuất xứ sản phẩm đến người tiêu dùng. Bởi vậy, vấn đề này cần phải được các DN sản xuất kinh doanh đặt lên hàng đầu, nhất là khi hội nhập kinh tế quốc tế đang ngày càng sâu rộng.